Τα μνημεία διηγούνται Ιστορία… – Πολύκαστρο – Το μνημείο Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού

Έρευνα – παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης

Το μνημείο βρίσκεται στο Πολύκαστρο Παιονίας του Ν. Κιλκίς, στον προαύλιο χώρο του οικήματος “Σπίτι του Πόντου” που στεγάζεται ο Σύλλογος Ποντίων Πολυκάστρου και περιχώρων “ΟΙ ΑΚΡΙΤΕΣ” στην οδό Εθνικής Αμύνης 37.

Το μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Αντώνης Τσολακίδης με τη συνδρομή του Συλλόγου “ΟΙ ΑΚΡΙΤΕΣ” και της Νομαρχίας Κιλκίς και εγκαινιάστηκε στις 16/9/2002.

Αποτελείται από οριζόντια μαρμάρινη πλάκα στο κύριο μέρος της οποίας υπάρχουν μεταλλικές ανάγλυφες παραστάσεις μορφών με ενδυμασίες του Πόντου που απεικονίζουν στιγμές του ξεριζωμού. Ψηλότερα από τις παραστάσεις αναγράφονται: “Μνημείο Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού” και “Πατρίδα ‘μ κι ανασπάλω σε…” ενώ στη βάση του μνημείου αναγράφεται: “Προσφορά Νομαρχίας Κιλκίς – Σεπτέμβριος 2002”.

Αριστερά από το μνημείο ως προέκτασή του είναι κατασκευασμένο πετρόχτιστο ναΰδριο που στεγάζει στο εσωτερικό του ανάγλυφη μαρμάρινη μικρογραφία της Ιεράς Μονής Παναγίας Σουμελά.

Κατά την επέτειο της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, στις 19 Μαΐου, στις εγκαταστάσεις του συλλόγου τελούνται εκδηλώσεις μνήμης και στον χώρο του μνημείου κατατίθενται στεφάνια υπέρ των 353.000 θυμάτων Ελλήνων Ποντίων από τις τουρκικές θηριωδίες.

Σχέση του μνημείου με την ιστορία – Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναφέρεται σε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του Πόντου που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1914-1923. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η εκτόπιση, η εξάντληση από έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις. Ο αριθμός των θυμάτων έχει υπολογιστεί από έναν Πόντιο μελετητή σε 353.000, αριθμός που υιοθετείται και από τις περισσότερες ξένες πηγές και ποντιακές οργανώσεις και αναφέρεται σε επίσημες εκδηλώσεις.  Οι επιζώντες της θηριωδίας κατέφυγαν στον Άνω Πόντο (στην ΕΣΣΔ και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, στην Ελλάδα.

Το προσφυγικό στοιχείο του Πολυκάστρου – Το 1923, με τη συνθήκη της Λωζάνης και την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, έφυγαν από την περιοχή οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι και εγκαταστάθηκαν Έλληνες από τη Μικρά Ασία και ειδικότερα από την Παφλαγονία (Ηράκλεια), τον Πόντο, τη Βιθυνία και τη Μαγνησία. Μαζί τους ήρθαν κατά κύματα και Έλληνες του Βορειοανατολικού Πόντου (Υπερκαυκασία), οι οποίοι, λόγω των διωγμών που υπέστησαν κατά την Γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής, από τους Τούρκους, είχαν διαφύγει στη Ρωσία. Έτσι ο πληθυσμός του Πολυκάστρου αποτελούνταν πλέον από τους ντόπιους Μακεδόνες, μεταξύ των οποίων και πολλοί Σαρακατσαναίοι και Βλάχοι, και από τους πρόσφυγες της περιοχής της σημερινής Π.Γ.Δ.Μ. (περιοχή Γευγελής – Βογδάντσας), της Ανατολικής Ρωμυλίας, του Πόντου, της Παφλαγονίας, της Βιθυνίας (Δέντσες ή Ίντζες Παντέρμου) και Μαγνησίας (Μετεβελί).

Πηγές:

1. Πληροφορίες κ. Βασίλειου Αθανασιάδη (Επίτιμου Προέδρου του συλλόγου «ΟΙ ΑΚΡΙΤΕΣ»).
2. Ιστοσελίδα Βικιπαίδεια (Ποντιακή Γενοκτονία) και (Πολύκαστρο).
3. Ιστοσελίδα ΣΤΑ ΠΛΑΓΙΑ ΠΑΙΟΝΙΑΣ https://plagia-paionias.blogspot.com
4. Ιστοσελίδα ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ (Αντώνης Τσολακίδης).
5. Ιστοσελίδα ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ https://www.digitalglyptotheque.gr/

Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης