Κ.Μητσοτάκης: Παγκόσμιας εμβέλειας τα έργα στο ανάκτορο του Φιλίππου του Β’ στις Αιγές

Πρόκειται για ένα έργο, όπως είπε, που «δεν έχει μόνο πολιτιστικό αλλά και εθνικό χαρακτήρα καθώς επιβεβαιώνει την ελληνική διαχρονικότητα της Μακεδονίας στο βάθος των αιώνων και μετατρέπει την περιοχή σας σε έναν πολιτιστικό πόλο, τολμώ να πω παγκόσμιας εμβέλειας».

«Για μένα είναι μεγάλη τιμή που ως πρωθυπουργός της πατρίδας μας θα έχω την ευκαιρία να συνδέσω το δικό μου όνομα και το όνομα της κυβέρνησής μας με αυτά τα εμβληματικά έργα αναστήλωσης που γίνονται στον αρχαιολογικό χώρο της Βεργίνας», συμπλήρωσε.

O πρωθυπουργός έδειξε εντυπωσιασμένος για το σύνολο της ανασκαφής και της αναστήλωσης που έγινε στις Αιγές στο μεγαλοπρεπές ανάκτορο του Φιλίππου Β΄ όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες της ξενάγησής της του στο χώρο.

Η ξενάγηση έγινε από την επίτιμη Έφορο Αρχαιοτήτων, Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία είναι και η υπεύθυνη τόσο της ανασκαφής όσο και της αναστηλωτικής προσπάθειας με τον πρωθυπουργό κυριολεκτικά να «κρέμεται από τα χείλη της».

Τα αποκαλυπτήρια

Παρουσία του πρωθυπουργού έγιναν στις Αιγές τα αποκαλυπτήρια του αναστηλωμένου ανακτόρου του Φιλίππου Β’, του μεγαλύτερου κτηρίου της Κλασσικής Ελλάδας στο οποίο στέφθηκε βασιλιάς και ο Μέγας Αλέξανδρος.

Μετά από 16 χρόνια εργασιών αναστήλωσης, συντήρησης, στερέωσης, αποκατάστασης, ανασκαφής και τεκμηρίωσης του τεράστιου τεχνικού έργου, το μεγαλύτερο οικοδόμημα που έχει δει η κλασική αρχαιότητα, αυτό που ο καθηγητής Βόλφραμ Χέφνερ (Wolfram Hoepfner) είχε χαρακτηρίσει «Παρθενώνα της Μακεδονίας» και στο οποίο μέσα, χωράει τρεις φορές ο Παρθενώνας, παραπέμπει ξανά στην αρχική του εικόνα.

Στην ομιλία του ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα «γεγονός παγκόσμιας σημασίας με πολύ μεγάλη διεθνή εμβέλεια» σημειώνοντας ότι «δεν είναι τυχαίο ότι βρέθηκα πριν από ένα χρόνο στο ίδιο βήμα για το νέο πολυκεντρικό μουσείο των Αιγών που έχει δείξει μεγάλη δυναμική τους 11 μήνες λειτουργίας του».

«Σε όλα αυτά προστίθεται το αναστηλωμένο ανάκτορο ώστε όλα αυτά να συνδιαλέγονται δυναμικά με τον επισκέπτη. Όπως τυχαία δεν είναι η επιλογή μου να είμαι πάλι εδώ τιμώντας ένα μνημείο του βασιλείου των Μακεδόνων που με αφετηρία τις Αιγές άφησε το αποτύπωμά του από τον Δούναβη – ο Φίλιππος Β’ υπήρξε ο πρώτος ευρωπαίος βασιλιάς που επέκτεινε προς τα βόρεια το βασίλειο – για να έρθει μετά ο γιος του που άφησε το ελληνιστικό αποτύπωμα μέχρι την Ινδία και την Αίγυπτο» πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης.

Ο ίδιος χαρακτήρισε «στοίχημα να καταστήσουμε τις Αιγές ένα σημείο συνάντησης με το μεγαλείο των καταβολών μας και ένα μέρος της σύγχρονης ζωής μας καθώς παρά την ισοπεδωτική παρέμβαση των Ρωμαίων που επιχείρησαν να σβήσουν από τη μνήμη το μεγαλείο των Μακεδόνων το πνεύμα των Αιγών δεν έσβησε».

