ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΤΕΝΑΒΕΑΣ και ΒΕΝΕΤΣΑΝΟΣ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ

Δύο άνδρες των οποίων τα ονόματα συνδέθηκαν με την απελευθέρωση (1912) της Γουμένισσας και της επαρχίας της. Ο Β. Καπετανάκης τραυματίστηκε στη Μάχη του Κιλκίς (1913)

Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος

Κάθε 23η Οκτωβρίου γιορτάζεται η απελευθέρωσης της ιστορικής κωμόπολης της Γουμένισσας του Ν. Κιλκίς και της επαρχίας της από την μακραίωνη οθωμανική σκλαβιά. Είναι σημαντικό γεγονός που συνδέεται με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της πρωτεύουσας αυτής, τη Θεσσαλονίκη αλλά και του σημερινού Δήμου Παιονίας το 1912.

Τα γεγονότα εκείνα ήταν αποτέλεσμα της θριαμβευτικής πορείας του Ελληνικού Στρατού, ο οποίος από την κήρυξη του πρώτου βαλκανικού πολέμου (5-10-1912) σε συνεργασία με τις δυνάμεις των γειτονικών βαλκανικών χωρών και τις αλλεπάλληλες μάχες κατά τού εχθρού, πέτυχε ό,τι ανέμεναν γενεές γενεών, την απελευθέρωση. Η ελευθερία ήρθε μια φθινοπωρινή βροχερή ημέρα μετά τη μάχη των Γιαννιτσών (19-21/10/1912). Η νίκη των ελληνικών όπλων στον θρυλικό βάλτο οδήγησε τους ηττημένους σε άτακτη υποχώρηση και τελικά στην παράδοση της Θεσσαλονίκης (26-10-1912).

Λίγες ημέρες νωρίτερα (22/10) τμήματα των ελληνικών μεραρχιών, 4ης και 6ης, πορεύτηκαν προς την περιοχή της Γουμένισσας (επί τουρκοκρατίας πρωτεύουσας καζά, μετέπειτα έδρα υποδιοίκησης και επαρχίας) με σκοπό να εμποδίσουν την υποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων και την προσπάθειά τους να διέλθουν τον ποταμό Αξιό. Το απόβραδο της ίδιας ημέρας τμήματα του Στρατού μας εισήλθαν στη Γουμένισσα. Την επομένη υπογράφηκε η παράδοση και έγινε τελετή έπαρσης της Ελληνικής Σημαίας.

Στράτου Κτεναβέα, Μακεδονική εκστρατεία, (Πηγή, Διαδίκτυο)

Η θριαμβευτική πορεία του Ελληνικού Στρατού ήταν αποτέλεσμα της στενής συνεργασίας της τότε πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και του Αρχηγού Στρατού του Διαδόχου Κωνσταντίνου.

Με όσα έχουν σχέση με την απελευθέρωση της Γουμένισσας και την επαρχία της, συνδέθηκαν δύο ονόματα, τα οποία και σήμερα είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό του τόπου μας. Ήταν ο στρατιώτης από την Καλαμάτα Στράτος Κτεναβέας (1892 – 1966) και ο διοικητής λόχου Ανθυπολοχαγός Βενετσάνος Καπετανάκης (1869 – 😉 από τον Αλμυρό της Μάνης.

Ο πρώτος κατέγραψε και διέσωσε σε κείμενά του τα γεγονότα του πολέμου. Ο δεύτερος ηγήθηκε των δυνάμεων που εισήλθαν ελευθερωτές στη Γουμένισσα και  στη συνέχεια στα χωριά της επαρχίας της.

