Παλιά ζαχαροπλαστεία της Γουμένισσας: η “Μέλισσα”, ο “Κρίνος”, η “Άνοιξις”

Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος

Στην Γουμένισσα από την περίοδο του μεσοπολέμου αλλά και την δεκαετία του 1940 και μετέπειτα στην πλατεία 23ης Οκτωβρίου λειτούργησαν τρία ονομαστά για την εποχή τους ζαχαροπλαστεία: “Η ΜΕΛΙΣΣΑ”, “Ο ΚΡΙΝΟΣ” και “Η ΑΝΟΙΞΙΣ”. Ωραία ονόματα, όπως ωραία ήταν και τα παρασκευάσματά τους σε εποχές που τα αγαθά σπάνιζαν και η προμήθειά τους ήταν υπόθεση! Μιλάμε για δύσκολα χρόνια!

Ζαχαρωτά της παλιάς εποχής, (φ. Χρ. Ίντος).

“Η ΜΕΛΙΣΣΑ” στεγάζονταν στα γνωστά τότε καταστήματα Οικονόμου. Το ίδρυσε και το λειτούργησε ο Κωνσταντίνος Στέφου. Ένας αεικίνητος, μικρός το δέμας, επινοητικός και εφευρετικός Γουμενισσιώτης. Στα μετόπισθεν του καταστήματος στεγάζονταν το εργαστήριό του, η δε ευωδία από τον φούρνο όπου ψήνονταν τα γλυκά, κατά τις περιγραφές των ανθρώπων της εποχής, απλώνονταν στο οικοδομικό τετράγωνο. Γαργαλούσε τις μύτες και προκαλούσε μικρούς και μεγάλους!
Πήγαινε πολύ καλά η δουλειά, ώσπου ήρθαν τα χρόνια του ελληνοϊταλικού πολέμου, του 1940-41, στράτευση και προσωρινή αναστολή λειτουργίας του καταστήματος. Μετά από αυτό το ίδιο κατάστημα επαναλειτούργησε με μεράκι και πάθος. Στην κατοχή παραβιάστηκαν οι καλά αμπαρωμένες θύρες του και στα χρόνια του εμφυλίου έγινε, όπως και άλλα παρακείμενα κτίσματα, παρανάλωμα του πυρός!

Οικία και καταστήματα Παζαρέντσου. Στεγάστηκε στη δεύτερη φάση του το ζαχαροπλαστείο Κ. Στέφου, (φ. Χρ. Ίντος).

Ο πυρόπληκτος μπαρμπα – Κώστας ό,τι απένειμε από το μαγαζί το μετέφερε στην οικία του, στην οδό Γιαννιτσών, όπου έστησε νέο εργαστήριο. Όταν ανέκαμψε οικονομικά, μίσθωσε νέο κατάστημα στην οδό Ελ. Βενιζέλου, στο νεοκλασικό κτίσμα του 1882 της οικογένειας Παζαρέντσου. Το λειτούργησε ως το τέλος της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, αφού σε αυτό εν τω μεταξύ συμμετείχε και ο γιος του Γιώργος, που είχε διδαχθεί την τέχνη από τον πατέρα του και στα εργαστήρια “ΦΛΟΚΑ” στη Θεσσαλονίκη.

Ανεξίτηλα έμειναν στη μνήμη των παιδιών της εποχής τα κόκκινα πετειναράκια και μήλα, τα καρφωμένα σε ξυλάκια που παρασκεύαζε ο ιδιοκτήτης της “ΜΕΛΙΣΣΑΣ”. Τα πουλούσε ιδιαίτερα τις Κυριακές μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας έχοντας παρκαρισμένο το γεμάτο καρότσι στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Έτρεχαν τα παιδιά να αγοράσουν με το μικρό τους χαρτζιλίκι τα εντυπωσιακού χρώματος ζαχαρωτά. Κύλισαν τα χρόνια, μεγάλωσε ο ιδιοκτήτης, ο γιος ξενιτεύτηκε, τα άλλα παιδιά δεν ακολούθησαν το επάγγελμα και “Η ΜΕΛΙΣΣΑ” με τα καλά της έγινε παρελθόν!

Οδός Ιωνος Δραγούμη, Γουμένισσα. Δεξιά τα δύο ζαχαροπλαστεία των οικογενειών Κριβέντση, (αρχείο Χρ. Π. Ίντος).

Και πάλι κοντά στην πλατεία 23ης Οκτωβρίου σε ιδιότητα κτίσματα επί της Ίωνος Δραγούμη λειτούργησαν δύο ζαχαροπλαστεία με τα ονόματα “Η ΑΝΟΙΞΙΣ” και “Ο ΚΡΙΝΟΣ”. Ήταν των αδελφών Γεωργίου και Θεοδώρου Κριβέντση με μακρά και επιτυχή ασχολία τους με την τέχνη της ζαχαροπλαστικής. Το αρχικό κτίσμα ήταν δυόροφη νεοκλασικού τύπου κατοικία, όπου στον ενιαίο ισόγειο χώρο κάποτε λειτούργησε παρόμοιο κατάστημα με την επιγραφή “Η ΚΑΛΗ ΚΑΡΔΙΑ”. Ήταν κάτι μεταξύ ζαχαροπλαστείου και καφενείου. Τα αδέρφια κάποτε χώρισαν τις δραστηριότητές τους, όπως και το κατάστημα, και στη θέση του ενός δημιουργήθηκαν δύο νέα, το καθένα με την πελατεία και τους θαμώνες του. Ο πόλεμος και η λαίλαπα του εμφυλίου παρέδωσε στις φλόγες και την καταστροφή και αυτά. Στη θέση τους οικοδομήθηκαν με κόπους και στερήσεις νέα. Με τα χρόνια ανέκαμψαν και ήταν τοπικά γνωστά καταστήματα με “γλύκες και σιρόπια”.

