Η μάχη του Σκρά: Από τον τύπο της εποχής (1918)

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Φέτος η επέτειος της ιστορικής και ηρωικής μάχης του Σκρα της περιόδου του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι η Κυριακή 17 Μαΐου 2020. Δυστυχώς οι παγκόσμιες συνθήκες λόγω της γνωστής πανδημίας δεν επιτρέπουν συναθροίσεις, πανηγύρεις και εορτασμούς.

Μας θυμίζουν ημέρες των ετών 1918-19, της τότε πανδημίας, της ισπανικής γρίπης. Ωστόσο και φέτος, όπως και κάθε χρόνο, η μνεία στη μεγάλη νίκη των Ελλήνων στις πλαγιές του Πάικου κατά των αντιπάλων δυνάμεων είναι επιβεβλημένη.

Πολλές φορές στο παρελθόν έχουμε δημοσιεύσει πληροφορίες για τα γεγονότα της εποχής που συντελέστηκαν στην περιοχή του νομού μας που ήταν στο επίκεντρο των πολεμικών και αποφασιστικής σημασίας εξελίξεων για την Πατρίδα μας και τον κόσμο όλον.

Α΄ Παγκόσμιος. Καταυλισμός στο Σκρα το 1918 (ΠΗΓΗ, ΕΛΙΑ).

Το μικρό φετινό μας αφιέρωμα είναι μια μικρή ανθολόγηση από τον Τύπο της εποχής για το πως είδε και πληροφόρησε την κοινή γνώμη για την Μάχη του Σκρα (17-05-1918).

ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ, εφημερίδα της Αθήνας, φ. 7501/18-5-1918, σ. 2.
“Αι μεραρχίαι Κρήτης και Αρχιπελάγους επετέθησαν σήμερον την πρωίαν ώραν 4.45΄επί του εχθρικού λόφου Σέρκα ντι Λέγκεν Λομπούς. Αι μέχρι τούδε πληροφορίαι γνωρίζουσιν ότι αι πρώται εχθρικαί γραμμαί εκυριεύθησαν εφ΄ ολοκλήρου του μετώπου της επιθέσεως και η περαιτέρω προέλασις εκτελείται συμφώνως προς τας προβλέψεις της διοικήσεως. Το Σέρκα Ντι Λέγκεν αποτελεί εξέχον και υψηλόν σημείον (ύψος 1096 μ.) του εχθρικού μετώπου εν τω τομεί της Γευγελής προς νότον του χωρίου Χούμα, όπερ πλαγιοφυλάττει ολόκληρον το εχθρικόν μέτωπον μέχρι του Αξιού. Είνε ισχυρώς οχυρωμένον και η κατάληψις αυτού θέλει αποτελέσει μεγάλην επιτυχίαν του συμμαχικού στρατού, διότι θα επηρεάσει ολόκληρον το εχθρικόν μέτωπον εν τω τομεί τούτω”.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, εφημερίδα της Θεσσαλονίκης, φ.2280/19-5-1918, σ. 1.
“Ούτε τα αποφασιστικά πυρά του εχθρού, ούτε τα μυδραλιοβόλα και τα πολυβόλα, ούτε η βροχή των πυρών ίσχυσαν ν΄ ανακόψουν, έστω επί μιαν στιγμήν, την θυελλώδη προέλασίν των (των δυνάμεών μας) κατά του τρομακτικού εχθρικού συστήματος, τα πρώτα επιθετικά τμήματα έφθασαν τόσον αφαντάστως ταχέως εις την κορυφήν του υψώματος ώστε οι Βούλγαροι, καταληφθέντες υπό πανικού, πετούσαν τα όπλα και ετρέποντο εις άτακτον φυγήν. Την φυγήν των όμως κατέστησαν αδύνατον τα πυρά του συμμαχικού πυροβολικού και μυδραλιοβολισμοί εκ των αεροπλάνων. Ως εκ τούτου όλοι οι υπερασπισταί του υψώματος, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, εφονεύθησαν ή ηχμαλωτίσθησαν.

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, εφημερίδα της Αθήνας, φ. 21-5-1918, σ. 2.
“…… Τι επηκολούθησαν τότε είναι αδύνατον να συλλάβει η φαντασία. Εικών αφθάστου και αγρίου μεγαλείου. Οι ημέτεροι ώρμησαν κυματοειδώς κατά φάλαγγας με ακράτητον ορμήν, διασπώντες και υπερπηδώντες τα συρματοπλέγματα (διότι αν και το πυροβολικόν κατέστρεψε τας εχθρικάς οργανώσεις παρέμεινον όμως ακόμη συρματοπλέγματα). Γραμμαί συνεχείς πολυβόλων και αμπρί αντιμετωπίσθησαν και ηλώθησαν ευθύς, και τα στρατεύματά μας εγένοντο κύρια ολοκλήρου της πρώτης εχθρικής μετωπικής γραμμής εντός 1.10΄ λεπτών. Σημειωτέον δε ότι η αντίστασις των Βουλγάρων ήτο εδραιωμένη και πείσμων μόνον δε η άφθαστος ορμή των στρατιωτών μας (του αξίζει να γίνει ιδιαιτέρα μνεία των Μυτιληναίων, Χίων και Λημνίων) και ο μυθικός ηρωισμός των ηδύνατο να πραγματοποιήσει τον αντικειμενικόν σκοπόν εντός μιας ώρας…(από την αφήγηση επιφανούς στρατιωτικού)”.