«Το θαυμαστό πάρκο πρέπει να γίνει καταλύτης ανάπτυξης για τη Βεργίνα, την Ημαθία, όλη τη Μακεδονία, μια εμπειρία για χιλιάδες επισκέπτες που μαζί με την ιστορική εμπειρία θα μπορούν να μοιράζονται το χρώμα της περιοχής. Με τον τρόπο αυτό το ένδοξο παρελθόν εντάσσεται στο σήμερα με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την επιστημονική έρευνα που επεκτείνεται ενώ ο Παρθενώνας της Μακεδονίας θα γίνεται αντικείμενο παγκόσμιας προσοχής» συνέχισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Όπως τόνισε ο πρωθυπουργός «δεν είναι απλά ένα τεχνικό έργο αναστήλωσης» και για το λόγο αυτό υποκλίθηκε «με σεβασμό σε εσάς κυρία Κοτταρίδου και τους συνεργάτες σας για την πολυπλοκότητα του έργου».

Ο πρωθυπουργός τόνισε στην ομιλία του ότι «το ανάκτορο αυτό είναι ένα κομψοτέχνημα διώροφο με πολλά μωσαϊκά, τοιχογραφίες που αντανακλούν την αίγλη του Φιλίππου. Σε αντιδιαστολή με τους ναούς της αρχαιότητας και τον Παρθενώνα ήταν ένα λειτουργικό, ανοιχτό κτήριο διοικητικής, θρησκευτικής, στρατιωτικής εξουσίας. Ένα κτήριο που συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο τη συναρπαστική μετάβαση από τις πόλεις-κράτης της κλασσικής Ελλάδας ένα πρόπλασμα μιας εξωστρεφούς κεντρικής εξουσίας που κάλυπτε μια μεγαλύτερη περιοχή. Ουσιαστικά αποτελεί τον πρώτο σταθμό πολιτειακής εξέλιξης στον ευρωπαϊκό χώρο με μέγεθος πολύ πέρα από την κλίμακα των κλασσικών χώρων».

«Η σπουδαιότητα τέτοιων μνημείων γίνεται κτήμα ολόκληρης της οικουμένης. Οφείλουμε να την αναδεικνύουμε, να την προβάλουμε, να επεκτείνουμε τους ορίζοντες που αποκαλύπτει κάθε νέα ψηφίδα. Πρέπει να είναι ένα προσκλητήριο γνώσης και συμμετοχής που ενισχύει το ανήκειν αλλά και μοχλός ανάπτυξης. Είναι μια πολυδιάστατη επένδυση σε όλα τα πεδία του πολιτισμού σε σύμπλευση με την οικονομία και τον τουρισμό. Καλούμαστε να βάλουμε ένα εθνικό στοίχημα να πολλαπλασιάσουμε την επισκεψιμότητα του χώρου. Οσο περισσότεροι οι επισκέπτες τόσο θα τονώνεται η οικονομία αλλά και τόσο πιο δυναμικά αυτή η μονδική κοιτίδα πολιτισμού θα στέλνει την ακτινοβολία σε κάθε πλευρά του κόσμου. Σε μια χώρα με βαρύ παρελθόν αλλά με δημιουργικό παρών και μέλλον, σε μια χώρα αυτογνωσίας, αισιοδοξίας και αυτοπεποίθησης» έκλεισε τον χαιρετισμό του ο πρωθυπουργός.

Ξεκινώντας την παρουσίαση της η επικεφαλής του έργου, Αγγελική Κοτταρίδου, είπε ότι «τα όνειρά μου θα έμεναν όνειρα αν δεν βρίσκονταν φωτισμένοι άνθρωποι στην πολιτική ηγεσία να με στηρίξουν. Θα θυμηθώ τον Τζανή Τζανετάκη. Θα θυμηθώ τον Θάνο Μικρούτσικο που αποφάσισε την επιστροφή των θησαυρών και θα ευχαριστήσω τον Βαγγέλη Βενιζέλο που τους έφερε όλους πίσω και θα ευχαριστήσω την Λίνα Μενδώνη που ως ΓΓ του υπ. Πολιτισμού συνετέλεσε στην δημιουργία του μουσείου.

Θα την ευχαριστήσω και για κάτι άλλο για το 2014 στο ΚΑΣ και τις πέντε ώρες παρουσίαση για την αναστήλωση του ανακτόρου». Όπως είπε το έργο αυτό εκτός από διάλογο των επιστημόνων μπορεί να αποτελέσει και αφορμή για διάλογο ανάμεσα στους λαούς.
Με το μνημειώδες πρόπυλο, που παραπέμπει σε ιερό, τις εντυπωσιακές διώροφες στοές της πρόσοψης που ανοίγονται στην πόλη και προσκαλούν τους πολίτες να κάνουν χρήση του χώρου τους, το μέγα περιστύλιο, γύρω από το οποίο οργανώνονται οι χώροι των συμποσίων, την θόλο που σύμφωνα με τις επιγραφές ήταν ιερό του Πατρώου Ηρακλή, τη βιβλιοθήκη/αρχείο και το μικρότερο δυτικό περιστύλιο που εξυπηρετούσε βοηθητικές χρήσεις (παλαίστρα κλπ.) το «βασίλειον» καθίδρυμα των Αιγών στέγαζε όλες εκείνες τις δομές που ήταν απαραίτητες για την άσκηση της πολυεπίπεδης δημόσιας εξουσίας.

