50 ΧΡΟΝΙΑ (1975-2025) ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΟΠΗ ΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΘΡΟΝΙΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΗΣ
Την Κυριακή 2 Μαρτίου 2025 ο φετινός εορτασμός
Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος
Συγκλονιστικό γεγονός για τη Γουμένισσα, την Παιονία και ευρύτερα ήταν η κλοπή της Εικόνας της Παναγίας της Γουμένισσας στις αρχές Μαρτίου του 1975. Πρόκειται για την Εικόνα που είναι θησαυρισμένη στον ομώνυμο ναό της ιστορικής κωμόπολης και στην οποία κατά την μακραίωνη τοπική παράδοση οφείλεται η δημιουργία της. Αποτέλεσε και συνεχίζει ως σήμερα να είναι το επίκεντρο της λατρευτικής ζωής των κατοίκων της περιοχής.
Τον Μάρτιο του 1975 βέβηλα χέρια σπείρας αρχαιοκαπήλων παραβίασαν τον ναό και αφού εισήλθαν στον ιερό χώρο, έκλεψαν το Εικόνισμα και διέφυγαν. Το γεγονός της άνομης πράξης έγινε γνωστό το πρωί της Δευτέρας 3 Μαρτίου και η είδηση διαδόθηκε παντού. Οι πιστοί προσέτρεξαν στον ναό για να πληροφορηθούν τα σχετικά και να εκφράσουν λύπη, πόνο και αγανάκτηση για ό,τι είχε συμβεί. Η κλοπή ήταν πραγματικότητα.
Η κωμόπολη και η περιοχή έζησε τις ημέρες εκείνες σε άλλους από τους συνήθεις ρυθμούς. Εξέφραζε την ελπίδα, πως η Παναγία δεν θα έφευγε από τον τόπο, όπου επί σειρά αιώνων είχε τον θρόνο της και δεν θα εγκατέλειπε όσους προσέτρεχαν και προσεύχονταν στη χάρη Της. Όσους ζητούσαν προστασία, παρηγοριά κοντά Της και ικέτευαν για την μητρική Της παρρησία προς τον Υιό Της και Θεό μας.
«….Ένα βαρύ και πένθιμο σιωπητήριο σκεπάζει από την μία ως την άλλη άκρη την κωμόπολή μας. «Πήρανε την Παναγία μας». Επί πέντε αιώνες ήταν η προστάτις, η Αγία σκέπη του τόπου μας. Στην αγκαλιά Της έπεφτε κάθε θλιμμένη ψυχή. Στα πόδια Της με αναφιλητά γονάτιζε κάθε πονεμένη καρδιά. Εκεί δίπλα Της εύρισκες την παρηγοριά, την υπομονή, την ζεστασιά, την βεβαιότητα, το βάλσαμο της ζωής. Στα γόνατά Της χύνονταν τα δάκρυα της μάνας, του πατέρα, του νέου και της νέας…», (Δημήτριος Λάμπρου, Η Παναγία Γουμενίσσης, 1975, σ. 19).
Πέραν αυτών, των δεήσεων και των παρακλήσεων, τα όργανα της τάξης, η Ελληνική Χωροφυλακή, ανέλαβε δράση και κατέβαλε προσπάθειες για να εντοπίσει τους βέβηλους, να προλάβει την έξοδο του ιερού κειμηλίου από την χώρα. Πολλές οι έρευνες μα κανένα θετικό αποτέλεσμα δεν ήταν ορατό. Η ανησυχία κορυφώνονταν. Οι ώρες και οι ημέρες περνούσαν, ενώ πλήθη πιστών προσέρχονταν στον ναό και δέονταν από καρδιάς να λάβει τέλος η δοκιμασία.
Η τελευταία έρευνα σε οικία του Πολυκάστρου ήταν διαφορετική από τις άλλες. Δεν έφερε άμεσα τα επιθυμητά αποτελέσματα, αλλά κάποια δύναμη κρατούσε τους χωροφύλακες στον χώρο. Επαναλήφθηκαν οι έρευνες και πάλι τα ίδια, ωστόσο δεν απομακρύνονταν. Αστυνομικός εντόπισε κρυμμένο καλά συσκευασμένο δέμα. Ήταν το εικόνισμα. Όσοι ήταν εκεί αναπήδησαν από χαρά και ζητωκραύγασαν. Η καλή είδηση διαδόθηκε αστραπιαία σε όλη την περιοχή. Η Παναγία δεν είχε φύγει, δεν είχε μεταφερθεί σε άλλον τόπο. Μετά πέντε ημέρες όλοι ανάσαιναν ευχάριστα.