L Illustration (Ιλουστρασιόν), γαλλική εφημερίδα, Παρίσι, 5-10-1918

L Illustration (Ιλουστρασιόν), γαλλική εφημερίδα, Παρίσι, 5-10-1918.
“… Τέλος η μεγάλη ημέρα ξημέρωσε. Την καθορισμένη ώρα 4.55 στις 17/30 Μαΐου ενός μελαγχολικού συννεφιασμένου πρωινού είδαμε τους Έλληνες στρατιώτες να πηδούν από τα χαρακώματά τους. Ήταν κάτι το συγκινητικό. Όλοι οι άνδρες έκαναν το σταυρό τους και εξορμούσαν φωνάζοντας «Αέρα». Κινητός φραγμός πυροβολικού, του οποίου ο ρυθμός και η κίνηση είχαν καθορισθεί με επιμέλεια, συνόδευε προηγουμένως το φιλικό πεζικό.

Μπροστά στο ισχυρό φραγμό του εχθρικού πυροβολικού οι Έλληνες πηδούν, διασχίζουν τον φραγμό της φωτιάς και του σιδήρου του εχθρού και μετά δέκα μόλις λεπτά της ώρας υψώνεται προς τον ουρανό η πρώτη φωτοβολίδα της νίκης που σήμαινε πως «ο αντικειμενικός σκοπός επιτεύχθηκε».

Από τη στιγμή αυτή, από λεπτό σε λεπτό οι λευκές φωτοβολίδες, οι φάκελοι των αεροπλάνων, τα τηλεφωνήματα, διαδέχονται το ένα το άλλο. Σε διάστημα μισής ώρας όλοι οι αντικειμενικοί στόχοι επιτεύχθηκαν με ασυγκράτητη και απερίγραπτη ορμή. Αλλά οι Έλληνες δεν σταματούν. Τα στρατεύματά τους μεθυσμένα από τη νίκη εξακολουθούν την προέλασή τους, επεκτείνουν την επιτυχία, κυριεύουν διαδοχικά τα απόρθητα για όλο το Στρατό της Ανατολής οχυρωματικά έργα Ουβράζ –μπλαν, Καντριλατέρ, Τούλουμους, Πιτόν Ντενυντέ, Σερφ – βολάν, Καγιού – μπαν, Μπος, Μπουσέτ, Λαντίγ κλπ.

Ο ελληνικός στρατός νίκησε τον βουλγαρικό στην περιοχή Σκρα του Κιλκίς, στις 17 Μαΐου 1918

Όλα αφάνταστα οχυρωμένα φρούρια, όπου οι Έλληνες αιφνιδιάζουν μέσα σε καταφύγια που ήταν σκαμμένα μέσα σε βράχους σε βάθος δέκα μέτρων, τις βουλγαρικές φρουρές. Οι εχθρικές μονάδες είχαν πτοηθεί από τον καταιγιστικό βομβαρδισμό που προηγήθηκε και κατάπληκτες από την αιφνιδιαστική εμφάνιση των Ελλήνων πεζών, πετούν τα όπλα τους και παραδίδονται αθρόως.

Προβλέπονται 700 – 800 αιχμάλωτοι και η πρόχειρη αυτή απαρίθμηση παρουσιάζει αμέσως 600 κατόπιν 800,1000, 1500, 2000, 2700 που σε μακρές ουρές οδηγούνται στα μετόπισθεν. Έτσι πολύ γρήγορα κατορθώνεται να ανασυγκροτηθεί στο στρατόπεδο των αιχμαλώτων ένα ολόκληρο βουλγαρικό σύνταγμα πεζικού με τα στελέχη των διμοιριών και ενωμοτιών του πλήρη.

Οι απώλειες των Ελλήνων ανήρθαν σε 700 νεκρούς από τους οποίους οι 60 αξιωματικοί και σε 1400 τραυματίες” (για το δημοσίευμα της L Illustration πηγή Δ. Βακκάς, σ. 161-163).

Αυτά και πολλά άλλα για όλη την περίοδο του Α΄ ΠΠ συμπεριλαμβάνονται σε μια προσωπική μας έκδοση με τον τίτλο ¨Ο Μεγάλος Πόλεμος, Α΄ Παγκόσμιος, 1914-1918), Στον Νομό Κιλκίς, Γουμένισσα 2019.

Ευχόμαστε του χρόνου να είμαστε όλοι καλά και να γιορτάσουμε στο Σκρα τη μεγάλη νίκη των Ελλήνων!