Ψυχοθεραπεία και συμβουλευτική: Πώς μπορώ να λάβω υποστήριξη;

Η συμβουλευτική υποστήριξη και η ψυχοθεραπεία αποτελούν βασικές έννοιες της επιστήμης της ψυχολογίας, που είναι μεν οικείες, ως προς το άκουσμα, αλλά δεν παύουν να είναι άγνωστες, για το ευρύ κοινό, ως προς το περιεχόμενο.
Η συμβουλευτική είναι μία μέθοδος, η οποία βοηθεί τους ανθρώπους να συζητήσουν και να σκεφτούν τα προσωπικά τους προβλήματα, προκειμένου να ανακουφιστούν, να αποκτήσουν μεγαλύτερη κατανόηση και να βρουν κάποια διέξοδο από τις δυσκολίες, που τους ταλαιπωρούν. Είναι μία εμπιστευτική διαδικασία με κύριο χαρακτηριστικό της την συζήτηση, στην οποία ο πελάτης καλείται να είναι όσο πιο ειλικρινής και ανοιχτός μπορεί. Οι ψυχολόγοι, και ιδιαιτέρως όσοι έχουν εκπαιδευθεί στην συμβουλευτική ψυχολογία, έχουν τις δεξιότητες που απαιτούνται, ώστε να ακούν με προσοχή, να βοηθούν τον πελάτη να διακρίνει τα λεπτά σημεία των προβλημάτων του, να μην κρίνουν και να συμβάλλουν στον επαναπροσδιορισμό της έννοιας του εαυτού. Είναι χρήσιμο να αναφέρουμε ότι ο αγγλικός όρος συμβουλευτική (counseling) δεν προέρχεται από το ρήμα «συμβουλεύω» (advise) αλλά από το «ουσιαστικό συμβούλιο» (council) και συμβολίζει την ισοτιμία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, κατά τη διάρκεια αυτού του συμβουλίου-συνεδρίας.
Από την άλλη, η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισης ψυχολογικών προβλημάτων ή απόκτησης γνώσης των ψυχικών μας μηχανισμών μέσα από την θεραπευτική επικοινωνία και την ανάπτυξη θεραπευτικής σχέσης μεταξύ ενός ατόμου και του εκπαιδευμένου θεραπευτή. Μέσα από την ψυχοθεραπεία το άτομο διερευνά μερικές φορές δύσκολες καταστάσεις και συχνά οδυνηρά συναισθήματα και εμπειρίες. Τέτοια συναισθήματα μπορεί να είναι αγχώδη, καταθλιπτικά, τραυματικά ή ίσως και η αίσθηση απώλειας του νοήματος της ζωής. Με άλλα λόγια, είναι η μέθοδος που χρησιμοποιούν οι θεραπευτές προκειμένου να ανακουφίσουν τα άτομα από ποικίλα προβλήματα και προβληματισμούς. Είναι ένα μέσο όχι μόνο αυτογνωσίας αλλά και κατανόησης των ανθρώπων γύρω μας.
Τόσο η συμβουλευτική, όσο και η ψυχοθεραπεία έχουν βασικό στόχο την εξασφάλιση και την διατήρηση της ψυχικής υγείας.

Ποιά είναι, ωστόσο, η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο θεραπευτικών μεθόδων;
Η συμβουλευτική δρα προς την κατοχύρωση της ομαλής συναισθηματικής και γνωστικής εξέλιξης, την πρόληψη προβλημάτων και την προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευημερίας. Ενδιαφέρεται περισσότερο για την σωστή και εποικοδομητική λειτουργία του ανθρώπου σε θέματα της καθημερινής ζωής και έχει στόχο να βοηθήσει το άτομο να πετύχει τους σκοπούς του (εκπαιδευτικούς και επαγγελματικούς, οικογενειακούς και προσωπικούς). Πρόκειται, συνήθως, για μια βραχείας μορφής θεραπεία, η οποία εφαρμόζεται σε πελάτες που έχουν ένα συγκεκριμένο πρόβλημα/δίλημμα και επιζητούν μια γρήγορη αλλά και εποικοδομητική θεραπευτική μέθοδο. Για παράδειγμα, μια κοπέλα διαπιστώνει ότι είναι έγκυος και επισκέπτεται το γραφείο ενός ψυχολόγου έχοντας το δίλημμα, εάν θα πρέπει να κρατήσει το μωρό ή όχι. Στην περίπτωση αυτή, η κοπέλα ζητά μια απάντηση μέσα σε θεμιτά χρονικά πλαίσια, δύο-τριών μηνών, και η χρήση ψυχοθεραπείας γύρω από ζητήματα αυτογνωσίας θα ήταν, ασφαλώς, άκαιρη.
Η ψυχοθεραπεία, λειτουργεί, όπως δηλώνει και η λέξη, σε επίπεδο θεραπευτικό και δρα προς την επίλυση εσωτερικών συγκρούσεων και προβλημάτων. Ενδιαφέρεται, δηλαδή, περισσότερο για την αναδόμηση του ανθρώπου και την αλλαγή στην προσωπικότητα και την συμπεριφορά του. Ωστόσο, μολονότι ο σκοπός παρέμβασης διαφέρει, συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία, επικαλύπτονται, όσον αφορά τη θεωρητική τους υπόσταση και την πρακτική τους εφαρμογή. Και στις δυο, η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ πελάτη και ψυχολόγου θεωρείται μεγίστης σημασίας και ενδεχομένως καθοριστική.
Υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία ψυχολογικών προσεγγίσεων. Η ψυχοδυναμική προσέγγιση, στοχεύει στην κατανόηση των συναισθημάτων και των εσωτερικών ορμών και παρορμήσεων του ατόμου που του δημιουργούν προβλήματα, ενώ μέσω αυτής της κατανόησης συχνά επέρχεται και η λύση των όποιων προβλημάτων. Στην γνωστική – συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία το άτομο δουλεύει τις σχέσεις μεταξύ σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφοράς. Στις ανθρωπιστικές προσεγγίσεις, η προσπάθεια επικεντρώνεται στην εξασφάλιση της ισορροπίας μεταξύ του ιδανικού και πραγματικού εαυτού και στη, σε βάθος, διερεύνηση των αναγκών του ατόμου. Σε μια καθαρά πρακτική προσέγγιση, γίνεται χρήση μεθόδων χαλάρωσης και διαχείρισης του στρες καθώς και εκμάθηση δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, αποτελεσματικής επικοινωνίας κ.ά.

