Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης

29 ΜΑΪΟΥ 1453 – 29 ΜΑΪΟΥ 2020 567 ΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ “ΜΑΥΡΗ ΤΡΙΤΗ”

Γράφει ο Γιώργος Θεοδωρίδης

Ξημερώνει, η αποφράδα Μαύρη Τρίτη της 29ης Μαΐου 1453.

Η μέρα που έσβησε η Βασιλεύουσα, η μέρα που σίγησαν οι Καμπάνες της Ορθοδοξίας, η μέρα που το Μέγα Μοναστήρι, η Αγιά Σοφιά, πέταξε από επάνω της, το λευκό και το χρυσό, και έβαλε τα μαύρα, η μέρα που έσβησε ο φωτοδότης – υπέρλαμπρος Σταυρός, που είχε ψηλά στο μεγάλο της τρούλο, και την θέση του πήρανε οι μιναρέδες, και εκεί ψηλά η Ημισέληνος.

Η Πόλη των πόλεων, δυστυχώς δεν υπάρχει πια, οι Οθωμανοί Τούρκοι, ο μόνιμος εχθρός του Ελληνισμού ανά τους αιώνες, την πολέμησαν, την λεηλάτησαν, την βίασαν, την έκαψαν, και στο τέλος έσβησαν την φλόγα της μεγάλης καντήλας, της Ορθοδοξίας. Η Πόλη που ήταν αφιερωμένη στην Υπεραγία Θεοτόκο, μαυροφορέθηκε για πάντα.

Το παγκόσμιο λίκνο των Χριστιανών Ορθοδόξων, ισοπεδώθηκε, και σήμερα πια έμειναν ελάχιστα ώστε να θυμίζουν, την λάμψη, την αίγλη, αλλά και το μεγαλείο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, είναι και σήμερα ο συνδετικός κρίκος των λίγων εναπομεινάντων, Ελλήνων της Πόλης, με την Μητέρα Ελλάς.

Η Πόλη, τώρα πια στα χέρια των Τούρκων, δεν θυμίζει σε τίποτα, εκείνη την απαστράπτουσα και πανέμορφη Βασίλισσα της Ευρώπης αλλά και της Ασίας. Σειρά ιστορικών γεγονότων που θα αναλύσουμε παρακάτω, θα μας κάνουν να νοσταλγήσουμε, να θυμώσουμε, και τέλος να προβληματισθούμε, για την ακμή και την παρακμή της, αλλά και το τραγικό της τέλος.

Πολλοί ιστορικοί καταλήγουν σε συμπεράσματα, ότι για το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, συνετέλεσε το γεγονός της Μάχης του Μαντζικέρτ το 1071. Και αυτό γιατί, οι Σελτζούκοι Τούρκοι κατάφεραν να νικήσουν τον Βυζαντινό Στρατό, και να κατακτήσουν την Μικρά Ασία. Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Κομνηνός, κατάφερε να ανακαταλάβει την Ιωνία, όμως η αχανής Ανατολία είναι στα χέρια των Τούρκων.

Την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, εξελίσσονται και οι Σταυροφορίες, οι οποίες είχαν υποτίθεται ως ΄΄ιερό΄΄ σκοπό την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους μουσουλμάνους, αλλά θα καταλήξουν να έχουν επεκτατική πολιτική, και στην Δ΄ Σταυροφορία, στις 12 Απριλίου 1204, να καταληφθεί και να λεηλατηθεί, η Πόλη από τους ΄΄χριστιανούς καθολικούς αδερφούς΄΄ μας, τους Φράγκους δηλαδή. Η πρώτη άλωση της Πόλης, είναι γεγονός.

Η δυναστεία των Παλαιολόγων, είναι αυτή που ξαναφέρει την Αυτοκρατορία στο θρόνο της, αλλά με λιγότερη εδαφική έκταση και πολιτική ισχύ. Τα γεγονότα μας οδηγούν στη συρρίκνωση του Βυζαντίου, και αφού έχουν κυριευθεί ο Άγιος Στέφανος, οι Επιβάτες, η Βιζύη, η Αγχίαλος, και η Μεσήμβρια από το Μωάμεθ τον Β΄, στις αρχές του 1453.

Όμως ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ΄ ένιωσε τον κλοιό να τον σφίγγει, και αποφάσισε να επισκευάσει τα διπλά τείχη της Κωνσταντινούπολης, να γίνει πιο βαθειά η προστατευτική τάφρος, και να συγκεντρωθούν μεγάλες ποσότητες τροφίμων. Παράλληλα ανατέθηκε στον Ιωάννη Ιουστινιάνη η αρχηγία της άμυνας της Πόλης, και με χρυσό που έλιωσε, αγοράσθηκαν νέα όπλα και έγινε η καταβολή της μισθοδοσίας των στρατιωτικών.