Ο Στράτος Κτεναβέας ήταν δημοσιογράφος και συγγραφέας. Γεννήθηκε στην Καλαμάτα το 1892. Ως επίστρατος πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Υπηρέτησε στο 8ο Σύνταγμα της 4ης Μεραρχίας. Διοικητής του Συντάγματος ήταν ο Συνταγματάρχης Αντώνιος Καμπάνης που έπεσε μαχόμενος στη Μάχη του Κιλκίς το 1913. Τη μεραρχία διοικούσε ο υποστράτηγος Κωνσταντίνος Μοσχόπουλος. Ο Κτεναβέας κάλυψε δημοσιογραφικά τους Βαλκανικούς Πολέμους και το 1914, από τις εκδόσεις “ΦΕΞΗΣ” κυκλοφόρησαν δύο βιβλία του: Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος, Μακεδονική εκστρατεία το ένα, Ηπειρωτική εκστρατεία το δεύτερο. Στο πρώτο, σελίδες 132-134, αναφέρεται στα γεγονότα της Γουμένισσας. Η μαρτυρία του πολύτιμη, την οποία συμπεριλάβαμε στο βιβλίο μας Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913, Γεγονότα στην περιοχή του Δήμου Παιονίας, Από την απελευθέρωση της Γουμένισσας στους αγώνες της 10^ης Μεραρχίας. Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών – Δήμος Παιονίας, Θεσσαλονίκη 2012.

Έγραψε ο Κτεναβέας:

«….Μετά τη μάχη των Γιαννιτσών μια μέρα ήταν αρκετή για να ξεκουραστεί η Στρατιά. Στις 22 Οκτωβρίου διατάχθηκε να προελάσει προς τον Αξιό. Ο Διάδοχος επείγονταν να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη, πιστεύονταν μάλιστα πως ο τουρκικός στρατός θα ανασυντάσσονταν προ του Αξιού και θα προσπαθούσε να κρατήσει τη Θεσσαλονίκη. Για το λόγο αυτό η Στρατιά ήταν έτοιμη να ματαιώσει κάθε αντίσταση και να προελάσει νικηφόρα προς την πόλη…….. Η 6^η Μεραρχία απασχόλησε την προσοχή του εχθρού αναζητώντας διέλευση του Αξιού δεκαπέντε μίλια βορειότερα…….Το πρωί της 22^ης Οκτωβρίου η Μεραρχία μας (4^η) αναχώρησε για τον Αξιό έχοντας εντολή να περάσει από τη Γουμένισσα. Δόθηκαν επαρκείς τροφές, πυρομαχικά και όσους αιχμαλώτους είχαν τα τμήματά μας τους παρέδωσαν στα μετόπισθεν. Ο λόχος του Β(ενετσάνου) Καπετανάκη παρέδωσε 132 αιχμαλώτους μαζί με τον Τούρκο ταγματάρχη….». Ο συγγραφέας στη συνέχεια του κειμένου του εργάζονταν στην επαραθέτει και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία.

Φύλλο της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Ο Κτεναβέας, πριν τον πόλεμο του 1912, το 1908, εξέδωσε τον τόμο «Μεσσηνιακή Επετηρίς», με ενδιαφέροντα κείμενα για την πατρίδα του. Το 1910 εργάζονταν στην εφημερίδα «Νέος Ταχυδρόμος» και διετέλεσε διευθυντής της ιστορικής εφημερίδας της Καλαμάτας «Θάρρος». Εργάσθηκε και σε αθηναϊκές εφημερίδες. Αργότερα απεσταλμένος της εφημερίδας “Χρονικά” κάλυψε τα γεγονότα  της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922). Τον Δεκαπενταύγουστο του 1921 τραυματίστηκε μαζί με τον συνάδελφό του Κ. Φαλτάιτς που κάλυπτε τα γεγονότα για την εφημερίδα “Εμπρός”  από οβίδα που έριξε τουρκικό αεροπλάνο. Μετά τη νοσηλεία τους σε νοσοκομείο επανήλθαν στα καθήκοντά τους.

Εκτός από τα έργα που προαναφέραμε, κυκλοφόρησε και το βιβλίο: Αι ελληνικαί κυβερνήσεις, αι εθνικαί συνελεύσεις και τα δημοψηφίσματα : από το 1821 μέχρι σήμερον, Αθήναι 1947.

