Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918): Οι πολεμικές αναμετρήσεις στον νομό Κιλκίς την περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 1915
Γράφει ο Χρήστος ‘Ιντος
Στρατιωτικές δυνάμεις των Γάλλων και των Βρετανών, όπως ήδη αναφέραμε σε προηγούμενο σημείωμα, άρχισαν να αποβιβάζονται στη Θεσσαλονίκη στις 18 Σεπτεμβρίου/2 Οκτωβρίου 1915 ως και το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Σκοπός τους ήταν να βοηθήσουν τον σερβικό στρατό, ο οποίος δέχθηκε την επίθεση βουλγαρικών, γερμανικών και αυστριακών δυνάμεων.
Οι γαλλικές και βρετανικές δυνάμεις στις αρχές Νοεμβρίου 1915 προωθήθηκαν προς το σερβικό έδαφος με σκοπό να συναντήσουν τον σερβικό στρατό. Στις 26 και 27 του ίδιου μήνα δέχθηκαν σφοδρή επίθεση από βουλγαρικές και γερμανικές δυνάμεις στις περιοχές της Δοϊράνης και της Γευγελής. Αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν προς τα ελληνοσερβικά σύνορα. Η Γερμανία και η Αυστρία διαμαρτυρήθηκαν προς την Ελλάδα για την εγκατάσταση αγγλικών και γαλλικών δυνάμεων στο έδαφός της. Έτσι παραβιάζονταν η ουδετερότητα της χώρας, την οποία επίσημα υποστήριζε η Κυβέρνησή της.
Οι δυνάμεις της Αντάντ μη μπορώντας να αντισταθούν υποχώρησαν και συγκεντρώθηκαν στη γραμμή Καλίνδριας –Αξιού, καθιστώντας την περιοχή της πόλης του Κιλκίς δεύτερη γραμμή άμυνας και εκείνη του Γαλλικού – Αξιού τρίτη. Η πόλη της Γευγελής εκκενώθηκε από τους κατοίκους της και 4.000 άνθρωποι έφθασαν πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη. Συμμαχικά αεροπλάνα εγκατέλειψαν τη βάση τους στην ίδια περιοχή και η δυτική όχθη του Αξιού περιήλθε στις αντίπαλες δυνάμεις.
Οι Γάλλοι έστησαν πρόχειρο αεροδρόμιο στο Κιλκίς. Δεχόμενοι τα εχθρικά πυρά στην πρώτη γραμμή άμυνας υποχώρησαν και άλλο απέχοντας από τη Θεσσαλονίκη μόλις τριάντα χιλιόμετρα, αφού οι Άγγλοι προηγουμένως είχαν εγκαταλείψει την πόλη και την περιοχή της Δοϊράνης. Οι απώλειές των δυνάμεων της Αντάντ ήταν μεγάλες. Στη Θεσσαλονίκη κατέπλευσαν δύο νοσοκομειακά πλοία για να παραλάβουν τους τραυματίες και να τους μεταφέρουν για νοσηλεία σε ασφαλέστερα μέρη.
Γαλλικό στρατόπεδο νότια τηςΔοϊράνης. (Πηγή, ΓΥΠ).
Η μεταφορά των τραυματιών προς τη Θεσσαλονίκη γίνονταν με τρένα μέσα σε ατμόσφαιρα σύγχυσης, που οδήγησε μάλιστα και σε σύγκρουση δύο αμαξοστοιχιών στη γραμμή Κρηστώνης – Καλίνδριας. Πιο συγκεκριμένα, από ανερχόμενη αμαξοστοιχία αποκόπηκαν δεκατέσσερα βαγόνια, πήραν αντίθετη κατεύθυνση και έπεσαν πάνω σε άλλη που ακολουθούσε. Τα θύματα ήταν πολλά,, όλοι σχεδόν Άγγλοι στρατιώτες, όπως μεγάλη ήταν η καταστροφή μεταφερόμενου πολεμικού υλικού.
