Η παρουσία του Κωστή Παλαμά στο Κιλκίς, ο θάνατος και η ταφή του
Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος
Στις 27.2.1943 πέθανε και κηδεύτηκε την επομένη ο μεγάλος Έλληνας ποιητής Κωστής Παλαμάς (γεν. 13.1.1859). Η παρουσία του στα ελληνικά γράμματα μοναδική, τέτοια που θεωρήθηκε επίκεντρο των λογοτεχνών της γενιάς του 1880 και δημιούργησε σχολή, τη γνωστή Νέα Αθηναϊκή ή Παλαμική.
Εμπνευστής του γνωστού Ολυμπιακού Ύμνου και τόσων άλλων έργων, τίμησε το Κιλκίς και του ήρωες της ομώνυμης μάχης του 1913 συμμετέχοντας ως εκπρόσωπος της Ακαδημίας Αθηνών στα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Μάχης το 1928, όπου παρέστη και ο Πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος.
Ο Κ. Παλαμάς στα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Μάχης του Κιλκίς το 1928, (Αρχείο Λ. Φάσσου)
Στάθηκε μπροστά στο Μνημείο, χειροκροτήθηκε από το πλήθος, και μεταξύ άλλων είπε “….. καταθέτω στέφανον παρά τους πόδας του μνημείου του σμιλευθέντος εις δόξαν των πεσόντων υπέρ Πατρίδος ηρώων του Κιλκίς. Εξ ονόματος της Ακαδημίας Αθηνών, διερμηνεύων, ελπίζω κι ευχήν του Ελληνικού Στρατού, συνοδεύω τον στέφανον με την προσφοράν ενός ύμνου. Πόσον αρμόζει εις την περίπτωσιν, που το θυμίζει το ρήμα του μεγάλου λυρικού “ότι τα μεγάλα κατορθώματα αγαπά η Μούσα να μνημονεύη”.
Του είχε ανατεθεί να εκφωνήσει τον πανηγυρικό της ημέρας και αντί αυτού απήγγειλε μακροσκελή ποιητική σύνθεση με τον τίτλο “Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ/ΥΜΝΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ” γραμμένο για την περίπτωση με αναφορά στην μακρόχρονη ιστορία του Ελληνικού Έθνους, σελίδα λαμπρή της οποίας αποτέλεσε και η επική μάχη του Κιλκίς – Λαχανά, 19-21.6.1913.
………………………………………………………..
Στου χάρου την ολονυχτιά σας φώτιζα, αγιοκέρι,
θυσιαστήρια Λαχανά, Κιλκίς,
στη νύχτα του δαρμού σας είμουν της αυγής το αστέρι
για σας είναι ο ύμνος μου πλατύς.
Πλατύς είναι ο ύμνος μου από σας, γιατί και την Πατρίδα
την ίδια εμέ πλατιά σε εσάς να καθρευτίζεται είδα
σε Θεοφάνεια μυστικά με όλα τα φεγγοβόλα
τα ιστορικά , τα ιδανικά, τα ριζικά σας όλα.
…………………………………………
Ο Παλαμάς ακόμη και με τον θάνατό του πρόσφερε στην Πατρίδα. Επήλθε στα χρόνια της κατοχής, τότε που πάλι στον τόπο “πλάκωνε η σκλαβιά”. Και όμως η κηδεία του ήταν παλλαϊκό ξεσήκωμα. Πλημμύρισαν οι δρόμοι της πρωτεύουσας κόσμο και αντί για επικήδειο ο άλλος μεγάλος ποιητής , ο Άγγελος Σικελιανός που σήκωσε στους ώμους του μαζί με νέους το φέρετρο του μεγάλου νεκρού, απήγγειλε το περίφημο “Ηχήστε οι σάλπιγγες”.
………………………………………………
Ηχήστε οι σάλπιγγες … Καμπάνες βροντερές
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα….
Βογκήξτε τύμπανα πολέμου … Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
……………………………………………..
Την ώρα που πήγε να καταθέσει στεφάνι εκπρόσωπος της κατοχικής αρχής, ο λογοτέχνης Γ. Κατσίμπαλης άρχισε να ψάλλει τον Εθνικό Ύμνο:
“Σε γνωρίζω από την κόψη/του σπαθιού την τρομερή……..”
Τον ακολούθησε το πλήθος, έψαλλε και σείστηκε ο τόπος!
Κάποιος φώναξε : “Ζήτω η ελευθέρια του πνεύματος”, και ένας τρίτος βροντοφώναξε: “Ζήτω η Ελευθερία”. Η ζητωκραυγή ακούστηκε σε όλη την Αττική, την άκουσαν και οι κατακτητές.
Όλα αυτά στις 27 και 28 Φεβρουαρίου 1943, την ημέρα θανάτου και ταφής του Κωστή Παλαμά!
1930, ο Κ. Παλαμάς σε βιτρίνα βιβλιοπωλείου της Αθήνας
