Η μάχη του Ραβινέ 1/14 Μαΐου 1917
Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος
Η πρώτη νίκη των Ελληνικών δυνάμεων που συμμετείχαν στο Μακεδονικό Μέτωπο κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο σημειώθηκε την 1/14 Μαΐου 1917 κοντά στο χωριό Χαμηλό της Παιονίας, στον γνωστό από τότε λόφο του Ραβινέ που δεσπόζει στην περιοχή. Οι Βούλγαροι έσπευσαν στην τότε ελληνο-σερβική μεθόριο και εγκατέστησαν το Δεκέμβριο του 1915 πάνω στον λόφο αυτόν παρατηρητήριο σπουδαίας σημασίας. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι του Μακεδονικού Μετώπου δεν ασχολήθηκαν με αυτό. Οι Γάλλοι την Άνοιξη του 1916 τοποθέτησαν απέναντί του μικρό τμήμα στρατού. Το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς ενίσχυσαν το τμήμα ελληνικές δυνάμεις της Μεραρχίας Σερρών που συμμετείχαν στις επιχειρήσεις. Οι Έλληνες οργάνωσαν αμυντικό μέτωπο και άρχισαν να καταστρώνονται σχέδια επίθεσης και κατάληψής του. Η βουλγαρική δύναμη που το κατείχε είχε σύμμαχο τη φυσική και τεχνική οχύρωση του λόφου.
Γρηγόριος-Γουλιανός-1881-1943-πηγή-Νικόλαος-Ντούρλας
Το έργο της επίθεσης και της κατάληψης του Ραβινέ ανατέθηκε στο 2ο Τάγμα του 1ου Συντάγματος της Μεραρχίας Σερρών. Διοικητής του Τάγματος ήταν ο Ταγματάρχης Γρηγόριος Γουλιανός. Διοικητής του Συντάγματος ο Νικόλαος Ζαφειρίου. Η επιχείρηση άρχισε την 1/14 Μαΐου 1917 και εκδηλώθηκε ταυτόχρονα με την επίθεση εναντίον ολόκληρης της γραμμής (Μπομπαρντέ – Ντομαντέρ – Ραβινέ, σειράς λόφων με γαλλικά ονόματα), όπου ήταν καλά οχυρωμένη και αντιστέκονταν ο εχθρός.
Στην επίθεση συμμετείχαν και γαλλικές δυνάμεις. Ο 9ος Λόχος του 45ου Γαλλικού Συντάγματος αγωνίστηκε σκληρά και με πολλές απώλειες κατέλαβε το μεταξύ Ντρομαντέρ και Ραβινέ χαράκωμα. Δυτικότερα δραστηριοποιήθηκαν με επιτυχία ο λόχος του Υπολοχαγού Βλάϊκου. Η επίθεση για την κατάληψη του Ραβινέ αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και ήταν ιδιαίτερα δύσκολη για τους άντρες του Γουλιανού..
Παρά τον συνεχή βομβαρδισμό του βουλγαρικού πυροβολικού το Τάγμα του Γουλιανού το μεσημέρι της ίδιας ημέρας κατέλαβε το οχυρό. Η ελληνική δύναμη μπήκε στο στόχαστρο του γερμανικού πυροβολικού και οι άνδρες έπεφταν νεκροί ή τραυματίζονταν. Μεταξύ αυτών και ο διοικητής. Τα πυρομαχικά και οι χειροβομβίδες τελείωσαν, όπως και το νερό. Αποκρούστηκαν οι αντεπιθέσεις των Βουλγάρων και οι τραυματίες χωρίς να γίνουν αντιληπτοί άρχισαν να τον εγκαταλείπουν. Προς στιγμή φάνηκε πως τον κατέχουν και πάλι οι αντίπαλοι. Για την ανακατάληψη του λόφου διατάχθηκε να ενεργήσει ο 2ος λόχος του 1ου Τάγματος υπό τον Ταγματάρχη Παπακώστα του 1ου Συντάγματος της Μεραρχίας Σερρών. Επικεφαλής της δύναμης ήταν ο Υπολοχαγός Β. Ντερτιλής, ενώ παράλληλα δρούσε στην υπόλοιπη γραμμή του Μετώπου ο λόχος του Κωνσταντίνου Χαιρέτη και μια διμοιρία με τον Επιλοχία Γκέκα. Υπό τις διαταγές του Ντερτιλή τελούσε και ο 12ος λόχος του 45ου Γαλλικού Συντάγματος Πεζικού. Οι δυνάμεις αυτές είχαν εντολή να ανακαταλάβουν τον λόφο Ραβινέ με κάθε θυσία και σε περίπτωση αντεπίθεσης των Βουλγάρων να τον κρατήσουν με κάθε τρόπο μέχρις εσχάτων. Την ίδια ώρα επιχείρηση για την ανακατάληψη ενεργούσαν και οι αντίπαλες δυνάμεις, οπότε μέσα στη νύχτα η σύγκρουση ήταν φονικότατη. Τα πάντα είχαν γίνει σκόνη. Ωστόσο οι συμμαχικές δυνάμεις κατόρθωσαν να καταλάβουν τον λόφο, να δημιουργήσουν υποτυπώδες χαράκωμα για άμυνα οργανώνοντας πρόχειρα την τοποθεσία. Με τρεις συνεχόμενες σφοδρές επιθέσεις οι αντίπαλες δυνάμεις επιχείρησαν να ανατρέψουν την κατάσταση. Απέτυχαν μπροστά την γρανιτώδη άμυνα του λόχου Ντερτιλή. Το Ραβινέ ήταν στα χέρια των Συμμάχων, παρά τις μεγάλες απώλειες.