Σε τί διαφέρει, όμως, η ψυχοθεραπεία από την επικοινωνία και την συμβουλή, που μας παρέχει ένας φίλος ή φίλη;
Ενώ η οικογένεια ή οι φίλοι μπορούν να μας συμπαρασταθούν και να μας συμβουλεύσουν, η επικοινωνία αυτή δεν είναι ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική σχέση μεταξύ ενός ατόμου και του ειδικευμένου θεραπευτή και βασίζεται σε θεραπευτικές αρχές, δομή και ειδική τεχνική. Επομένως, καμία σχέση δεν έχει η θεραπευτική διαδικασία με μια φιλική συζήτηση. Μπορεί και οι δυο (θεραπευτής και φίλος) να βασίζονται στην κατανόηση για το πρόσωπό μας αλλά, όπως είναι φυσικό, οι φίλοι μας στερούνται της ψυχοθεραπευτικής γνώσης.
Γενικότερα, σε μία φιλία εμπλέκονται η υποκειμενικότητα, τα συναισθήματα μας και ποικίλοι μηχανισμοί άμυνας. Οι θεραπευτές έχουν ειδικευτεί στο χειρισμό των συναισθημάτων τους και της υποκειμενικής τους κρίσης έτσι ώστε να μη δυσχεραίνεται τη θεραπευτική διαδικασία.
Πολλές φορές το άτομο αποφασίζει να κάνει ψυχοθεραπεία όχι επειδή έχει κάποιο ιδιαίτερο ψυχολογικό πρόβλημα αλλά γιατί θέλει να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτογνωσία, περισσότερη αυτοπεποίθηση, να βελτιώσει τη λειτουργικότητά του και να αποκτήσει δύναμη για να πάρει αποφάσεις στη ζωή του.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική διεργασία που αποσκοπεί στο να κάνει το άτομο να κερδίσει περισσότερη αυτοπεποίθηση, δυνατότητα για επιλογές στη ζωή του και να γίνει πιο αυτόνομο και αυτοδύναμο.
Κατά την πρώτη σας επίσκεψη στον ψυχολόγο, θα πρέπει ο επαγγελματίας που επιλέξατε να έχει, και να μπορεί να σας δείξει, την άδεια άσκησης του επαγγέλματος του Ψυχολόγου στην Ελλάδα. Θα ήταν θετική ένδειξη για την καλή μελλοντική συνεργασία με τον συγκεκριμένο επαγγελματία, εάν νιώθετε άνετα, έχετε αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης για αυτόν τον άνθρωπο, έχοντας φυσικά εξακριβώσει ότι απευθυνόσαστε σε ειδικό επιστήμονα με έγκυρα και πιστοποιημένα υψηλά επαγγελματικά προσόντα και με βιωματική επαγγελματική εμπειρία.
Ο ψυχολόγος είναι αυτός με τον οποίο ο πελάτης νιώθει άνετα, γιατί απέναντί του θα πρέπει να είναι ειλικρινής, να μοιραστεί τα πιο ενδόμυχα συναισθήματα και τις πιο κρυφές σκέψεις του, τους φόβους του και τα όνειρά του. Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική μπορεί να αλλάξουν εντελώς τη ζωή του ανθρώπου, όμως, δεν είναι ένα «μαγικό ραβδάκι». Το κίνητρο του ατόμου, η αφοσίωσή του στην διαδικασία και η ειλικρινής του διάθεση θα αποδώσουν τα μέγιστα, σε συνεργασία με την εμπειρία και τις δεξιότητες του ψυχολόγου.