Η ομιλία του Ιωάννη Δούνα για την 25η Μαρτίου 1821
Ο πανηγυρικός της ημέρας από τον Ιωάννη Δούνα, διευθυντή του 4ου δημοτικού σχολείου Κιλκίς.
“Σήµερα, τιµούµε την έναρξη της Επανάστασης του 1821, που αποτελεί το µεγαλύτερο ιστορικό γεγονός της νεότερης ιστορίας µας, αφού µε αυτήν το έθνος µας κατόρθωσε να αποκτήσει κρατική υπόσταση. Μαζί µε την εθνική µας επέτειο γιορτάζουµε και τον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου, που συµβολικά ταυτίστηκε µε την επανάσταση του λαού για να υποδηλώσει ότι το ευαγγέλιο της σωτηρίας του ανθρώπου, εξοµοιώνεται µε τη λύτρωση του έθνους από τη σκλαβιά.
«Διό καί ἡμεῖς σύν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν• Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετά σοῦ» .
Τιμούμε τη μέρα αυτή κατά την οποία ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ανακοίνωσε στην Παναγία μας το χαρμόσυνο μήνυμα ότι θα φέρει στον κόσμο τον Χριστό, γεγονός που καθιερώνει την εορτή του Ευαγγελισμού, ως απαρχή της Θείας Οικονομίας για τη σωτηρία των ανθρώπων. Οι σημαίες της Επαναστάσεως είχαν όλες Σταυρό, θυμίζοντας σ’ αυτούς που πολεμούσαν την πίστη στον Χριστό και την απόφαση του θανάτου. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία γίνεται το καταφύγιο των ψυχών, το πραγματικό κέντρο συγκεντρώσεως και ενώσεως των χριστιανών. Έτσι διαχέεται μια έντονη θρησκευτική πνοή στους σκλάβους Έλληνες. Περισσότερο όμως συγκίνησαν τον απλό λαό οι «Νεομάρτυρες», που με το αίμα τους πότισαν όχι μόνο το δέντρο της πίστης , αλλά και της ελευθερίας. Οι Νεομάρτυρες είναι συνήθως άνθρωποι του λαού, μοναχοί, έμποροι, τεχνίτες, γεωργοί, που θυσιάστηκαν για την πίστη τους, είναι δηλαδή Αγωνιστές όχι μόνο της πίστης αλλά και της ελευθερίας.
Ανήκουµε σε µια χώρα που είναι µικρή στο χώρο, αλλά απέραντη στο χρόνο. Είναι µια φλούδα γης και όπως την προσδιόρισε ο Γεώργιος Σεφέρης, είναι ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, ̟που δεν έχει άλλο αγαθό ̟παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα και το φως του ήλιου. Γι΄ αυτόν τον αγώνα του λαού βρισκόµαστε σήµερα εδώ, για να θυµηθούµε, να τον τιµήσουµε, να εκφράσουµε το σεβασµό µας στους αγωνιστές, αλλά και σε όλους εκείνους που κράτησαν στην καρδιά τους άσβεστη τη φλόγα της λευτεριάς..
Στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, που ακολούθησαν την άλωση της Πόλης, οι Έλληνες πίστευαν ακράδαντα ότι είναι οι συνεχιστές όχι µόνο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και της αρχαίας Ελλάδας κι έτσι απέκτησαν συνείδηση της ιστορικής τους συνέχειας. Επιπλέον, ο λαός µας κατόρθωσε να µην αφοµοιωθεί, αλλά να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα, όπως αυτή εκφράζεται µέσα από τη γλώσσα του και τη θρησκεία του. Σ΄ αυτό συνέβαλλαν : η Εκκλησία, που υπήρξε «η κιβωτός του Έθνους», ο Κοσµάς ο Αιτωλός και οι ∆άσκαλοι του Γένους, οι οποίοι µε τα κείµενά τους βοήθησαν στην πνευµατική αφύπνιση του Γένους. Ο Ρήγας Φεραίος, ο Αδαµάντιος Κοραής, ο Ευγένιος Βούλγαρις, ο Άνθιµος Γαζής και άλλοι Έλληνες διαφωτιστές βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να ριζώσει και να βλαστήσει ο σπόρος της λευτεριάς.
Η ελευθερία είναι αναμφισβήτητο και αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα. Είναι χρέος κάθε ανθρώπου να τη σέβεται και να την υπερασπίζεται. Διότι μόνο μέσα από ελεύθερους λαούς προάγεται η δημοκρατία και μόνο μέσα από τη δημοκρατία γεννιούνται ελεύθεροι άνθρωποι. Άνθρωποι που γνωρίζουν και προασπίζονται το δικαίωμα όλων στην ισότητα, την αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη. Διότι «Όποιος Ελεύθερα συλλογάται, Συλλογάται καλά» αναφέρει ο Ρήγας Φεραίος.
