Ρωμαίικο: το οποίο ισοδυναμεί με τη λέξη ελευθερία

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός

Η αρχέκακος κεφαλή, το κράτος. Κράτος υποβοηθούμενο από τα τρομοκάναλα, που έχουν πλέον αποθρασυνθεί. Ο υπόνομος άνοιξε, τα λύματα χύνονται ποταμηδόν στα αρχοντικά των εγκλείστων. Ανέλαβαν εργολαβικώς να ξεθεμελιώσουν ό,τι αντέχει και τιμά τον άνθρωπο. Ο άνθρωπός γι’ αυτούς είναι κοιλιές, άντερα και λασπόλουτρα.

Ευστοχότατη η προφητική επισήμανση του Παπαδιαμάντη στο ολιγόστιχο διήγημά του με τίτλο «Ιατρεία της Βαβυλώνος». Έγραφε με την αριστοτεχνική του πένα. «Και όλος αυτός ο αφρός της μωρίας και η υποστάθμη της αγυρτείας θα εξακολουθή τακτικά να επανθή και να κατακαθίζη εις τας στήλας των αθηναϊκών εφημερίδων!». Και εις τα οθόνας των αθηναϊκών καναλιών, θα συμπλήρωνε σοφότατος γέροντας της Σκιάθου. Μωρία και αγυρτεία, τα συστατικά της καθημερινής τάχα και ενημέρωσης ή διασκέδασης. Προσθέτουμε και την χυδαιότητα και την κτηνωδία.

Και αναφέρομαι κυρίως στα λεγόμενα τηλεπαιχνίδια και της ποικιλώνυμους πρωταγωνιστές τους. Εκεί ούτε η μωρία ούτε η αγυρτεία αρκούν για να περιγράψουν τις αναθυμιάσεις που εκπέμπονται. Μαγαρίζουν και τούτες τις ημέρες που θέλει ο κόσμος να περιφρουρήσει τις οικογένειές του, να σκεπάσει τα βλαστάρια του με την αλεξίκακο θαλπωρή του. Αραδιάζω, ξεφορτώνοντας το τηλεοπτικό απορριματοφόρο, τους τίτλους, πάντοτε αγγλιστί, διότι η ξιπασμένη χωματερή δεν ενέχεται την μητρική, ελληνική γλώσσα, την θεωρεί παρακατιανή: “Shopping Star”, “Style Me Up”, “Pop Up”, “The Bachelor”, “Still Stahding”, “The Booth”, “The Voice”, “J2US”, “Big Brother”, “Μega stories”, και συμμαζεμό εν έχει η αξιολύπητη και θλιβερή ασημαντοκρατία.

Έρχονται Χριστούγεννα. Πρώτη τους μέριμνα να στολίσουν το δέντρο, φτηνιάρικη φαντασμαγορία, που θυμίζει καρναβαλικό δρώμενο, αποθέωση κιτσαριού. Απαραίτητες οι δίποδες πυγολαμπίδες, να χοροπηδούν κατσικοειδώς τούτες τις «άγιες ημέρες», όπως αρέσκονται να λένε. Και τα τηλεμαγειρέματα, όπου ντερλικώνει η επώνυμη ασυδοσία, μέρες νηστείας, «όρνιθες ασελγείας και χοίρους ακαθαρσίας».

Αρκεί όμως. Πιάνουμε τις μύτες μας από την δυσωδία. Ας στραφούμε στο ρωμαίικο, στα μυρίπνοα άνθη της πραγματικής πατρίδας, που ζει και αναπνέει έστω και στα κείμενα των, να δανειστώ κάτι από το δοξαστικό των Αγίων Πατέρων, των πάγχρυσων στομάτων του ελληνικού λόγου. Και να Κόντογλου, από την πατρίδα του, το Αϊβαλί.

«Αδέρφια μου. Φυλάξτε τα ελληνικά συνήθειά μας, γιορτάστε όπως γιορτάζανε οι πατεράδες σας, και μη ξεγιελιώσαστε με τα ξένα κι άνοστα πυροτεχνήματα. Οι δικές μας οι γιορτές αδελφώνουν τους ανθρώπους, τους ενώνει η αγάπη του Χριστού. Μην κάνετε επιδείξεις. “Ευφράνθητε εορτάζοντες”. Ακούστε τι λένε τα παιδάκια που λένε τα κάλαντα: “Και βάλετε τα ρούχα σας, εύμορφα ενδυθήτε, στην εκκλησίαν τρέξετε με προθυμίαν μπήτε, ν’ακούσετε με προσοχήν όλην την υμνωδίαν και με πολλήν ευλάβειαν την Θείαν Λειτουργίαν. Και πάλιν σαν γυρίσετε εις το αρχοντικόν σας, ευθύς τραπέζι στρώσετε, βάλτε το φαγητόν σας. Και τον σταυρό σας κάνετε, γευθήτε, ευφρανθήτε. Δώστε και κανενός φτωχού όστις να υστερήται”.

