Ράνια Αντωνίου: Η παραδοσιακή φορεσιά των γηγενών κατοίκων της Παιονίας
Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος
Πριν λίγους μήνες με το παραπάνω τίτλο κυκλοφόρησε βιβλίο της συνδημότισσας μας Ράνιας Αντωνίου. Πρόκειται για λαογραφική και ενδυματολογική μελέτη, πρώτη του είδους για την περιοχή μας. Η παρουσίαση του έργου έγινε την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2023 στο Πολιτιστικό Κέντρο Γουμένισσας, σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν ο τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος “Οι Παίονες”, οι εκδόσεις iWrite και η συγγραφέας. Σημείωσε εξαιρετική επιτυχία.
Η συγγραφέας, καθηγήτρια Ιταλικής γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, είναι πτυχιούχος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Τμήματος Δημιουργικού Σχεδιασμού και Ένδυσης του ΔΙ.ΠΑ.Ε. Κατέχει μεταπτυχιακούς τίτλους στη Γλωσσολογία, τη Διδακτική των Γλωσσών και Διδακτορικό με θέμα τη Διασημειωτική Μετάφραση. Στο παρελθόν έχει συγγράψει και κυκλοφορήσει μελέτη για την παραδοσιακή φορεσιά της Μυρίκης Ευρυτανίας.
Το περιεχόμενο του καλαίσθητου βιβλίου το επιμελήθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα η ίδια, το προλογίζει δε ο συγγραφέας Γιώργος Εχέδωρος. Συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών και μεταξύ αυτών και όσων ασχολούνται με τη λαϊκή παράδοση, τον πολιτισμό, τους λαογραφικούς και πολιτιστικούς φορείς. Το περιεχόμενο είναι πλούσιο και η συγγραφέας το διαπραγματεύεται με δεξιοτεχνία και μεράκι.
Μετά τα προβλεπόμενα και επιβαλλόμενα εισαγωγικά στοιχεία, κατατοπίζει τον αναγνώστη για την περιοχή στην οποία αναφέρεται, την Παιονία και τη Γουμένισσα. Διέρχεται εν συντομία έθιμα, παραδόσεις, παραδοσιακά τραγούδια και χορούς της περιοχής για να εισέλθει στο κυρίως θέμα, την παραδοσιακή φορεσιά των γηγενών κατοίκων της.
Μας εισάγει στις διαδικασίες προπαρασκευής της φορεσιάς και διεξοδικά αναφέρεται στη γυναικεία της Γουμένισσας, που διακρίνεται στους τύπους αντιρί, α-λα-τούρκα και α-λα-φράγκα. Ασχολείται με ένα έκαστο ένδυμα από τα οποία αποτελούνται. Αναφέρεται στη νυφική φορεσιά της κωμόπολης και στη συνέχεια με την ίδια μεθοδολογική προσέγγιση περιγράφει την ανδρική. Δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην παιδική αμφίεση των περασμένων χρόνων.
Ικανό μέρος της μελέτης κατέχει η ενδυματολογική εξέλιξη κατοίκων οικισμών της Παιονίας των οποίων η παραδοσιακή φορεσιά ήταν κοινή με της Γουμένισσας. Πρόκειται για την Αξιούπολη και τους οικισμούς Γρίβα, Κάρπη, Καστανερή, Ομαλό, Πεντάλοφο, Στάθης, Γοργόπη και Ρύζια. Εισαγωγικά αναφέρει γνωρίσματα του οικισμού, θέση, ασχολία κατοίκων, βλάστηση κλπ., στοιχεία με τα οποία είχε σχέση η ενδυματολογία.
Δύο οικισμοί της Παιονίας και με γηγενείς κατοίκους, ο Άγιος Πέτρος και το Πολύπετρο, είχαν διαφοροποιημένη παραδοσιακή φορεσιά σε σύγκριση με εκείνη της Γουμένισσας και των άλλων οικισμών που προαναφέρθηκαν. Η διαφοροποίηση έδωσε το έναυσμα και την ευκαιρία στη συγγραφέα να ασχοληθεί με τις περιπτώσεις αυτές και να την περιγράψει με σύντομο και σαφή τρόπο. Στην ένδυση των ανδρών διερευνά και τις τοπικές περιπτώσεις, της φουστανέλας και εκείνης με το μαύρο παντελόνι.
Η εργασία κλείνει με επίλογο, όπου διατυπώνονται σχετικά συμπεράσματα. Γίνεται αναφορά στις πηγές του πλούσιου φωτογραφικού υλικού (ιδιώτες, Μουσεία Γουμένισσας, Ρυζίων, Αγίου Πέτρου). Σε κάθε φωτογραφία υπάρχει λεπτομερής αναφορά στην προέλευση και τη χρονολόγησή της.
Πλούσια είναι η έντυπη και ηλεκτρονική βιβλιογραφία στην οποία προσέτρεξε η συγγραφέας για να αντλήσει υλικό. Αξίζει να υπογραμμιστεί, πως το βιβλίο το αφιερώνει στη μνήμη του παππού της Φίλιππου Αντωνίου και του Μακεδονομάχου προγόνου της Χρήστου Καραμάρκου. Ένδειξη σεβασμού στην οικογενειακή, τοπική ιστορία και την παράδοση.
Η Ράνια Αντωνίου μας έδωσε ένα καθ΄ όλα άρτιο και πολύ φροντισμένο έντυπο. Ένα βιβλίο που προστίθεται στα όσα ως σήμερα αναφέρονται στον τόπο μας και εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία του.
Της ευχόμαστε δύναμη και συνέχιση της δημιουργικής της προσπάθειας.