Χωρίς αµφιβολία, ο αγώνας αυτός έχει την ουσία και τις διαστάσεις ενός θαύµατος. «Γιατί στο θαύµα κι όχι στη λογική, χρωστάει την ανάστασή του το Γένος», έγραψε ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Η λογική έλεγε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια εξέγερσης απέναντι στην Οθωµανική αυτοκρατορία ήταν, εκ των προτέρων, καταδικασµένη σε αποτυχία, όπως είχε γίνει και στο παρελθόν µε τα διάφορα προεπαναστατικά κινήµατα. Ο Κολοκοτρώνης, αυτή η ηγετική µορφή του αγώνα, γράφει στα αποµνηµονεύµατά του: «Ο κόσµος µάς έλεγε τρελούς. Ηµείς, αν δεν είµεθα τρελοί δεν εκάναµε την Ε̟ανάσταση, διότι ηθέλαµε συλλογισθεί δια ̟πολεµοφόδια, καβαλαρία και ̟πυροβολικό». Επιπλέον, η Ευρώπη, οι Μεγάλες ∆υνάµεις της Ιερής Συµµαχίας ήταν εχθρικές απέναντι στην Επανάσταση. Η επανάσταση των Ελλήνων ξεσπά σε μια περίοδο που στην Ευρώπη οι νικητές μονάρχες των μεγάλων κρατών δεν ήθελαν καν να ακούσουν για επανάσταση για να μην καταστραφεί η ευρωπαϊκή ισορροπία και η νέα τάξη πραγμάτων που είχε επιβάλει η πολιτική της Ιερής Συμμαχίας. Η επίσημη λοιπόν διπλωματία ήταν σχεδόν εχθρική απέναντί μας. «Όμως η συμπάθεια των λαών της Ευρώπης και της Αμερικής προς τον ελληνικό λαό που αγωνιζόταν απελπισμένα, ο φιλελληνισμός , ο ανταγωνισμός μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, η Αναγέννηση και ο συνεχώς εντεινόμενος θαυμασμός των Ευρωπαίων προς τους αρχαίους Έλληνες και την κλασική παιδεία, αναθεωρούν τη στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση, η οποία τώρα παρουσιάζεται σα νέα αναλαμπή και εκδήλωση του φιλελευθερισμού και της αφυπνίσεως των εθνοτήτων, γιατί ξαναδίνει πνοή στις προοδευτικές ιδέες και τις μεταλαμπαδεύει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες» (Απ. Βακαλόπουλος ,Νέα Ελληνική Ιστορία, 1204-1985 ,ιε΄ έκδοση, ΒΑΝΙΑΣ Θεσσαλονίκη,1998).
Κι όµως, η µεθοδική προετοιµασία από τη Φιλική Εταιρεία, οι Κλέφτες και οι Αρµατολοί, η θέληση και η αγωνιστικότητα του λαού έφεραν το ποθούµενο. «Όταν α̟ποφασίσαµε να κάµωµε την Επανάσταση», γράφει ο Κολοκοτρώνης στα Αποµνηµονεύµατά του, «δεν εσυλλογισθήκαµε ούτε ̟πόσοι είµεθα ούτε ̟πως δεν έχουµε άρµατα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας ̟πόλεις… αλλά ως µία βροχή έ̟πεσε σε όλους µας η ε̟πιθυµία της Ελευθερίας µας και όλοι και ο κλήρος και οι ̟προεστοί και οι κα̟πεταναίοι και οι πε̟παιδευµένοι και οι έµ̟ποροι, µικροί και µεγάλοι, όλοι εσυµφωνήσαµε εις αυτόν το σκο̟πό και εκάναµε την ε̟πανάσταση».
Στην πραγµατικότητα, όµως, η Επανάσταση είχε ξεκινήσει ένα µήνα νωρίτερα, στο Ιάσιο της Μολδαβίας, µε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Από την Ήπειρο ως το Μοριά και από τη Ρούµελη ως τη Μακεδονία και τα νησιά, ξέσπασε η φλόγα της επανάστασης. Ήταν το ξέσπασµα ενός βασανισµένου και ταπεινωµένου λαού. Η επανάσταση στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στα νησιά του Αιγαίου πνίγηκε στο αίµα. Μόνο στην Πελοπόννησο και στη Στερεά Ελλάδα, ο αγώνας πέτυχε και ευδοκίµησε.
Ονόµατα όπως: Κολοκοτρώνης, ∆ιάκος, Παπαφλέσας, Καραϊσκάκης, Υψηλάντης, Μπουµπουλίνα, Κανάρης, οι Μακεδόνες Καρατάσος, Κασοµούλης, Παππάς, Γιάννης Φαρµάκης, έχουν µείνει στην Ιστορία ως παραδείγµατα ηρωισµού και αυτοθυσίας. Είναι µορφές που πήραν µυθικές διαστάσεις στη συνείδηση του λαού µας. Τοπωνύµια όπως: ∆ραγατσάνι, Βαλτέτσι, ∆ερβενάκια, Μανιάκι, Αλαµάνα, Αραπίτσα περιβάλλονται µε το στεφάνι της δόξας, της ηρωικής αντίστασης και της θυσίας. Η άλωση της Τριπολιτσάς, η σφαγή της Χίου, η καταστροφή των Ψαρών, η έξοδος του Μεσολογγίου αποτελούν κορυφαίες στιγµές του αγώνα, αποτελούν ολοκαυτώµατα ψυχών και σωµάτων, που συγκίνησαν όλο τον κόσµο και δηµιούργησαν ισχυρό ρεύµα Φιλελληνισµού στην Ευρώπη..
