Γεώργιος Σκληρός (Κωνσταντινίδης): Ο «πατέρας» της ελληνικής μαρξιστικής κοινωνιολογίας

Ανάμεσα στις προσωπικότητες, με ποντιακή καταγωγή, ιδιαίτερη θέση κατέχει και ο Γεώργιος Σκληρός (Κωνσταντινίδης), πατέρας της ελληνικής μαρξιστικής κοινωνιολογίας. Γεννήθηκε το 1878 στην Τραπεζούντα του Πόντου και είναι γιος του Ηλία Κωνσταντινίδη, καθηγητή στο Ιστορικό Φροντιστήριο της πόλης.
Από μικρός ασθενικός κι απαρηγόρητος για το χαμό της μητέρας του, την οποία δεν γνώρισε ποτέ – καθώς πέθανε πάνω στη γέννα του ιδίου και της δίδυμης αδερφής του – θα αλλάξει το επίθετό του σε Σκληρός, σε ηλικία 25 ετών, εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Επί πλέον, βίωσε τις συνέπειες της φθίσης και τον εγκλεισμό στο σανατόριο του Ταταρίνο της Ρωσίας. Στο τέλος της ζωής του εγκαταστάθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου απεβίωσε νεότατος, θύμα της χρόνιας φυματίωσης, που τον βασάνιζε, αλλά και των ασφυκτικών υπαρξιακών του αδιεξόδων.
Ο Σκληρός ήταν άνθρωπος μοναχικός, με σπάνιες αρετές, που επεδίωκε το διάλογο και την επανεκτίμηση των πραγμάτων. Στο πρόσωπο του Σκληρού, κατά ένα τρόπο, ενσαρκωνόταν ο ιδεολόγος διανοούμενος, που προσπάθησε να αποτυπώσει την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του με μαρξιστικά εργαλεία. Αν εξαιρέσουμε τα παιδικά και τα εφηβικά του χρόνια στην Τραπεζούντα, η ζωή του στα υπόλοιπα ήταν μία διαρκής μετακίνηση.
Φοιτητής της ιατρικής στη Μόσχα από το 1901, μυήθηκε στο σοσιαλισμό από το Ρώσο θεωρητικό Γκεόργκι Πλεχάνωφ. Μετά την ήττα της επανάστασης κατέφυγε στην Εσθονία και κατόπιν στην Ιένα της Γερμανίας, όπου συμπλήρωσε τις σπουδές του στην ιατρική και συνδέθηκε με έναν κύκλο Ελλήνων διανοουμένων και φοιτητών, μεταξύ των οποίων και οι κατοπινοί σημαιοφόροι της γλωσσικής μεταρρύθμισης, Δημ. Γληνός και Αλέξανδρος Δελμούζος καθώς και με τους Γιάννη Αποστολάκη, Κώστα Χατζόπουλο, Φώτο Πολίτη.
Στη Γερμανία ήρθε σε επαφή με τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία και με ορισμένα έργα των εκπροσώπων της Κάουτσκι και Μπέρνσταϊν. Διάβασε, επίσης, στο πρωτότυπο τα έργα του Μαρξ και του Ένγκελς. Στην Ιένα έζησε με διαλείμματα μέχρι το 1911 και μετά μετανάστευσε στο Κάιρο. Στην Ιένα έγραψε το πρώτο κοινωνιολογικό έργο, «Το κοινωνικό μας ζήτημα», που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1907. «Πρόκειται για ένα έργο απαλλαγμένο, από κάθε πολιτικό και ιδεολογικό συναισθηματισμό, του οποίου οι απόψεις προκάλεσαν μεγάλη αναταραχή στους κύκλους της αθηναϊκής λογιοσύνης, παρότι ο ίδιος δεν κατάφερε να βρεθεί, παρά µόνο ως περαστικός στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, λέει η Αλεξάνδρα Δεληγιώργη, σε συνέντευξη που παραχώρησε, σχετικά με το βιβλίο της, «Ο χαρισματικός Γεώργιος Σκληρός», στην Εύη Καρκίτη, στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής, 11 Δεκ. 2001.
