ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΑΣΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ ΣΤΗΝ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ

Γράφει ο Γεώργιος Χ. Τοσιλιάνης*

Στις 12 Δεκεμβρίου, κάθε χρόνο, η εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα του θαυματουργού, επισκόπου Τριμυθούντας.

Ο βίος του Αγίου

Ο Άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια (Άσκια) της Κύπρου από οικογένεια βοσκών που ήταν κάπως εύπορη. Αν και ήταν ένας απλός και αγράμματος βοσκός, ξεχώριζε για την πίστη του στον Θεό, για την ταπεινοφροσύνη του και την φιλανθρωπία του. Νυμφεύτηκε και από τον γάμο του απέκτησε μία κόρη, την Ειρήνη.

Όταν χήρεψε, στράφηκε ολοκληρωτικά προς τον Θεό και έγινε κληρικός. Η φήμη που απέκτησε ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο ίδιος ο πιστός λαός τον ανακήρυξε λίγο αργότερα, επίσκοπο Τριμυθούντας. Ακόμα και τότε ο Σπυρίδωνας δεν θέλησε να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους φτωχούς ανθρώπους που αποτελούσαν το ποίμνιο του, αλλά συνέχισε να ζει με απλότητα και λιτότητα όπως και πριν. Φορούσε απλά και φτωχικά ρούχα, τα υπάρχοντά του εξακολουθούσε να τα μοιράζεται με τους φτωχούς και συνέχιζε, ως καλός ποιμένας, να φυλάει το κοπάδι του.

Ο χώρος με το εκκλησάκι και το Αγίασμα

Η φήμη του μεγάλωσε ακόμη περισσότερο, όταν με τα «εν ζωή» θαύματά του βοήθησε ανθρώπους που προσέτρεχαν στην βοήθεια του. Ο Σπυρίδωνας, ως επίσκοπος Τριμυθούντας, πήρε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 314 μ.Χ., την οποία συγκάλεσε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, προκειμένου να αποφανθούν οι Πατέρες της Εκκλησίας περί των θεωριών του Αρείου, ο οποίος θεωρούσε τον Ιησού Χριστό κτίσμα του Θεού και απέρριπτε την Τρισυπόστατη φύση του. Ο Σπυρίδωνας, ήδη γνωστότατος για το θεόπνευστο κήρυγμα του, μολονότι ουσιαστικά αμόρφωτος, επέτυχε να αντιταχθεί στον λόγο του Αρείου και να αποδείξει την αληθινή φύση του Θεού, το ομοούσιο της Αγίας Τριάδος, με το γνωστό θαύμα του με το κεραμίδι.

Αφού συνέκρινε την Αγία Τριάδα, Πατήρ, Υιό και Άγιο Πνεύμα, με το κεραμίδι και τα τρία συστατικά του, φωτιά, νερό και χώμα, που το κάνουν ένα, κράτησε στο χέρι του ένα κεραμίδι και αμέσως ξεπετάχτηκε από το χέρι του φωτιά. Στην συνέχεια έρρευσε προς την γη νερό και στο τέλος απέμεινε στο χέρι του μόνο χώμα. Μπροστά σ’ αυτό το θαύμα, ο Άρειος καταντροπιασμένος ζήτησε συγνώμη.

Ο Σπυρίδωνας εκοιμήθη, στις 12 Δεκεμβρίου του 358 μ.Χ. σε ηλικία 88 ετών και ανακηρύχτηκε Άγιος από την Εκκλησία μας.

Το λείψανο του Αγίου

Αν και όσο ζούσε δεν είχε καμία σχέση με την Κέρκυρα, το άφθαρτο λείψανό του, λόγω ιστορικών συγκυριών, βρέθηκε στο νησί των Φαιάκων και ο Άγιος έγινε ο Πολιούχος του νησιού και διά του Αγίου λειψάνου του τελεί αμέτρητα θαύματα. Τιμάται επίσης ως Πολιούχος Άγιος: στο Μεσολόγγι, στον Πειραιά, στην Κίσσαμο Χανίων, στην Ελαφόνησο και τηn Βόνιτσα

Το εκκλησάκι και το Αγίασμα του Αγίου στην Γουμένισσα

Αλλά και στον τόπο μας, στην Γουμένισσα, από τα παλιά τα χρόνια ο Άγιος Σπυρίδων τιμάται με ιδιαίτερη ευλάβεια, καθώς στον χώρο του στρατοπέδου, πριν ακόμη αυτό δημιουργηθεί κατά την δεκαετία του 40, υπήρχε εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο και δίπλα του πηγή – αγίασμα, το νερό της οποίας θεωρούνταν ότι έχει ιαματικές ιδιότητες, σε δερματικές κυρίως νόσους. Το νερό της πηγής διοχετευόταν σε ειδικό νεροχύτη πλάι στο εκκλησάκι.