«… Η καμπάνα πάλι χαρμόσυνα κτυπά. Η Παναγία όλους μας καλεί. Βρέθηκε, ξανάρθε. Έγινε το θαύμα, που όλοι μας περιμέναμε. Φώτισε και οδήγησε τα πιστά παιδιά της Χωροφυλακής μας και βρήκαν τους ιερόσυλους..», (Δ. Λάμπρου, όπ. παρ., σ. 19).
Ο τότε Μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κυρός Αμβρόσιος, στον οποίο υπάγονταν εκκλησιαστικά η Γουμένισσα και η επαρχία της, σε χειρόγραφο σημείωμά του έγραψε:
Ιερόν Προσκύνημα Παναγίας Γουμενίσσης,
Δ(ευτέρα), 3-3-75, 1μμ ανακάλυψις κλοπής Εικόνος,
6μμ τηλ. αναφορά υπό π. Πολ. Δίν., (Πολύκαρπο Δίντσιο, τότε Αρχιμανδρίτης στη Γουμένισσα).
Τρ(ίτη), 4 άνοδός μου εις Γουμένισσα.
Τετ(άρτη), 5 κήρυξις πένθους – παράκλησις,
Παρ(ασκευή), 7 αναγγελία περί ανευρέσεως Εικόνος –
Απόφασις τελικά περί επανενθρονίσεως την Κυριακή.
Κυρ(ιακή), 9 (Απόκρ), 10 πμ Γουμένισσα είσοδος κ/λεως παραλαβή Εικόνος,
λιτάνευση μέχρι Ναού της και Ενθρόνισης – Δοξολογία”,
(Από το αρχείο Ι. Μ. Πολυανής και Κιλκισίου, φ. 197).
Το πρόγραμμα τηρήθηκε και αποκορύφωμά του ήταν η ημέρα της επανενθρόνισης της ιερής Εικόνας. Είχαμε επανεύρεση και επανεθρόνιση, διότι κατά την τοπική παράδοση, πριν από αιώνες είχε εντοπιστεί η Εικόνα στην τότε αγροτική περιοχή της Γουμένισσας. Ανευρέθηκε από πιστό της περιοχής και έγινε η ενθρόνισή της σε ναό που προϋπήρχε του παρόντος.
Μετά την επανεύρεση της Εικόνας το 1975 με δαπάνη του ζεύγους από τη Γουμένισσα Χρήστου και Αικατερίνης Αλευρά τοποθετήθηκε πάνω της ειδικό κάλυμμα πολύτιμου μετάλλου (πουκάμισο), το οποίο καλύπτει όλη την επιφάνεια εκτός των ιερών προσώπων της Παναγίας και του Χριστού. Επίσης από τον Μητροπολίτη Αμβρόσιο καθιερώθηκε ο εορτασμός του γεγονός να τιμάται την πρώτη Κυριακή μετά την 3η Μαρτίου εκάστου έτους. Οι πιστοί και η τοπική κοινωνία ανταποκρίθηκαν. Η πρώτη επέτειος εορτάσθηκε την Κυριακή της Τυρινής, 7 Μαρτίου 1976, και η δεύτερη την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, 13 Μαρτίου 1977. Η τέλεση της πανηγύρεως συνεχίζεται και μετά το 1991 με τη σύσταση της Ιεράς Μητροπόλεως Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου και ποιμενάρχη τον Σεβασμιώτατο κκ Δημήτριο.
Ο Μητροπολίτης Αμβρόσιος ζήτησε από τον Αγιορείτη Μοναχό μακαριστό Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη τη σύνθεση ακολουθίας και παρακλητικού κανόνα για την Παναγία Γουμενίσσης. Τέθηκαν υπόψη του το ιστορικό των ημερών του Μαρτίου του 1975 που κατέγραψε ο οδοντίατρος Γουμένισσας Δημήτριος Λάμπρου και ιστορικά στοιχεία και παραδόσεις για τον ναό και το Εικόνισμα που συλλέξαμε και καταγράψαμε εμείς κατόπιν ευλογίας και προτροπής του Μητροπολίτη. Ο σπουδαίος υμνογράφος ανταποκρίθηκε και μετά εύλογο χρόνο παρέδωσε στη Μητρόπολη: “Ακολουθία της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας της επονομαζομένης “Γουμενίσσης” μετά παρακλητικού κανόνος” με αναγραφή επί της πρώτης σελίδας: “Εποιήθησαν εν Αγίω Όρει υπό Γερασίμου Μοναχού Μικραγιαννανανίτου υμνογράφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας”. Η εργασία του πατρός Γερασίμου υποβλήθηκε από την Μητρόπολη Πολυανής με το αριθμ. πρωτ. 1082/27-10-1979 έγγραφο στην Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος για έγκριση. Η Ιερά Σύνοδος την ενέκρινε στην συνεδρία της 11ης Δεκεμβρίου 1979 και με το αριθμ. πρωτ. 3930/12/8-1-1980 έγγραφό της απάντησε σχετικά στον Μητροπολίτη.
