Η σημασία της συγχώρησης στις ανθρώπινες σχέσεις

«Συγγνώμη!» Μια λέξη που συνηθίζουμε να λέμε, ότι σπανίζει στο λεξιλόγιο μας. Άραγε ποια είναι η δυσκολότερη όψη της: Αυτή, απ’ τη μεριά του ατόμου που την εκφράζει ή εκείνη, απ’ τη μεριά του «θύματος», που πρέπει να τη δεχτεί;

Στη ζωή μας βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή με τους συνανθρώπους μας και αναπτύσσουμε ποικίλες σχέσεις. Στην πορεία αυτών των επαφών και των σχέσεων μερικές φορές συμβαίνει να υποπίπτουμε σε κάποια σφάλματα, είτε εμείς είτε οι άλλοι. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, καλούμαστε είτε να ζητήσουμε είτε να δώσουμε συγγνώμη, αναλόγως, ώστε να μην διαταραχθούν και, τελικώς, διαλυθούν οι σχέσεις μας.
Ο άνθρωπος δεν είναι τέλειος, και είναι φυσικό να κάνει κάποια λάθη στη ζωή του. Μπορεί να φταίνε η απροσεξία, η άγνοια, η νευρικότητα, και άλλοι διάφοροι παράγοντες. Ό,τι πάντως και να φταίει, σημασία έχει να καταλάβει ο άνθρωπος εγκαίρως το σφάλμα του και να το αναγνωρίσει και τότε θα είναι πράγματι ικανός να ζητήσει ειλικρινώς συγγνώμη.

Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να ζητεί κανείς ειλικρινώς συγγνώμη, αλλά μια τέτοια ενέργεια σημαίνει πολλά, όχι μόνο για το άτομο αλλά και για όλη την κοινωνία, για την βελτίωση των σχέσεων μέσα σ’ αυτήν, για την βελτίωση της ίδιας της ζωής μας.
Η δύναμη της συγγνώμης είναι ικανή να αλλάξει τη ζωή μας. Η «μετάνοια» έχει την δύναμη να διορθώνει…το κακό, να ενώνει τις σχέσεις και να ανακουφίζει τις «πληγές». Η συγγνώμη είναι μια σημαντική τελετουργία, μια ένδειξη σεβασμού και συμπάθειας για αυτόν που έσφαλε. Παράλληλα, αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την διατήρηση μιας σχέσης, καθώς αφοπλίζει το θυμό και εμποδίσει τις περαιτέρω παρεξηγήσεις.

Οι ευεργετικές ιδιότητες της μετάνοιας στην ψυχή και στο σώμα επιβεβαιώνονται και μέσα από πρόσφατες μελέτες, που δείχνουν ότι το να δέχεσαι την συγγνώμη κάποιου επιδρά εμφανώς θετικά στο σώμα: Μειώνει την αρτηριακή πίεση και σταθεροποιεί την αναπνοή.
Η σημασία της συγχώρησης στις σχέσεις έχει παραγκωνισθεί παρ’ όλο που τις περισσότερες φορές δρα καθαρτικά και απελευθερωτικά για το απατημένο ή το κακοποιημένο άτομο μέσα σε μία σχέση. Το να συγχωρώ δεν σημαίνει απαραιτήτως να δίνω άφεση αμαρτιών στον άνθρωπο που μου φέρθηκε άσχημα, αλλά κυρίως να μπορέσω μέσα μου να δικαιολογήσω ή να απαλλάξω τον εαυτό μου από το βάρος των σκέψεων και συναισθημάτων, που με βάζουν στον ρόλο του θύματος. Αυτός ο μηχανισμός βοηθεί κυρίως τον άνθρωπο να προχωρήσει και να απαλλαχθεί από τα μόνιμα «γιατί», που τον βασανίζουν.

Ο άνθρωπος όμως, που διστάζει και αποφεύγει να ζητήσει συγγνώμη για ένα σφάλμα του, κάνει πολύ μεγάλο κακό στον εαυτό του. Υποθάλπει τα ελαττώματα του και, αντί να τα περιορίσει, τα πολλαπλασιάζει, πράγμα που έχει και μεγάλες κοινωνικές συνέπειες. Ο άνθρωπος τότε γίνεται ευάλωτος σε κάθε ηθική νόσο, αλλοτριώνεται και χάνει τον εαυτό του, χάνει και την χαρά της γνήσιας επαφής και επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του.

Ανάλογες είναι οι συνέπειες και όταν κάποιος αρνείται να παραχωρήσει την συγγνώμη του. Η άρνηση αυτή δηλώνει έλλειψη κατανόησης, έλλειψη ευαισθησίας, έλλειψη ήθους και αυτογνωσίας. Και όλα αυτά για χάρη ενός άρρωστου εγωισμού, που δε βγάζει πουθενά. Ή μάλλον κάπου βγάζει. Βγάζει αναμφίβολα σε ένα αδιέξοδο, μπροστά στα τείχη της απομόνωσης, του ψυχικού μαρασμού, της αυταπάτης…
Ο άνθρωπος, που αρνείται να συγχωρήσει, «πληγώνει» ανοήτως και αποθαρρύνει το συνάνθρωπο του, έτσι που όποιος ταπεινωμένος ζήτησε κάποτε συγγνώμη ίσως την επόμενη φορά να το σκεφτεί διαφορετικά και να μην το ξανακάνει γιά τον φόβο της άρνησης, της προσβολής, της απόρριψης.

Σε αυτήν την περίπτωση, όπως φαίνεται, είναι διπλό το κακό. Ας το σκεφτούμε καλά αυτό, διότι, αρνούμενοι να δώσουμε την συγγνώμη μας σε κάποιον που την ζητεί, στην ουσία αρνούμαστε να συγχωρήσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Αρνούμαστε, επίσης, στον εαυτό μας να νιώσει την χαρά εκείνη, που μόνον οι αρμονικές κι εγκάρδιες ανθρώπινες σχέσεις μπορούν να προσφέρουν, μέσα στην κοινωνία.
Τέλος, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ότι μία συγγνώμη αξίζει μόνο όταν είναι ειλικρινής. Διαφορετικά κακό μάλλον παρά καλό κάνει. Έχει ουσιαστική σημασία ο τρόπος, με τον οποίο ζητούμε ή παραχωρούμε την συγγνώμη. Πρέπει να το πιστεύουμε, αλλιώς η συγνώμη είναι άχρηστη, όπως άχρηστες είναι όλες οι ενέργειες που κάνει ο άνθρωπος χωρίς αληθινή πίστη.

Χρειάζεται πίστη και συχνά αυταπάρνηση, για να πετύχουμε τους μεγάλους στόχους που η πνευματική μας φύση έχει θέσει, για να μπορέσουμε όλοι μαζί να φτιάξουμε μια δικαιότερη και πιο ανθρώπινη κοινωνία, όπου οι σχέσεις μας θα στηρίζονται κυρίως στην ειλικρίνεια, στην αλληλοκατανόηση, στην αγάπη και στην αλληλεγγύη.
Εξ άλλου συγχωρώ σημαίνει «απαλλάσσω» κάποιον από το βάρος του σφάλματος του, δίνω την συγγνώμη μου, του επιτρέπω.
Ακόμα και από θρησκευτικής απόψεως, συνηθίζουμε να λέμε: «Ουδείς αναμάρτητος» ή «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» …
Σήμερα μπορεί να σφάλλω εγώ, αύριο εσύ. Ας μην το λησμονούμε αυτό…