Αιφνίδιος θάνατος αθλητών νεαρής ηλικίας: Περισσότερες τώρα οι δυνατότες αποτροπής
Γράφει ο δρ Θεόδωρος Φρεγγίδης*
Κατά καιρούς πληροφορούμαστε από τα μέσα ενημέρωσης για περιστατικά θανάτου νέων αθλητών χωρίς εμφανή προβλήματα υγείας κατά τη διάρκεια άσκησης, είτε αυτή αφορά ομαδικά είτε ατομικά αθλήματα μέτριας ή μεγάλης έντασης. Πού οφείλεται αυτό το δυσάρεστο φαινόμενο; Πώς μπορούμε να το αποτρέψουμε;
Είναι ερωτήματα που η διεθνής ιατρική κοινότητα κλήθηκε να απαντήσει και τελικά συμφωνήθηκαν οι κατευθυντήριες οδηγίες για τους ιατρούς που ασχολούνται με τον προαγωνιστικό έλεγχο των αθλητών.
Ο αιφνίδιος θάνατος των νέων αθλητών, κάτω των 35 ετών οφείλεται κατά κανόνα συνολικά σε κληρονομικά καρδιολογικά νοσήματα. Οι μισοί από αυτούς έχουν στο οικογενειακό ιστορικό τους κάποιον συγγενή ο οποίος πέθανε από ανεξήγητο συγκοπικό επεισόδιο σε μικρή ηλικία (συνήθως κάτω των 30) χωρίς φυσικά παράγοντες κινδύνου.
Για τους υπόλοιπους αιφνιδίους θανάτους προέκυψαν νέες μεταλλάξεις με παθολογικά γονίδια που οδήγησαν είτε σε διαταραχές δομικές στο μυοκάρδιο, είτε διαταραχές στο ρυθμό της καρδιάς. Ενδεικτικά αναφέρεται η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, η διατατική μυοκαρδιοπάθεια, το σύνδρομο Brugada, το σύνδρομο μακρού QT και η πολύμορφη κοιλιακή ταχυκαρδία.
Η τακτική σωματική άσκηση έχει αποδειχθεί οφέλιμη σε πληθώρα παθήσεων όπως σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση, παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, αγχώδη καταθλιπτική διαταραχή. Ο κίνδυνος ξεκινά όταν κάποιος επιδίδεται σε άσκηση αρκετές φορές έντονη, ενώ έχει κάποιο καρδιολογικό πρόβλημα το οποίο δε γνωρίζει.
Ο αιφνίδιος θάνατος των αθλητών και κυρίως των νέων είναι ευτυχώς ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο, αλλά ιδιαίτερα τραγικό συμβάν. Μέχρι πρόσφατα επικρατούσε ένα θολό τοπίο στην ιατρική κοινότητα, όσον αφορά τα μέτρα που έπρεπε να χρησιμοποιήσει αυτή, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα του αιφνιδίου θανάτου κυρίως κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Μερικοί πρότειναν να γίνεται ηλεκτροκαρδιογράφημα, άλλοι υπερηχοκαρδιογράφημα, τεστ κόπωσης, ακτινογραφία θώρακος, αιματολογικός έλεγχος μέχρι μαγνητική καρδιάς και Holter ρυθμού. Φυσικά το κόστος μιας τέτοιας προσέγγισης ξεπερνάει κατά πολύ τις δυνατότοητες κάθε συστήματος υγείας, εφόσον εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα και όχι στοχευμένα.
Με βάση τα παραπάνω συστήνονται τρεις άξονες στους οποίους θα στηριχθεί η στρατηγική για την αντιμετώπιση του αιφνιδίου θανάτου των νέων αθλητών:
A. Αναζήτηση των νέων ατόμων που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για αιφνίδιο θάνατο.
Β. Προαγωνιστικός έλεγχος των αθλητών και γενικά όλων όσων ασχολούνται με την άσκηση. Γ Εγκάτασταση απινιδωτών (συσκεύες που χορηγούν ηλεκτρικό ρεύμα στην καρδιά μετά από συγκοπικό επεισόδιο με σκοπό την επαναφορά της καρδιακής λειτουργίας) και φυσικά εκπαίδευση όσων παραγόντων βρίσκονται σε χώρους άθλησης, ώστε να γνωρίζουν την λειτουργία αυτών των σωτήριων συσκευών.
Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκη καρδιολογική Εταιρεία συστήνει σε ιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης παθολόγους και γενικούς ιατρούς που ασχολούνται με τον προαγωνιστικό έλεγχο τον αθλητών να διενεργούνται μόνο τα εξής:
A. κλινική εξέταση των νέων αθλητών.
Β. Ατομικό και οικογενειακό ιστορικό
Γ. Ηλεκτροκαρδιογράφημα. Έτσι ο παθολόγος ή ο γενικός ιατρός θα μπορεί να εντοπίζει και να παραπέμπει για καρδιολογική εκτίμηση και περαιτέρω έλεγχο τους νέους αθλητές όταν χρειάζεται.
Βασικό βοήθημα όπως προαναφέρθηκε αποτελεί το ηλεκτροκαρδιογράφημα για την εντόπιση των περιστατικών με ή χωρίς συμπτώματα με αυξημένη πιθανότητα αιφνιδίου θανάτου κατά τη διάρκεια της άσκησης.
Η πολιτεία προκειμένου να διασφαλίσει το παραπάνω θέσπισε μετεκπαιδευτικά σεμινάρια τα οποία διοργανώνει το Ε.Κ.Α.Ε (Εθνικο κέντρο αθλητικών ερευνών) σε θέματα προαγωνιστικού ελέγχου των αθλητών κυρίως για παθολόγους, γενικούς ιατρούς και παιδιάτρους.
Οι ιατροί λαμβάνουν την πιστοποίηση και μόνο τότε έχουν το δικαίωμα να υπογράψουν την κάρτα του αθλητή ή να παραπέμψουν τον αθλητή σε περαιτέρω διαγνωστικό έλεγχο για να αποκλειστεί ο κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου.
* Ειδικός παθολόγος, διαβητολόγος διδάκτωρ παθολογίας ΑΠΘ, πιστοποιημένος από Ε.Κ.Α.Ε για υπογραφή κάρτας υγείας αθλητή