Ο Σκληρός είναι ο βαθύς στοχαστής και ο κατ’ εξοχήν κύριος εισηγητής της σοσιαλιστικής σκέψης στην Ελλάδα. Φλογερός όσο και δύσκολος, ανυποχώρητος και μοναχικός, πένης και ενίοτε ανέστιος, ζει σε διαρκή συνομιλία με τον θάνατο, τον «τρυφερό σύντροφό» του και δημιουργεί επί μια δεκαετία και περισσότερο αναταραχή με τις ιδέες του – για την πάλη των τάξεων, τη σχέση της Ελλάδας με τη Δύση, τον Πόντο και το «Ανατολικό Ζήτημα», τη γλώσσα ως ζωντανό, αυτορρυθμιζόμενο οργανισμό, την τέχνη και τον καλλιτέχνη.
Τα κείμενα του Σκληρού, του Γληνού και του Δραγούμη αναφέρονται στην πρώτη περίοδο και αφορούν το θεμελιώδες εθνικό ζήτημα του ελληνισμού, το Ανατολικό Ζήτημα. Σχετικά με αυτό υπήρχαν δύο στρατόπεδα. Απέναντι στην άνοδο της βουλγαρικής ισχύος, ένα μέρος των Ελλήνων θα προσανατολιστεί προς την κατεύθυνση της «ανατολικής ομοσπονδίας», μιας τουρκοελληνικής διπλής ηγεμονίας. Αντίθετα ένα άλλο ρεύμα, θα επιμένει στην ανάγκη της αντιπαράθεσης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και, ει δυνατόν της συνεννόησης με τους χριστιανούς των Βαλκανίων. Αυτό το ρεύμα θα αποτελέσει τη συνέχεια του εγχειρήματος του Ρήγα Φεραίου, των Ελλήνων ριζοσπαστών και γαριβαλδινών, των πρώτων Ελλήνων σοσιαλιστών. Σε αυτή την κατεύθυνση εντάσσονται και τα κείμενα του Γ. Σκληρού και του Δ. Γληνού, τα οποία προτείνουν μια πολιτική βαλκανικής συμμαχίας και παραμερισμού των ενδοβαλκανικών αντιθέσεων.
Σε ηλικία 41 ετών, τον Ιαν. του 1919, πέθανε ο Σκληρός στην Αλεξάνδρεια. Τέσσερις μήνες μετά, στις 19 Μαΐου, ο Κεμάλ Ατατούρκ θα εκτελούσε την προμελετημένη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Στην Αίγυπτο ενώ εργαζόταν ως γιατρός σε κλινική του Καΐρου, ανέπτυξε έντονη πνευματική δράση, τόσο με τη συνεργασία του στα περιοδικά του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας όσο και με την ίδρυση φιλολογικών θεωρητικών κύκλων. Στο διάστημα αυτό έγραψε το δεύτερο βιβλίο του: «Η φιλοσοφία του πολέμου και της ειρήνης» (1917). Και το 1919 ακολουθεί το τρίτο και τελευταίο: «Σύγχρονα προβλήματα του ελληνισμού».
Ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης έμεινε στην ιστορία των σοσιαλιστικών ιδεών με το προσωνύμιο Σκληρός, και συντονίζεται πλήρως σήμερα με την οικονομική κρίση, την πολιτική απαξίωση και την ηθική κατάρρευση της Ελλάδας. (Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρους Λαρούς Μπριτάννικα, Βικιπαίδεια, συνέντευξη της Αλεξάνδρας Δεληγιώργη στην Εύα Κιρκίτη, στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής, 11 Δεκ. 2001. Άρθρο του φιλολόγου και κριτικού Δημήτρη Κοκόρη στην Αυγή, 28/08/2011, «Πόντος και Αριστερά» 7-3-2008, «Ο φλογερός και ανυποχώρητος Γεώργιος Σκληρός», της Τιτίκας Δημητρούλια, εφημερίδα Καθημερινή, 30 Νοεμβρίου 2014).