Με 16 δωρικούς κίονες σε κάθε πλευρά του, το μέγα περιστύλιο των Αιγών, που εικονοποιεί την έννοια του τετραγώνου, είναι το πρώτο του είδους του. Έχοντας έκταση 4.000 τ.μ., χωρούσε τουλάχιστον 8.000 άτομα και μπορούσε να λειτουργήσει ως τόπος συνάθροισης των Μακεδόνων. Ο τόπος συνάθροισης των πολιτών παίρνει εικόνα αυλής και η λέξη «αυλή» γίνεται συνώνυμη με την έννοια της βασιλείας.

Ο αρχιτέκτονας συγχώνευσε με τρόπο εξαιρετικά εφευρετικό παραδοσιακά στοιχεία και ριζοσπαστικές επινοήσεις Το κτίριο άρχισε να κατασκευάζεται στα μέσα του 4ου αι. και είχε ολοκληρωθεί το 336 π.Χ., όταν ο Φίλιππος Β΄, στο αποκορύφωμα του εορτασμού της παντοδυναμίας του, δολοφονήθηκε, καθώς έμπαινε στο γειτονικό θέατρο. Στο μεγάλο περιστύλιο του ανακτόρου ανακηρύχθηκε βασιλιάς των Μακεδόνων ο Αλέξανδρος Γ΄ (Αρριανός, Αλ. Α. 1.25.1 – 2 ) και ξεκίνησε την πορεία που θα άλλαζε τον κόσμο.

Το ανάκτορο καταστρέφεται παραδειγματικά στα μέσα του 2ου αι.π.Χ., μετά την οριστική κατάλυση του βασιλείου από τους Ρωμαίους του Μέτελλου, το 148 π.Χ.

Ό,τι απέμεινε από τη λιθαρπαγή, που συνεχίστηκε για αιώνες, αποκαλύφθηκε με την ανασκαφή που ξεκίνησε το 1865 και συνεχίστηκε τον 20ό αιώνα, τη δεκαετία του 1930 και τις δεκαετίες του 1950-1960.

Το έργο συντήρησης, στερέωσης, αποκατάστασης και αναστήλωσης του μνημείου που πραγματοποιήθηκε από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας με αυτεπιστασία. Διήρκεσε από το 2007 μέχρι το 2023 ως συγχρηματοδοτούμενο έργο διαδοχικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, με συνολικό προϋπολογισμό 20.300.000 ευρώ.

Το έργο επεκτάθηκε στο σύνολο της έκτασης του μνημείου (15.000 τ.μ.) και στον περιβάλλοντα χώρο αυτού σε συνολική έκταση περ. 25.000 τ.μ.

Έγινε εκ νέου αποκάλυψη των λειψάνων, ανασκαφή και στρωματογραφική τεκμηρίωση, συντήρηση και συστηματική καταγραφή όλων των κινητών ευρημάτων και των λίθινων αρχιτεκτονικών μελών (πολλές δεκάδες χιλιάδες), τεκμηρίωση και στερέωση των σωζόμενων στοιχείων στην θέση τους, συντήρηση και αισθητική αποκατάσταση των ψηφιδωτών και των μαρμαροθετημάτων των δαπέδων (περ. 1.400 τ.μ.), στερέωση, συμπλήρωση και αποκατάσταση θεμελιώσεων και υποβάσεων, αναστήλωση κιονοστοιχιών επιτόπου και αναστήλωση τμήματος του άνω ορόφου της πρόσοψης στο αίθριο του μουσείου, καθώς και το μεγάλο έργο αντιστήριξης του πρανούς πάνω στο οποίο βρίσκεται το μνημείο.

Επιστημονικά και διοικητικά υπεύθυνη του έργου σε όλες τις φάσεις ήταν η Δρ Αγγελική Κοτταρίδη, αρχαιολόγος και επιβλέποντες της τελικής φάσης ήσαν οι: Ολυμπία Φελεκίδου, πολιτικός μηχανικός-αναστηλώτρια, Κική Κυρηττοπούλου, αρχιτέκτων, Εύα Κοντογουλίδου, αρχαιολόγος, Κώστας Τζίμπουλας, συντηρητής αρχαιοτήτων, Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, εργατοτεχνίτης.