Χρήστος Σπίγκος: Μνήμη, καταφύγιο εξιλασμού
Ο όρος αποστασία στην πρωτοεμφανίστηκε στην πολιτική ζωή της χώρας στα μισά του προπερασμένου αιώνα, για να χαρακτηρίσει την πράξη εκείνων που, ενώ συμμετείχαν στην Επαναστατική κίνηση του 1843 που οδήγησε στην παραχώρηση Συντάγματος εκ μέρους του Όθωνα, αργότερα βρέθηκαν στο πλευρό του Βασιλιά.
Σήμερα, όταν χρησιμοποιούμε τον όρο αποστασία, αναφερόμαστε σε ενέργειες πολιτικών υποκειμένων, που διαθέτουν τα ίδια χαρακτηριστικά με εκείνα που στιγμάτισαν την επιλογή των βουλευτών που αποχώρησαν από το τότε κυβερνών κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου τον Ιούλιο του 1965. Οι αποστάτες της εποχής εκείνης, γνωστής ως «Ιουλιανά του ‘65», αποσκίρτησαν από το Κόμμα τους, την Ένωση Κέντρου, για να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη, συμμετέχοντας σε τρεις Κυβερνήσεις με Πρωθυπουργούς τρεις βασιλικές μαριονέτες (Νόβας, Τσιριμώκος και Στ. Στεφανόπουλος). Στόχος, η ευόδωση του αντισυνταγματικού σχεδιασμού του Παλατιού να εκπαραθυρωθεί ο νόμιμα εκλεγμένος Πρωθυπουργός, Γεώργιος Παπανδρέου. Οι συνέπειες γνωστές και εθνικά επώδυνες. Ο λαός βγήκε στο δρόμο για να υπερασπισθεί το Σύνταγμα, η ιαχή του ακροτελεύτιου άρθρου του Συντάγματος του 1952 συγκρότησε τη «γενιά του 114» και ο δρόμος της απριλιανής δικτατορίας άνοιξε διάπλατα από την αφροσύνη των αποστατών και του Θρόνου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ομαδικής αποχώρησης βουλευτών από το Κόμμα τους, που δεν οδήγησε σε πτώση κυβέρνησης και, ταυτόχρονα, δεν υπήρχε το στοιχείο της ιδιοτέλειας, γιατί δεν υπήρξε προσχώρηση σε άλλο Κόμμα, ήταν εκείνη της ομάδας βουλευτών της ΝΔ που συγκρότησαν το 1985 το Κόμμα της Δημοκρατικής Ανανέωσης (ΔΗΑΝΑ) με επικεφαλής τον μετέπειτα Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αείμνηστο Κωστή Στεφανόπουλο. Η ΝΔ ήταν τότε αξιωματική αντιπολίτευση, η διάσπαση συνέβη αμέσως μετά την εκλογή του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στην Προεδρία της ΝΔ και κανένας δεν αποκάλεσε αποστάτες τον ευπατρίδη της Πολιτικής, Κωστή Στεφανόπουλο, ή τους βουλευτές που τον ακολούθησαν.
Παραπλήσιο παράδειγμα, η συγκρότηση το 2010 της Δημοκρατικής Συμμαχίας (ΔΗ.ΣΥ) με επικεφαλής την κ. Ντόρα Μπακογιάννη, κορυφαίο στέλεχος της ΝΔ που και τότε ήταν αξιωματική αντιπολίτευση.
Στον χώρο της ανανεωτικής αριστεράς είχαμε τη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ του 2010 που οδήγησε στη συγκρότηση της Δημοκρατικής Αριστεράς (ΔΗΜΑΡ), και τη διάσπαση του καλοκαιριού του 2015 που οδήγησε στη συγκρότηση της Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ). Και στις δυο περιπτώσεις δεν εκτοξεύθηκαν ύβρεις ούτε κατηγορήθηκαν οι αποχωρήσαντες ως αποστάτες. Η πολιτική δεοντολογία και η κοινή λογική υπερίσχυσαν των φυσιολογικών φορτίσεων όλων των πλευρών, ενώ η αίσθηση του μέτρου δημιούργησε ακόμα και ευεργετικές επανασυνδέσεις.
Σήμερα ο πολιτικός μου χώρος δοκιμάζεται σκληρά.
Κρίνω ότι δεν πρέπει να προχωρήσω σε εύκολες αξιολογήσεις, βιαστικούς αφορισμούς και ανώφελα λιβανίσματα.
Περιορίζομαι μόνο στην υπενθύμιση, ότι ο χώρος της ανανεωτικής αριστεράς, στο όνομα της οποίας όλοι ομνύουμε, προήλθε από την ιστορικά αναγκαία και εξαιρετικά επώδυνη διάσπαση του 1968.