Όσοι υπέφεραν από δερματική νόσο, έπαιρναν νερό από το αγίασμα και αφού πλένονταν με αυτό, με την δύναμη της πίστης θεραπεύονταν, αφού πριν άφηναν κάποιο κομμάτι ύφασμα από τα ρούχα τους, ή ένα μαντήλι, στα κλαδιά της άγριας συκιάς ή του πλάτανου που βρίσκονταν δίπλα στην πηγή, για να λάβουν την Χάρη και την βοήθεια του Αγίου Σπυρίδωνα. Η αρχέγονη αυτή λατρευτική πράξη, του να αφήνει ο πιστός κάποιο κομμάτι από το ρούχο του σε ιερούς τόπους ως «αντίδωρον» για να λάβει την Θεία βοήθεια, συναντάται και σε άλλους λαούς άλλων θρησκειών, όπως το Ισλάμ αλλά και ο Βουδισμός.

Όταν δημιουργήθηκε το στρατόπεδο, κατά την δεκαετία του 40, περιέκλεισε και τον χώρο με το εκκλησάκι και το Αγίασμα, την φροντίδα και τον καλλωπισμό των οποίων ανέλαβε ο στρατός. Κάθε χρόνο, την παραμονή της εορτής του Αγίου, κατά τον Εσπερινό, αλλά και στις 12 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγίου Σπυρίδωνα, επιτρέπονταν στους πολίτες η είσοδος στον συγκεκριμένο χώρο εντός του στρατοπέδου και τελούνταν Εσπερινός και αρτοκλασία κατά την Παραμονή και Θεία Λειτουργία και Αγιασμός ανήμερα της Εορτής, μπροστά στο εκκλησάκι.

Οι πιστοί έπαιρναν σε μπουκαλάκια Αγιασμό από την Ιαματική πηγή, το νερό της οποίας όπως προαναφέραμε πίστευαν ότι γιάτρευε δερματικές παθήσεις, και λάδι σε βαμβάκι από το κανδήλι του Αγίου, με το οποίο άλειφαν τον ακουστικό πώρο των αυτιών τους, καθώς πίστευαν ότι το αγιασμένο αυτό λάδι γιατρεύει ασθένειες που έχουν σχέση με την ακοή.

Το νέο εξωκλήσι του Αγίου στην Γουμένισσα

Γύρω στο 1972 (με βάση τις χρονολογίες στις εικόνες του τέμπλου), μετά από τάμα κάποιας ευσεβούς κυρίας η οποία καταγόταν από την Γοργόπη και έμενε στην Θεσσαλονίκη, (κ. Πόπη το όνομά της, το επίθετό της δεν μπορέσαμε να εξακριβώσουμε) η οποία ανέλαβε την ευθύνη της συγκέντρωσης των αναγκαίων χρημάτων, κτίστηκε καινούριο μεγάλο εξωκλήσι προς τιμήν του Αγίου Σπυρίδωνα έξω από το στρατόπεδο, δίπλα στον χώρο στον οποίο στεγάζεται σήμερα η Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Με την οικοδόμηση του νέου εξωκλησιού του Αγίου Σπυρίδωνα, ο Εσπερινός και η Αρτοκλασία κατά την Παραμονή αλλά και η Θεία Λειτουργία ανήμερα της εορτής του Αγίου, τελούνταν και τελούνται στο νέο εξωκλήσι και σιγά – σιγά ατόνησε η επίσκεψη στο παλιό εκκλησάκι και στο Αγίασμα, εντός του στρατοπέδου.

Μετά από το κλείσιμο – εγκατάλειψη του στρατοπέδου, ο χώρος του παλαιού παρεκκλησιού και το Αγίασμα αναμένουν την λειτουργική αποκατάσταση και την ανάδειξή τους.