Οι Τουρκοαιγύπτιοι προβαίνουν στη συστηματική πολιορκία του Μεσολογγίου με τον Κιουταχή και τον Ιμπραήμ. Γενναία και επίμονη είναι η αντίσταση των υπερασπιστών. Η υπεράνθρωπη εκείνη δοκιμασία των αγωνιστών ήταν το κορύφωμα των αγώνων της ανεξαρτησίας , η υψηλότερη έκφραση της ανθρώπινης πάλης για το πρώτο και ύψιστο αγαθό , για την ελευθερία. «Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι», έγραψε αργότερα ο εθνικός ποιητής Σολωμός. Η αντίσταση και τέλος η Έξοδος του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826) προώθησαν το ελληνικό Ζήτημα. Οι φλόγες του θέρμαναν τις καρδιές των πολιτισμένων λαών και τους ξεσήκωσαν σε μια αληθινή σταυροφορία για την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους.
Οι Έλληνες με τις δικές τους δυνάμεις θα διεκδικήσουν τη Λευτεριά τους: «Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη / των Ελλήνων τα ιερά / και σαν πρώτα ανδρειωμένη / χαίρε ω χαίρε Ελευθεριά» γράφει ο Σολωμός στον «Ύμνο εις την Ελευθερία». Με την Επανάσταση του 1821, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο προοίμιο του πρώτου Συντάγματος, που ψηφίστηκε από την Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, «Το ελληνικόν έθνος κηρύττει ενώπιον Θεού και ανθρώπων την πολιτικήν αυτού ύπαρξιν και ανεξαρτησίαν».
Όµως, ανάλογα µε το αίµα που χύθηκε, το πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος περιορίστηκε στα στενά όρια της Πελοποννήσου, της Στερεάς Ελλάδας και των Κυκλάδων. Καταλυτικός παράγοντας για τη µη πραγµατοποίηση όλων των εθνικών στόχων ήταν οι εµφύλιες διαµάχες.
Γιατί εκτός από τη φωτεινή πλευρά της Επανάστασης, θα πρέπει να αναφέρουµε και τη σκιώδη πλευρά της, που δεν ήταν άλλη από τη δολερή διχόνοια, ανάµεσα στους πολιτικούς και στρατιωτικούς, η οποία δίχασε τον τόπο, έβλαψε την επανάσταση και έθεσε σε κίνδυνο την επιτυχία της. Οι Έλληνες απέδειξαν για µια ακόµα φορά πως κανείς λαός δεν µένει υπόδουλος όταν πάρει την υπέρτατη απόφαση να ζήσει ελεύθερος ή να πεθάνει. «Η µεγαλοσύνη των λαών δε µετριέται µε το στρέµµα. Με της καρδιάς το πύρωµα µετριέται και το αίµα»
Θαυμάζουμε την αντοχή των αγωνιστών του ΄21, στην κακοπάθεια, την αυταπάρνηση και το μαρτυρικό φρόνημά τους! Κατανοούμε ότι όλα τα ωραία και τα μεγάλα γίνονται με κόπους και με θυσίες! Με σταυρό και με θυσίες έρχονται όλα τα δώρα του Θεού. Κι έτσι τιμούμε αληθινά τους αγωνιστές του 1821, που θυσιάστηκαν για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι.
Τα χώματα της ελληνικής γης, που ελεύθεροι εμείς πατάμε, ζυμώθηκαν με τα αίματα και σπάρθηκαν με τα οστά ενός εκατομμυρίου Ελλήνων αγωνιστών. Δίκαια λοιπόν ο ποιητής Βασίλειος Ρώτας έγραψε:
Διαβάτη, στάσου προσοχή
δω χάμω κείτονται νεκροί
που δεν επρόδωσαν ποτέ,
ποτέ δεν είπαν ψέματα,
τύραννο δεν προσκύνησαν.
Διαβάτη, στάσου προσοχή
και μ’ άξιο νου, μελέτα τους,
τι αν χαίρεσαι τ’ ωραίο φως
κι αν όλο θάρρος περπατάς
κι αν σ’ αγαπάνε κι αγαπάς
κι ό,τι καλό ‘χεις στη ζωή
στο χάρισαν τούτ’ οι νεκροί.
Διαβάτη, στάσου προσοχή
και μ’ άξιο νου, μελέτα τους.
Η 25η Μαρτίου μας υπενθυμίζει πως η ελευθερία δεν είναι δεδομένη αλλά κατακτάται με θάρρος, ενότητα και αγώνα. Σήμερα, ενωμένοι, αποτίουμε φόρο τιμής στους προγόνους μας, αλλά και αναλογιζόμαστε τις ευθύνες μας. Η παρακαταθήκη τους μάς υπενθυμίζει ότι η εθνική ανεξαρτησία απαιτεί διαρκή επαγρύπνηση, αρετή και τόλμη.
*Διευθυντής του 3ου δημοτικού σχολείου Κιλκίς