Τα εργαστήρια των δύο αδελφών επαγγελματιών στεγάζονταν στις οικίες τους που δεν απείχαν πολύ από τα καταστήματα. Η μεταφορά των γλυκισμάτων γινόταν από οικεία πρόσωπα σε δίσκους τακτοποιημένα με τέχνη. Το άρωμα διαχέονταν στη γειτονιά και ήταν “προκλητική”. Χαλβάδες, φοινίκια, τουλούμπες, πάστες διαφόρων χρωμάτων και γεύσεων παρήλαυναν για να εκτεθούν στις βιτρίνες προσκαλώντας με τον τρόπο τους αγοραστές. Συχνό ήταν το φαινόμενο, στα χρόνια της φτώχειας και της ανέχειας, τα παιδάκια να στέκονται στις βιτρίνες και να περιεργάζονται με τα μάτια τα γλυκά! Είχε διασωθεί η ατάκα ενός μικρού: “Αχ, εκείνο τζάμι!”. “Αν δεν ήταν, θα έκλεβες;”, ρώτησε δικός του. “Όχι, αλλά αν ήμουν παιδί του ζαχαροπλάστη, όλη μέρα γλυκά θα έτρωγα!”

Η κίνηση των καταστημάτων αυτών ήταν μεγάλη σε περιόδους εορτών και στα μεταπολεμικά χρόνια, όταν άρχισαν να βελτιώνονται σταδιακά τα οικονομικά των κατοίκων. Μπορούσαν να αγοράσουν για τους δικούς τους αλλά και να προσφέρουν δώρα σε ονομαστικές γιορτές συγγενών και φίλων. Το Σάββατο, ημέρα της τοπικής λαϊκής αγοράς, η κινητικότητα ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Κάτοικοι των γύρω οικισμών πέρα από τα άλλα ψώνια προμηθεύονταν και γλυκά για την οικογένεια. Πολλοί προτιμούσαν τους χειροποίητους χαλβάδες διαφόρων τύπων, άσπρο, μαύρο, σεμιγδαλένιο και περιτυλιγμένο σε λευκή ή κόκκινη ζελατίνα! Κάποιοι απολάμβαναν τα γλυκίσματα στα λιγοστά τραπέζια των μαγαζιών αυτών.

Το παγωτό του Κριβέντση, (πηγή, Κιβωτός Γουμένισσας).

Η επιχείρηση του Θεοδώρου Κριβέντση έχοντας πολλά οικογενειακά μέλη, μάλιστα άρρενα, προχώρησε και σε άλλες σχετικές δραστηριότητες. Ιδιαίτερα στη παρασκευή κατά τους καλοκαιρινούς μήνες παγωτού με τον παλιό χειροκίνητο τρόπο και υλικά από τοπικούς παραγωγούς. Σε ξύλινο βαρελάκι τοποθετούνταν μεταλλικός ανοξείδωτος κάδος και γύρω του πάγος. Στο μεταλλικό σκεύος αναμειγνύονταν βρασμένο γάλα, βανίλια και ό,τι άλλο η μαστοριά του παρασκευαστή νόμιζε πως θα το κάνει εύγευστο. Επί ώρες γύριζε κάποιος τον μεταλλικό κάδο ανακατεύοντας κατά τακτά διαστήματα με ειδική σπάτουλα το παρασκεύασμα. Κάποια ώρα το παγωτό ήταν έτοιμο προς πώληση στο κατάστημα ή στους δρόμους της κωμόπολης, όπου μεταφέρονταν με ειδικό καρότσι από μέλος της οικογένειας.

Κατά την ώρα της παρασκευής, κατακαλόκαιρο, πολλοί ήταν οι διερχόμενοι, κυρίως παιδιά, που στέκονταν και επί ώρα έβλεπαν την διαδικασία. Κοντά σε όλους αυτούς και ένας γέροντας που το μεσημέρι δεν έφευγε, όπως συνομήλικοί του. Από το σκαμνί του παρακολουθούσε την διαδικασία παίρνοντας κατά διαστήματα καθιστός τον υπνάκο του. Όταν αυτό συνέβαινε, ένας σκανταλιάρης μικρός έπαιρνε κομματάκι πάγου από το βαρελάκι και το τοποθετούσε με άκρα σιωπή και επιφύλαξη στο μέσον της μεγάλης φαλάκρας του παππού. Εκείνος κουνούσε την κεφαλή του πάραυτα και έλεγε με καλοσύνη! “Ω, ωραία δροσίστηκα, μπράβο!
Με την πάροδο των ετών “Ο ΚΡΙΝΟΣ” και “Η ΑΝΟΙΞΙΣ” άλλαξαν επωνυμίες. Συνταξιοδοτήθηκαν οι παλιοί ιδιοκτήτες και τους διαδέχθηκαν τα παιδιά τους. Οι ταμπέλες άλλαξαν και μπήκαν τα ονόματά τους: “Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ” και “Ο ΠΕΤΡΟΣ”. Και αυτά με τη σειρά τους παρήλθαν, όπως και τόσα άλλα!