Η Παναγία Γουμενίσσης

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Η μεγάλη Θεομητορική εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) τιμάται από όλον τον χριστιανικό κόσμο, ιδιαίτερα από τον ελληνισμό, τον οποίο κοσμούν περίλαμπρα προσκυνήματα αφιερωμένα στην Μητέρα του Χριστού. Ένα από αυτά είναι και ο ομώνυμος ναός στην ιστορική Γουμένισσα, όπου φυλάσσεται η Εικόνα της Παναγίας Γουμενίσσης, στενά συνδεδεμένη με την ίδρυση της κωμόπολης, την πορεία και την ιστορία του τόπου.

Το πανηγύρι της Παναγίας στη Γουμένισσα είναι τετραήμερο. Αρχίζει την παραμονή της 15ης Αυγούστου, κύρια ημέρα του εορτασμού και λήγει την 17η με λιτανεία της θαυματουργής Εικόνας, μετά τη θεία λειτουργία, στους δρόμους της όμορφης κωμόπολης.

Η Ιερή Εικόνα της Παναγίας Γουμενίσσης (Πηγή, ΙΜΓΑΠ).

Η Εικόνα, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, φανερώθηκε και βρέθηκε κατά θαυμαστό τρόπο στην περιοχή. Είναι μεγάλων διαστάσεων και φορητή. Φιλοτεχνήθηκε από άγνωστο αγιογράφο, έργο της ύστερης βυζαντινής περιόδου (13-14ος αιώνας) και εικονίζει την Θεοτόκο Βρεφοκρατούσα. Ο σεβασμός όλων των πιστών της επαρχίας Γουμενίσσης προς την Παναγία τους είναι δεδομένος, όπως και όλων όσων έχουν σχετικές πληροφορίες ή την προσκύνησαν κατά καιρούς.

Ο αγιογράφος με πίστη και ευλάβεια φιλοτέχνησε πάνω σε δύο επεξεργασμένα κατάλληλα σανίδια, που τα συνέδεσε, μια γλυκύτατη Παναγία που δε θυμίζει την αυστηρή βυζαντινή αγιογραφία αλλά ούτε τη χαλαρή νεότερη δυτικότροπη ή έργα της ρωσικής και ανατολικοευρωπαϊκής θρησκευτικής τέχνης. Είναι ένα όριο ανάμεσα στα γνήσια βυζαντινά έργα και σε όσα ιστορούνται την περίοδο της μακραίωνης τουρκοκρατίας. Κυριαρχεί το πρόσωπο της Θεομήτορος με πραότητα, γλυκύτητα, ηρεμία, έκφραση συγκρατημένης χαράς και λύπης (χαρμολύπης).

Ιερά Μονή Παναγίας και το Επισκοπείο Γουμενίσσης (Πηγή, ΙΜΓΑΠ)

Το βλέμμα της είναι στραμμένο προς τον πιστό προσκυνητή και όχι προς τον Μονογενή Υιό και Θεό μας. Δύο μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια αγκαλιάζουν όλον τον κόσμο και με το θείο πρόσωπο αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία της μοναδικής εικόνας Της. Το δεξί Της χέρι είναι σε θέση ικεσίας και με το αριστερό κρατά ανάλαφρα “ …. τον βαστάζοντα πάντα …” Χριστό.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι το πορφυρού χρώματος ένδυμά Της, υποδηλώνοντας την βασιλική Της εξουσία – Βασίλισσα των ουρανών – και καταλήγει σε ανάλαφρα κρόσσια σαν χρυσή βροχή. Σε ανοικτότερο χρώμα είναι το ιμάτιο του Ιησού. Τα δύο βρίσκονται σε αρμονική αντίθεση με τον χρυσαφί φόντο και τονίζουν τη γλυκύτητα και την πραότητα των Αγίων προσώπων.

Τα φωτοστέφανα διακριτικά, όπως και τα ακρώνυμα, ακόμη και το περίτεχνο στέμμα της Δέσποινας του κόσμου. Τρεις αστερίσκοι κοσμούν το κάλυμμα της κεφαλής Της συμβολίζοντα την αειπαρθενία Της (προ, κατά και μετά τον τόκο).
Το εικόνισμα της Παναγίας Γουμενίσσης είναι μοναδικό έργο τέχνης, μα περισσότερο έργο στο οποίο εικονίζεται και λατρεύεται η μία και μόνη Παναγία, η Υπεραγία Θεοτόκος.

Την Κοίμηση και την μετάστασή Της στους ουρανούς πανηγυρίζουμε και εορτάζουμε (15-17/8) ευχόμενοι να προστατεύει και να βοηθά όλους όσους προστρέχουν στην χάρη της.

(Αποσπάσματα από το βιβλίο του Χρήστου Π. Ίντου, Η Παναγία της Γουμένισσας, ιστορίες και παραδόσεις, Γουμένισσα 2007, Εκδόσεις ΜΑΧΗΤΗΣ, εξαντλημένο)