Οι απώλειες ήταν πολλές και δεν ήταν δυνατή η ταφή τω νεκρών. Η ελληνική διοίκηση αποφάσισε να μεταφέρονται στο κοιμητήριο του χωριού Αλτσάκ (Χαμηλό), σχέδιο που ανέτρεψαν οι αντίπαλοι βομβαρδίζοντας συνεχώς κάθε κίνηση στην περιοχή. Δεν ήταν δυνατή η ταφή ούτε στον χώρο όπου έπεσαν. Η κατάσταση για όσους περισυνέλλεγαν ήταν αφόρητη με αποτέλεσμα να σημειωθούν κρούσματα απειθαρχίας που οδήγησαν σε ακραίες καταστάσεις, όπως δίκες και εκτελέσεις απείθαρχων.
Το επόμενο τετραήμερο οι Βούλγαροι προσπάθησαν να ανακτήσουν τον λόφο αλλά απέτυχαν. Η κατάληψη του Ραβινέ ήταν η πρώτη ελληνική νίκη στο πλευρό των συμμάχων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανέβηκε το γόητρο του Ελληνικού Στρατού και άνοιξε ο δρόμος και για άλλες επιτυχίες, όπως εκείνη της επόμενης χρονιάς, τον Μάιο του 1918, στο Σκρα.
Το-Μνημείο-της-Μάχης-Ραβινέ-1-5-1917-στο-Χαμηλό-Παιονίας-αρχείο-Χ.-Ίντος
Σύμφωνα με ανακοινωθέν της Διεύθυνσης Επιτελικής Υπηρεσίας του Υπουργείου των Στρατιωτικών με ημερομηνία 10/23 Μαΐου 1917 η Μεραρχία Σερρών κατά το τελευταίο δεκαήμερο του μηνός Απριλίου (παλιό ημερολόγιο) είχε τις παρακάτω απώλειες.
Α΄. Φονευθέντες αξιωματικοί επί τόπου έξι.
Β΄. Αξιωματικοί νεκροί σε νοσοκομεία συνεπεία τραυματισμών δύο.
Γ΄. Αξιωματικοί τραυματίες 22.
Δ΄. Φονευθέντες οπλίτες 125.
Ε΄. Τραυματισθέντες οπλίτες 415.
Τα ονόματα των λόφων, όπου διεξήχθηκαν οι μάχες τα έδωσαν οι Γάλλοι:
Μπομπαρντέ, marron bombarder = βομβαρδίζω το κάστανο.
Ντομαντέρ, dromadaire = καμήλα.
Ραβινέ, ravin = χαράδρα, φαράγγι.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Λεωνίδας Καρακουλάκης, Υπολοχαγός
….. Ξημερώνει Πρωτομαγιά! Είθε η επιτυχία της επιχειρήσεώς μας να αποτελέσει την άνοιξιν δια τας δυσκόλους περιόδους της Πατρίδος μας. Είθε το αίμα όπερ θα χύσωμεν να σχηματίσει ανεξιτήλους σφραγίδας δικαιωμάτων μας επί του εδάφους αυτού. Θα αποθάνω ίσως. Τούτο όμως θα είναι η μόνη ικανοποίησις ην καθ΄ όλην μου την ζωήν εγεύθην, (Συντομόρου Γαβριήλ, π. ΤΟΛΜΩΝ, τ. 26 (2008), σ. 26).
Για τον ταγματάρχη Γρηγόριο Γουλιανό
…… Όταν μετά την μάχην του Ραβινέ του ανεφέρθη (του Βενιζέλου) ο τραυματισμός του ήρωος Γρηγορίου Γουλιανού ….. εζήτησεν αμέσως να τον οδηγήσουν κοντά εις το «αμίλητο παλληκάρι», όπως επιγραμματικώς είχε χαρακτηρίσει την σεμνότητα, την απλότητα και το ολιγόλογο του γενναίου εκείνου πολεμιστού. Όταν … ο Βενιζέλος εισήλθεν εις τον θάλαμον, όπου ενοσηλεύετο ο Γουλιανός, έσπευσε προς το κρεβάτι όπου έκειτο βαρέως τραυματισμένος ο ήρως του Ραβινέ. Του έσφιξε θερμά με τα δυο του χέρια την παλάμη και του είπε υπό την απερίγραπτον γενικήν συγκίνησιν:
«Σ΄ ευχαριστώ .. Σ΄ ευχαριστώ διότι μου έδωσες επιχειρήματα δια να μπορέσω να υψώσω φωνήν δια τα δίκαια της Ελλάδος μας, (Δ. Βακκάς, Η Μεγάλη Ελλάς …, σ. 130, 135).
Χρ. Π. Ίντος, από το βιβλίο,
Ο Μεγάλος Πόλεμος (Α΄ Παγκόσμιος, 1914-1918), στον Ν. Κιλκίς, 2019.