Ο αρχιστράτηγος Σαράιγ ήταν περίλυπος στη Θεσσαλονίκη, όπου, σε μικρή απόσταση από αυτήν, 14 μόλις χιλιόμετρα, συγκεντρώθηκε το κύριο μέρος του αγγλικού στρατού, στη δεξιά όχθη του Αξιού και οι Γάλλοι στην αριστερή. Οι φρουρές των ελληνικών φυλακίων των συνόρων από τη Δοϊράνη ως και τη Γουμένισσα αποσύρθηκαν. Εκείθεν συγκεντρώθηκαν πέρα από τις υπάρχουσες εκεί βουλγαρικές δυνάμεις, γερμανικές και αυστριακές. Εντυπωσίαζε μάλιστα η πλήρης τάξη και η παράταξη των γερμανικών.
Πριν από τα Χριστούγεννα του 1915 οι δυνάμεις των Γάλλων και των Άγγλων που βρίσκονταν εντός και πέριξ του Ν. Κιλκίς ανέμεναν επίθεση των Βουλγάρων και των Γερμανών. Τα γαλλικά αεροπλάνα καθημερινά πραγματοποιούσαν ανιχνεύσεις στο εχθρικό στρατόπεδο και δέχονταν τα καταιγιστικά πυρά του. Στις 19 Δεκεμβρίου, υπήρχε η πληροφορία, πως 3.000 Γερμανοί και Αυστριακοί ιππείς προχωρώντας κατά μήκος του Αξιού για ανίχνευση έφθασαν ως την Αξιούπολη και τη Γουμένισσα. Αντίθετα το γαλλικό ιππικό έχοντας βάση στην περιοχή της Κρηστώνης ανίχνευαν τον δικό τους τομέα μέχρι και την Καλίνδρια. Ουσιαστικά οι αντίπαλες δυνάμεις παρέμειναν άπρακτες. Το σίγουρο ήταν πως οι Αγγλογάλλοι δεν σκόπευαν να αναλάβουν επίθεση.
Η επιδιωκόμενη στήριξη των Σέρβων από τις δυνάμεις της Αντάντ δεν επιτεύχθηκε. Οι Σέρβοι, υπέστησαν τεράστιες απώλειες. Όσοι διασώθηκαν, μέσω Κέρκυρας μεταφέρθηκαν στη Χαλκιδικής και από εκεί στη Θεσσαλονίκη. Εκπαιδεύτηκαν, αναδιοργανώθηκαν και πήραν θέσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο τον Μάιο του 1916.
Οι δυνάμεις των Βουλγάρων και των Γερμανών καταδιώκοντας τους Σέρβους προς νότο εισέδυσαν σε κάποιες περιπτώσεις και στο ελληνικό έδαφος και οχυρώθηκαν. Δημιούργησαν τη δική τους αμυντική γραμμή σχεδόν παράλληλα με την ελληνική μεθοριακή γραμμή.
*ΕΜΠΡΟΣ, «ΓΕΝΙΚΗ ΥΠΟΧΩΡΗΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ – ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΕΙΣ ΤΟ ΚΙΛΚΙΣ», φ. 6867/28-11-1915, σ. 4 και ΣΚΡΙΠ, «ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΥΠΕΧΩΡΗΣΑΝ ΕΙΣ ΚΙΛΚΙΣ», φ. 7757/28-11-1915, σ. 4
*ΕΜΠΡΟΣ, φ. 29-11-1915, σ 3., φ. 1-12-1915, σ. 4, φ..3-12-1915, σ. 4, φ. 7-12-1915, σ. 4.
*ΕΜΠΡΟΣ, «ΑΙ ΟΧΥΡΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΩΝ – ΕΚΑΤΕΡΟΘΕΝ ΑΝΑΜΟΝΗ». φ. 6899/20-12-1913, σ. 5.