Ο Βενετσάνος Καπετανάκης, γεννήθηκε στον Αλμυρό Οιτύλου, στη Μάνη, το 1869. Κατατάχτηκε στον Στρατό στις 10 Νοεμβρίου 1886. Ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός Πεζικού στις 30 Ιουνίου 1899 και αποστρατεύθηκε το 1922. Συμμετείχε στον πόλεμο 1912 – 1913 ως διοικητής λόχου και στη συνέχεια Τάγματος του 9^ου Συντάγματος Πεζικού. Πήρε μέρος στις μάχες Γιαννιτσών, Μανωλιάσης και Κιλκίς. (ΓΕΣ/ΔΙΣ, Φ. 900/94/791218/Σ. 389/16-6-2011). Στις 19-6-1913 ανέλαβε διοικητής του 4^ου Τάγματος του 9^ου Συντάγματος της 4^ης Μεραρχίας και στις 13-7-1913 του 1^ου Τάγματος του ιδίου Συντάγματος. Διοικητής της μεραρχίας του και πάλι ο Μοσχόπουλος, ενώ του Συντάγματός του ο Αρισ. Αναγνωστόπουλος.

Ο Βενετσάνος Καπετανάκης πήρε μέρος και στον Β΄  Βαλκανικό Πόλεμο, στην μάχη του Κιλκίς – Λαχανά, 19-21 Ιουνίου 1913, όπου και τραυματίστηκε. Το γεγονός περιγράφει ο τότε Ανθυπολοχαγός ΠΖ Αριστείδης Ζέρβας σε επιστολή προς τους γονείς του ευθύς μετά την μάχη. Ο Καπετανάκης ήταν γνωστός του ιδίου και της οικογένειάς του:

“…… Η μάχη δεν ήτο αναίμακτος. Θα αναφέρω ιδιαιτέρως τον θάνατον του γενναίου Ταγματάρχου μας κ. Κουτήφαρη Αντωνίου, καθώς και του Διοικητού του 8ου Συντάγματος, Συνταγματάρχου Καμπάνη. Ετραυματίσθη επίσης ο αγαπητός μας Λοχαγός Βενετσάνος Καπετανάκης, που διοικούσε το 4ο Τάγμα μας. Τον είχαμε γνωρίσει, θυμάστε; Είναι αυτός που παντρεύτηκε τη γειτονοπούλα μας την Αννούλα, του μπάρμπα-Γιάννη του Δουκάκη.

Παρακαλώ διαβεβαιώσατε τους εκ μέρους μου ότι ο ίδιος ο Ιατρός που τον εξήτασε μου εβεβαίωσεν ότι το τραύμα του είναι ιάσιμο και ότι λίαν συντόμως θα είνε κοντά τους. Και στην συμπαθεστάτη Αννούλα, να της ειπήτε ότι ο Βενετσάνος θα της γράψει συντόμως και ο ίδιος. Και επειδή αυτό ίσως καθυστερήσει ολίγον, ειπήτε της ότι καθυστερεί γενικώς η αλληλογραφία από τα Νοσοκομεία. Κατά τα άλλα, δεν φαντάζεσθε πόσαι ιστορίαι δόξης κυκλοφορούν εντός του καταυλισμού μας, καθώς αφικνούνται αι ειδήσεις και των λοιπών Σωμάτων.

Αν τας έγραφα όλας, ειλικρινώς, δεν θα ετελείωνεν η επιστολή αύτη. Θέτω λοιπόν τέλος αναγκαστικώς, διαβεβαιώνοντάς Σας ότι εγώ είμαι καλώς και δεν θέλω να ανησυχείτε. Κάμνω το καθήκον μου και το κάμνω μετά προσοχής. Δώσατε την αγάπην μου εις τους αδελφούς και τας αδελφάς μου.

Σας ασπάζομαι σεβασμίως

Ο υιός σας Αριστείδης» (Μάχη Κιλκίς-Λαχανά: Διήγηση Ανθυπολοχαγού (ΠΖ) Αριστείδη Ζέρβα https://cognoscoteam.gr)”.

Αυτά λοιπόν περί των Κτεναβέα και Καπετανάκη που συνδέθηκαν με το μεγάλο γεγονός της απελευθέρωσης του τόπου μας το 1912 από την μακραίωνη σκλαβιά.