Χρήστος Σπίγκος: Κοινωνικοπολιτικές παραδοξολογίες

Ενεργός πολίτης είναι κατά κύριο λόγο ο σκεπτόμενος πολίτης. Είναι εκείνος που φροντίζει να έχει τεκμηριωμένο λόγο και άποψη, παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στη δημόσια σφαίρα, διαβάζει και κρίνει ενέργειες των δημοσίως δρώντων. Αποτελεί ταυτόχρονα αρωγός και πρόβλημα για πάσης μορφής εξουσία. Εντοπίζει ευχερώς λάθη και παραλείψεις, και άρα είναι αρωγός. Δε μασάει τα λόγια του, και άρα αποτελεί πρόβλημα.

Όλες οι κοινωνίες επιδιώκουν να διαπλάσουν τα μέλη τους, μέσα από την οικογένεια και την Παιδεία, ώστε να διαθέτουν όσο το δυνατόν περισσότερους ενεργούς πολίτες. Μ’ αυτόν τον τρόπο αυξάνουν τις πιθανότητες ν’ αποκτήσουν ένα ευνομούμενο Κράτος μ’ ευημερία κι ανάπτυξη. Το Κράτος Δικαίου δεν θ’ αποτελεί διαχρονική διεκδίκηση, και το πολιτικό σύστημα θα έχει κοινή περπατησιά με την αγωνία της κοινωνίας. Με λίγα λόγια όλοι θα θέλαμε να ζούσαμε ως μέλη μια αληθινής, και όχι κατ’ επίφαση, κοινωνίας των Πολιτών.

Και τώρα το παράδοξο της καθημερινότητάς μας.

Ο διπλανός μας είναι κατά κοινή ομολογία ένας ενεργός πολίτης. Τον ενδιαφέρουν τα κοινά και γι’ αυτόν τον λόγο είναι ενεργό μέλος κόμματος. Ξαφνικά τον ακούμε να επικρίνει επιλογές του κόμματός του. Ενεργοποιούνται τα στερεοτυπικά αντανακλαστικά μας, και, όπως μάθαμε από τους πατεράδες μας, του συστήνουμε να σταματήσει να κρίνει πρόσωπα και πράγματα, παρά μόνο μέσα στα κομματικά όργανα. Εκ πρώτης όψεως ορθά. Αργότερα τον βλέπουμε στην τηλεόραση να προσπαθεί να δικαιολογήσει τα κομματικά αδικαιολόγητα. Η εικόνα δείχνει αστεία και τα σχόλια είναι αρνητικά, μέχρι τα όρια της χλεύης.

Διερωτώμαι πότε λέγαμε την αλήθεια. Τότε που παροτρύναμε τον ορθολογισμό να περιοριστεί στο ακροατήριο κάποιων κομματικών σοφών ή τότε που τον χλευάζαμε γιατί προσπαθούσε να παρουσιάσει την ηγετική ανοησία για ορθή επιλογή; Και στις δυο περιπτώσεις ο διπλανός μας έπραξε το παραδοσιακά «ορθό», αλλά στην επόμενη γωνία τον περίμενε η δημόσια αποδοκιμασία.

Διερωτώμαι πότε αισθάνεται καλά το φιλοθέαμον κοινό. Όταν βλέπει σοβαρούς ανθρώπους να υποτιμούν τη νοημοσύνη του ή όταν αισθάνεται ότι ο ομιλητής σέβεται την αντιληπτική του ικανότητα;

Άραγε πόσο καλύτερα θα ήταν τα κόμματα, αν οι ηγεσίες τους ήξεραν ότι ανά πάσα ώρα κινδυνεύουν ν’ ακούσουν δημόσια τεκμηριωμένη κριτική από κάποιο μέλος ή στέλεχος. Και πόσο θα βελτιωνόταν η πολιτική μας σκέψη, αν βλέπαμε τον διπλανό μας να παρουσιάζει τη θέση του κόμματος και κατόπιν τη διαφορετική δική του.

Η συλλογική συνείδηση έχει προ πολλού καταδικάσει τα περίφρακτα κόμματα με τη σιδερένια πειθαρχία μέσα, και τη μια φωνή έξω από τα τείχη της ιδεολογικής καθαρότητας.

Η ζωή από καιρό έχει απορρίψει τις μεθόδους στηλίτευσης και διαπόμπευσης κομματικών στελεχών ως υπονομευτών, εξαιτίας της αδυναμίας της ηγεσίας και του περιβάλλοντός της ν’ ακούσει, να προβληματιστεί κι εγκαίρως να επαναπροσδιοριστεί.

Καιρός λοιπόν να σταματήσει το κυνήγι των μαγισσών, γιατί η προϊούσα παρακμή της πολιτικής καταλήγει στην επώαση του αυγού του φιδιού.