Τον Απρίλιο του 1453, ο Μωάμεθ ο Β΄ ο Πορθητής έχει ήδη συγκεντρώσει γύρω από την Κωνσταντινούπολη τακτικό στρατό, πλήρως εξοπλισμένο, 150.000 άντρες, άτακτο στρατό φανατισμένων Τούρκων 50.000 με 70.000, και φυσικά ο αξιόμαχος στόλος των 400 πλοίων. Ο Κωνσταντίνος, είχε σε πλήρη παράταξη, 5000 Βυζαντινούς στρατιώτες, αλλά και 2000 Γενουάτες και Βενετούς.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η πολιορκία είναι άνιση. Τότε λαμβάνεται η απόφαση από τον Κωνσταντίνο, να ασφαλισθεί η είσοδος του Κεράτιου Κόλπου, με τεράστια χοντρή αλυσίδα, για την αποτροπή εισχώρησης των εχθρικών πλοίων.

Η μια άκρη είναι δεμένη στο Γαλατά, και η άλλη στην Κωνσταντινούπολη. Στο μεταξύ έχουν στηθεί και τα στρατηγεία, του Μωάμεθ του Β΄ απέναντι από την Πύλη του Αγίου Ρωμανού, ενώ του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ κοντά στη Πύλη του Αγίου Ρωμανού, και έχοντας συνεχώς δίπλα του τον Ιουστινιάνη.

Από τις 12 Απριλίου έως και τις 20 Απριλίου 1453, ο στρατός του σουλτάνου, με συνεχείς και ανηλεείς βομβαρδισμούς (μεγάλο κανόνι πολιορκίας) θα καταφέρει στα τείχη μεγάλες καταστροφές, οι οποίες θα επιδιορθωθούν από τους βυζαντινούς, αλλά και η προσπάθεια τους να σπάσουν την χοντρή αλυσίδα που προανέφερα, θα πέσει στο κενό.

Στις 20 Απριλίου καταφθάνουν στο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης, τρία γενουάτικα πλοία, κι ένα βυζαντινό, με προμήθειες. Στη ναυμαχία που ακολουθεί ο τουρκικός στόλος, ηττάται, και τα πληρώματα των πλοίων, και ιδίως το πλοίο, με το βυζαντινό πλοίαρχο Φλαντανελλά, γίνονται δεκτά με ενθουσιασμό από τους Κωνσταντινοπολίτες. Τότε ο σουλτάνος εφαρμόζει νέα στρατηγική μάχης, βομβαρδίζει συνεχώς τα τείχη για αντιπερισπασμό, ενώ κατασκευάζει δίολκο (κατασκευή πλακόστρωτου δρόμου, που συνέδεε τις δύο άκρες) δώδεκα χιλιομέτρων, και περνά μέσω αυτής, 70 πλοία στον Κεράτιο Κόλπο.

Οι ημέρες της πολιορκίας περνούν, με τους μαχητές να διαμαρτύρονται, για συνεχή καταπόνηση, λόγω της συχνής τους συμμετοχής στις μάχες, ενώ ο σουλτάνος αλλάζει τους μαχητές του με άλλους ξεκούραστους συνεχώς, τα τρόφιμα να τελειώνουν, τη προδοσία Γενουατών του Γαλατά και προσκόλληση τους στον σουλτάνο, διχόνοια στο στρατόπεδο των Βυζαντινών, αλλά και στην θαρραλέα, αξιοπρεπή, έντιμη, στάση του Κωνσταντίνου, στη ταπεινωτική συμβουλή να εγκαταλείψει την Πόλη, με ένα τεράστιο ΟΧΙ. Στις 21 Μαΐου και ενώ όλα τα τεχνάσματα του σουλτάνου έχουν καταποντιστεί, σκέφτεται το γνωστό επιχείρημα – κόλπο των σουλτάνων ανά τους αιώνες, την δωροδοκία – ανταλλαγή.

Στέλνει στον αυτοκράτορα, πρέσβη και του κάνει πρόταση για παράδοση της Κωνσταντινούπολης, ασφαλή διαφυγή αρχόντων και αυλικών, αναγνώριση του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ ως ηγεμόνα της Πελοποννήσου, και ασφαλής διαμονή των κατοίκων της Πόλης χωρίς σφαγές και λεηλασίες.

Το κόλπο, παλιό και έξυπνο. Ο σουλτάνος δεν ήταν βλάκας, ήξερε ότι τα στρατεύματα του κυριεύοντας την Πόλη θα προχωρούσαν άμεσα σε σφαγές και λεηλασίες, ενώ αν γινόταν δεκτή η πρόταση του, θα έμπαινε ως Πορθητής- Ηγεμόνας σε μια Πόλη κόσμημα, χωρίς καταστροφές – ερείπια, και θα έμενε στην ιστορία το όνομα του, για ότι κατόρθωσε να καταλάβει την Πόλη, κάτι που προσπαθούσαν αιώνες τώρα οι μωαμεθανοί ηγεμόνες, και να την κάνει θρυλική πρωτεύουσα της μεγάλης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η αντιπρόταση του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄, αξιοπρεπής και αποφασιστικότατη, δέχεται να πληρώσει υψηλότερους φόρους υποτέλειας, και να παραμείνουν στα χέρια των Τούρκων, όλα τα κάστρα και τα εδάφη που είχαν κατακτήσει.