Αθάνατη ελληνική φυλή! Φτωχή μα αρχοντομαθημένη, βασανισμένη, μα χαρούμενη και καλόκαρδη περισσότερο από τους ευτυχισμένους της γης, που τους μαράζωσε η καλοπέραση. Ναι, αδερφοί μου Έλληνες, χαίρετε μαζί με κείνους που χαίρουνται και κλαίτε μαζί με κείνους που κλαίνε. Αυτή είναι η παραγγελία του Χριστού, και σ’ αυτή μονάχα θα βρήτε ανακούφιση. Δίνετε στους άλλους απ’ ότι έχετε. Το παραπάνω απ’ ότι έχει κανένας ανάγκη, το κλέβει από τον άλλον. “Μακάριον το διδόναι μάλλον, ή λαμβάνειν». Τι εξαίσια λόγια! Από το βιβλίο του «Χριστού Γέννησις. Το φοβερόν Μυστήριον». (εκδ. Αρμός, σελ 14).

Και δεν θέλω να αναφερθώ στο κλείδωμα των ναών. Κουραστήκαμε. Προφανώς σκέφτονται οι γνωμηγήτορες: «άφησέ τους, να γράφουν και να ξεθυμαίνουν στο διαδίκτυο, να νομίζουν ότι αντιστέκονται, να αναπαύουν την συνείδησή τους και να κορδώνονται πτωχοαλαζονικά ότι είναι περίπου μεγαλομολογητές. (Και παρακαλώ να μην παρεξηγηθώ. Γράφουν σπουδαίοι και σπουδαία, παρηγορώντας τον πιστό λαό.

Περιγράφω πως σκέφτεται η εξουσία, όπως το άκουσα από θεράποντά της). Θα πω μόνο ένα σύνθημα, που είχα διαβάσει και αναφέρεται σε όσους διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους, για όσα η εξουσία, η νυν, «των νοικοκύρηδων και πιστών νεοδημοκρατών», που καθόλου δεν μοιάζουν με τους άθεους της αριστεράς, μα καθόλου… μέρα με νύχτα…. «Τι φωνάζεις και τους βρίζεις, αφού πας και τους ψηφίζεις». Και υπάρχουν πολλοί, πολύ καλοί χριστιανοί, που ακόμη, δεκαετίες τώρα, τσιμπούν το δέλεαρ, το ύπουλο δίλημμα. Και ιδού το αποτέλεσμα. Και έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης).

Επιστροφή στα καθ’ ημάς καλούδια. Κάποτε, εμείς οι Ρωμηοί, έτσι, όπως τα περιγράφει ο κυρ-Φώτης, γιορτάζαμε τα Χριστούγεννα. Όσο παραμέναμε στην «έντιμον πενίαν μας». Όταν μας έπιασε ο καημός του εξευρωπαϊσμού και η νόσος της ευζωίας, μας έπνιξε η αφθονία.

Και τι είναι το «Ρωμαίικον». Διαβάζω κάτι που υπήρχε στα παλιά βιβλία Ιστορίας της Στ’ δημοτικού και το οποίο κόπηκε, διότι προφανώς παρέπεμπε στο ένδοξό μας βυζαντινισμό. «Ρωμαίικο: Στις ψυχές όλων των απλών Χριστιανών, που ήταν υποτελείς στο κράτος της Τουρκίας εδώ και τέσσερις αιώνες (αφότου δηλαδή κυριεύτηκε από τους Τούρκους η λεγόμενη Ευρωπαϊκή Τουρκία και έπειτα η ίδια η Κωνσταντινούπολη) διαφυλασσόταν η ιδέα και η ελπίδα της απελευθέρωσης και ανάκτησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με το όνομα “ρωμαίικον”.

Έλαβε την ονομασία αυτή από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης, από τους οποίους ονομάστηκε και ολόκληρη η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, Ρωμαϊκό Κράτος ή και απλώς “Ρωμαίικον”, το οποίο ισοδυναμεί με τη λέξη «ελευθερία» για τους χριστιανούς υπόδουλους της Τουρκίας. Αυτή λοιπόν η ιδέα, “ρωμαίικον” έμεινε ριζωμένη στις καρδιές των χριστιανών Ελλήνων και ομοθρήσκων».

(Γεωργίου Γαζή, γραμματικού του Καραϊσκάκη. Λεξικόν της Επαναστάσεως και άλλα έργα, επιμέλεια Λ. Βρανούσης, Ιωάννινα 1971, σ.132. Απόδοση στα νέα ελληνικά).

Ας κλείσω και πάλι με τα λόγια του Κόντογλου. Τέτοιες μέρες τον αναθυμόμαστε. «Ας κρατήσουμε γερά όσα μας παραδώσανε οι πατέρες μας μαζί με την πίστη, που είναι κατά την Αποκάλυψη “χρυσίον καθαρόν, όμοιον υάλω καθαρώ και οι θεμέλιοι αυτής πανί λόγω τιμίω κεκοσμημένω».