Η ακολουθία, ο παρακλητικός κανόνας και τα ιστορικά στοιχεία που προαναφέραμε συμπεριλήφθηκαν σε βιβλίο το 1980 με τον τίτλο “Παναγία η Γουμένισσα”, έκδοση του Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Γουμενίσσης. Την επιμέλεια των κειμένων και της έκδοσης είχε ο τότε γραμματέας της Μητροπόλεως Πολυανής και Κιλκισίου Γουμενισσιώτης αείμνηστος Ιωάννης Αλτίκης. Όσον αφορά κάποια στοιχεία που παραδώσαμε στη Μητρόπολη και συμπεριλήφθηκαν στην έκδοση, όπως η σχέση της Παναγίας Γουμενίσσης με το εδώ μετόχι της Μονής των Ιβήρων του Αγίου Όρους, μετά έρευνές μας αναθεωρήθηκαν και ακολούθησαν νέα δημοσιεύματά μας.
Το όνομα του μακαριστού μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτου (1904;-1991) συνδέθηκε με την Παναγία Γουμενίσσης, την κωμόπολη και την επαρχία μας. Με έναν σύγχρονο Άγιο της Εκκλησίας μας. Είναι γνωστό πως με απόφαση της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 10ης Ιανουαρίου 2023 έγινε η αγιοκατάταξή του. Ημέρα εορτασμού της μνήμης του ορίστηκε η 7η Δεκεμβρίου κατά την οποία παρέδωσε το πνεύματα στον Θεό. ( Χρήστος Π. Ίντος, “Ο Όσιος Γεράσιμος ο υμνογράφος και η Παναγία Γουμενίσσης”, εφ. Μαχητής του Κιλκίς, φ. 2387/14.2.23, σ.7).
Μεταξύ των πολλών άλλων έγραψε:
“Την θείαν Εικόνα σου, ήν εδωρήσω ημίν, προσφόρως Γουμένισσαν, εν ευλαβεία πολλή, καλούμεν Πανύμνητε, ταύτην δε προσκυνούντες, χαριστήριον ύμνον, άδομέν σοι Περθένε, και πιστώς εκβοώμεν. Χαίρε, Κεχαριτωμένη, ο Κύριος μετά σου”……
………..
“Σύμπασα Γουμένισσα πίστει θερμή, και της Παιονίας οι κάτοικοι, περικυκλούντες, το εκτύπωμα το σον, την παρά σου αιτούμεθα, Δέσποινα, πλουσίαν αντίληψιν”.
Βιβλιογραφία:
- Δημητρίου Λάμπρου, Η Παναγία Γουμενίσσης, 1975.
- Παναγία η Γουμένισσα, Έκδοσις του Ιερού Προσκυνήματος Παναγίας Γουμενίσσης Παιονίας Κιλκίς, ά.έ.ε.
3.Μητροπολίτου Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και Πολυκάστρου Δημητρίου, Παναγία η Γουμένισσα, Ιστορικό, θαύματα, Παρακλητικός κανόνας, Έκδοση Ιεράς Μονής Παναγίας Γουμενίσσης, Γουμένισσα 1992.
- Χρήστου Π. Ίντου, Η Παναγία της Γουμένισσας, παραδόσεις και ιστορίες, Γουμένισσα 2007.
- Του ιδίου, “Ο Όσιος Γεράσιμος ο υμνογράφος και η Παναγία Γουμενίσσης”, “Μαχητής του Κιλκίς”, φ. 2387/14.2.23, σ.7).
- Του ιδίου, Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου Γουμένισσας, ιστορία, τέχνη, παράδοση, Γουμένισσα 1991.