Η αντιπρόταση του Κωνσταντίνου ΙΑ΄, φυσικά απορρίπτεται. Στις 28 Μαΐου, ο Μωάμεθ ο Β΄, εξαπολύει την τελική του επίθεση, αναλύει σε όλους τις ρωγμές των τειχών, και την καταστροφή των οχυρωματικών έργων, διατυμπανίζει την τεράστια περιουσία που υπάρχει στην Αγία Σοφία, στα μοναστήρια, στις εκκλησίες, στα ανάκτορα, αλλά και στα αρχοντικά, τονίζει ιδιαίτερα τις πανέμορφες νέες κοπέλες και γυναίκες που θα γίνουν σύντομα δικές τους.

Στην Κωνσταντινούπολη τώρα, οι προετοιμασίες είναι πυρετώδεις, γίνεται συνεχώς μεταφορά υλικών, για την οχυρωματική στήριξη των τειχών, λιτανείες κοντά στα τείχη με περιφορά εικόνων, και ο Κωνσταντίνος στο διάγγελμα του καλεί όλους, να υπερασπίσουν με την ζωή τους, την Πίστη τους προς την Ορθοδοξία, την Πατρίδα, τον Αυτοκράτορα, και τέλος τις οικογένειες τους.

Αργά το βράδυ έγινε και η τελευταία κατανυκτική θεία λειτουργία, στην Αγία Σοφία , με παρουσία του Αυτοκράτορα, των αρχιερέων, των ιερέων, των αυλικών, των αξιωματούχων, αλλά και μεγάλου πλήθους Χριστιανών πολιτών.

Ξημερώματα πια της 29ης Μαΐου, οι υπερασπιστές μαχητές των τειχών είναι κατάκοποι, η Πύλη του Αγίου Ρωμανού, μετά από συνεχόμενη τρίτη έφοδο δεν αντέχει, και πέφτει, οι μάχες είναι πια σώμα με σώμα, στο σημείο αυτό ο σουλτάνος διατάσσει, την έφοδο ξεκούραστων ταγμάτων, κυριαρχεί πια ο τρόμος και η σύγχυση, ο Ιουστινιάνης τραυματίζεται πολύ βαριά, και μεταφέρεται στο Γαλατά.

Μόνος πια ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ σαν γνήσιος ηγέτης και βασιλιάς, πιστότατος στον όρκο του, πολεμά σαν τον οποιοδήποτε στρατιώτη – πολεμιστή. Οι ιστορικοί αναφέρουν ότι όρμηξε επάνω στους Τούρκους στρατιώτες, με απαράμιλλη τόλμη και γενναιότητα, και με το σπαθί του , έφερε τον θάνατο στους αντιπάλους του.

Το κορμί του διαμελίστηκε , και αναγνωρίσθηκε – ταυτοποιήθηκε από το αυτοκρατορικό του σανδάλι. Μέσα σε λίγες ώρες, τα ανάκτορα, τα αρχοντικά, τα δημόσια κτήρια, τα μοναστήρια, οι εκκλησίες, είχαν λεηλατηθεί από το αφηνιασμένο πλήθος.

Φανατικοί μουσουλμάνοι γκρέμιζαν τις Άγιες Τράπεζες, σκορπούσαν τα άγια λείψανα στους δρόμους, και έκαιγαν τέμπλα και εικόνες αγίων, όπως επίσης και ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα. Παράλληλα ιερείς, μοναχοί, έμποροι, πλούσιοι άρχοντες, άντρες, γυναίκες και παιδιά αλυσοδέθηκαν για να πωληθούν, ως σκλάβοι στα παζάρια της Ανατολής.

Τα νέα και όμορφα κορίτσια βιάσθηκαν αλλεπάλληλα από ορδές λυσσασμένων δίποδων λύκων και τσακαλιών. Ελάχιστοι Κωνσταντινοπολίτες κατάφεραν να ξεφύγουν και να σωθούν , με πλοία μέσω του Κεράτιου Κόλπου, χωρίς να τους εμποδίσει κανείς, γιατί πολύ απλά τα πληρώματα των εχθρικών πλοίων, ασχολούνταν με τις λεηλασίες και τους βιασμούς.

Το βράδυ αργά μπήκε στην Πόλη και ο σουλτάνος, όπου φυσικά αντίκρισε τους χιλιάδες σφαγμένους, το χάος, τα ερείπια, τις λεηλασίες, και τους βιασμούς στους δρόμους. Στην απογυμνωμένη Αγία Σοφία προσευχήθηκε, ανεβαίνοντας επάνω στην Αγία Τράπεζα!!!!

“Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ”

Κλείνοντας, να θυμίσουμε και το γνωστό δημώδες:

“Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις

πάλι με χρόνους και καιρούς πάλι δικά Σου είναι”

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ :
1) ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ
2) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε.
3) ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