ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΦΑΓΗΤΑ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ ΣΤΕΝΗΜΑΧΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, τις επιφανειακές σχέσεις των ανθρώπων και την κρίση των αξιών, είναι απαραίτητη η αναβίωση των εθίμων του λαού, για να διατηρηθεί η εθνική και πολιτιστική του ταυτότητα.
Με τον όρο έθιμα εννούμε τις σταθερές και ομοιόμορφες συνήθειες ενός λαού που είναι συνδεδεμένες με τη λαϊκή παράδοση, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις εθνικές καταβολές του κάθε λαού.
Η πείρα μας διδάσκει οτι οι οικογένειες αλλά και οι κοινωνικές ομάδες που διατηρούν τα έθιμα της κοινωνίας στην οποία ανήκουν, εμφανίζουν μεγαλύτερη συνοχή.
Γιατί τα έθιμα ενισχύουν τους κοινωνικούς δεσμούς και μειώνουν την μοναξιά στην οποία ζουν πολλοί συνάνθρωποί μας. Τέλος τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες που τηρούν τα έθιμα αποκτούν όμορφες εμπειρίες και αναμνήσεις.
Τα “χριστουγεννιάτικα φαγητά και έθιμα της Στενημάχου Ανατολικής Ρωμυλίας”.
Όπως είναι γνωστό η Ανατολική Ρωμυλία είναι ένα κομμάτι της Βόρειας Θράκης στο οποίο κύμασε τα προηγούμενα χρόνια και κυρίως στα τελευταία του 19ου αιώνα και στα πρώτα του 20ου ο Ελληνισμός ο οποίος όμως ανάμεσα στα χρόνια 1906 με 1925, μεταφυτεύτηκε στη μητέρα Ελλάδα.
Οι πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας περίπου 250.000 άτομα εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Μακεδονία, τη Θράκη, την Θεσσαλία και στην Αθήνα.
Στην πόλη του Κιλκίς εγκαταστάθηκαν το έτος 1926, 304 οικογένειες, προερχόμενες από τη Στενήμαχο οι οποίες διατήρησαν τα ήθη και έθιμα της γενέτειράς των.
Στα Χριστουγεννιάτικα φαγητά και έθιμα των Στενημαχιτών αναφέρεται το άρθρο μας.
Παραμονές Χριστουγέννων οι Στενημαχίτες έσφαζαν τα γουρούνια τους και έκαναν τα μοναδικά στο είδος τους λουκάνικα τα γνωστά ψανορέφια.
Συγρχρόνως εξασφάλιζαν για όλο το χειμώνα το βούτυρο και το λαρδί τους (σλανίνα) που το έκοβαν σε κομμάτια το αλάτιζαν με χοντρο αλάτι και το διατηρούσαν σε πιθάρια.
Ένα μπούτι από το γουρούνι το φύλαγαν για το Χριστουγεννιάτικο ψητό. Το βράδυ της παραμονής όλη η οικογένεια συγκεντρωνόταν γύρω από το τραπέζι και ανέπεμπαν προς το Θεό την γνωστή προσευχή: “Πάτερ ημών…” και στη συνέχεια όλοι μαζί έψαλαν το “Η γέννησις σου Χριστέ…”. Μετά ο αρχηγός της οικογένειας έκοβε και μοίρζε το Χριστόψωμο (καραβάγια) στο κέντρο του οποίου έκαιγε ένα κερί.
Ακολούθως η μητέρα έπαιρνε το θυμιατήρι και ψιθυρίζοντας το ίδιο τροπάριο γύριζε όλο το σπίτι και θυμίαζε.
Ακολουθούσε το δείπνο το οποίο έπρεπε να αποτελείται από εννιά νηστίσιμα φαγητά που συνήθψς ήταν φασόλια νερόβραστα, τουρσί λάχανο, κρεμμύδι, διάφορα φρούτα, μέλι, καρύδια, χαλβάς, ελιές και σταφυλαρμιά.
Ο αριθμός των εννιά φαγητών ήταν συμβολικώς για τους μήνες κύησης της Παναγίας και τιμητικός για όλες τις μάνες.
Το χριστόψωμο ήταν ένα συνηθισμένο ψωμί που στη μέση της επιφάνειάς του είχε σχηματισμένο με ζυμάρι το σημειο του σταυρού. Η υπόλοιπη επιφάνεια ήταν στολισμένη με ψίχα καρυδιών ή αμυγδάλου που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής.
Μέσα στο ζυμάρι έβαζαν ένα νόμισμα για να φανεί κατά το μοίρασμα ο τυχερός της οικογένειας. Κάθε κομμάτι του χριστόψωμου (καραβάγιας) που μοίραζε ο αρχηγός της οικογένειας το αφιέρωνε στην Παναγία, στο Χριστό, στα αμπέλια τους κλπ.
Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων ο καντηλανάφτης της εκκλησίας της κάθε ενορίας περνούσε στις γειτονιές και με ένα ρόπαλο κτυπούσε τις πόρτες των σπιτιών φωνάζοντας τραγούδια “Ορίστε, κοπιάστε στην Παναγία στην εκκλησία”.
Μετά τη Θεία Λειτουργία στρώνονταν το χριστουγεννιάτικο τραπέζι με απαραίτητα εδέσματα τη σουπα το ψητό με χοιρινό, γαλοπούλα (ή κότα) και αρμιά (λάχανο τουρσί) καθώς και τα σλανιάρικα γιαπράκια τυλιγμένα με φύλλα λάχανου (τουρσί).
Το πλούσιο χριστουγεννιάτικο γεύμα συνοδευόταν από τα εκλεκτά κρασιά της Στενημάχου και για γλυκό τα “μπουρέκια”.
Είδος μπακλαβά που είχε όμως όλα τα φύλλα σουρωμένα και τυλιγμένα σαν σαλιγκάρι. Γενικά τα φαγητά των χριστουγεννιάτικων ημερών ήταν με βάση πάντα το κρέας της γαλοπούλας (ή κότας), το χοιρινό ή κυδώνι, γαλοπούλα γιοβέτσι με ρύζι και διάφορα γλυκά ταψιού.
Η γεμιστή γαλοπούλα ήταν πρωτοχρονιάτικο φαγητό και συμβόλιζε την αφθονία.
Ωραία έθιμα που δυστυχώς σβήνονται και χάνονται στο πέρασμα του χρόνου!
Χρόνια πολλά με υγεία αίσιος και ευτυχές το νέο έτος που σε λίγες ημέρες έρχεται.
ΠΗΓΕΣ: 1. Τα φαγητά της πατρίδας μας (Έκδοση της Ενώσεως Ελλήνων Ανατολικής Ρωμυλίας)
2. Προσωπικές παιδικές αναμνήσεις του γράφοντος.
