ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ: Η Γιούρβιτσα και η Κλώπα

Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος

Οι φυσικές ομορφιές γύρω από τη Γουμένισσα είναι πολλές. Όλα είναι όμορφα ιδιαίτερα την άνοιξη, όταν ανθίζουν τα δένδρα και τα άγρια λουλούδια. Πρασινίζει ο τόπος και τα νερά είναι άφθονα. Κάποιες τοποθεσίες είναι μοναδικές με αιωνόβια πλατάνια και παρακείμενη κρήνη ή πηγή. Από τις θέσεις αυτές πλησιέστερες προς την κωμόπολη είναι η Γιούρβιτσα και η Κλώπα.

Η Γιούρβιτσα βρίσκεται νότια του οικισμού και τη διαχωρίζει από αυτόν μικρό ρέμα, το μικρό ποτάμι. Με το ίδιο όνομα συναντάμε τοποθεσίες και σε άλλα μέρη της Μακεδονίας. Ειδικοί υποστηρίζουν πως σημαίνει τόπος της Γεωργίας, (Κ. Σταλίδης, τοπωνύμια της Έδεσσας). Χαρακτηριστικό γνώρισμα της θέσης στη Γουμένισσα είναι το αιωνόβιο πλατάνι και μπροστά του κρήνη τροφοδοτούμενη επί αιώνες από παρακείμενη πηγή.

Το νερό της πάντα γευστικό και δροσερό, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Προσέτρεχαν οι περίοικοι και ιδιαίτερα οι κοπέλες με τις στάμνες και άλλοι κάτοικοι να πάρουν το πολύτιμο αγαθό. Δεν ήταν λίγες οι επισκέψεις εκεί πολλών για το νερό αλλά και για αναψυχή, περίπατο, εκδρομή, παραμονή στο πλάτωμα με το γρασίδι, συντροφιά με το κελάρυσμα του νερού και το κελάηδημα των πουλιών.

Η προσέλευση των ανθρώπων για προμήθεια καθαρού νερού από τη συγκεκριμένη κρήνη ήταν μεγάλη, όταν λόγω καταιγίδων το δικτύου ύδρευσης της κωμόπολης έφερνε ξένα υλικά και το νερό ήταν ακατάλληλο προς πόση. Της Γιούρβιτσας, της Κλώπας, της Γράδιστας δεν θόλωνε. Κάθε μία από τις κρήνες αυτές ήταν αυτόνομη με πόσιμο νερό από τη δική της πηγή.

Η Γιούρβιτσα παλία, (φ. Κιβωτός Γουμένισσας)

Η διέλευση από το παρακείμενο χείμαρρο στη Γιούρβιτσα ήταν μέσα από την κοίτη. Κάποτε κατασκευάστηκε ξύλινο γεφυράκι. Η ομορφιά χάθηκε με τον εγκιβωτισμό  του ρέματος. Πόσο όμορφο θα ήταν, αν διευθετούνταν η κοίτη και στις πλευρές της δημιουργούνταν διάδρομοι πεζοπόρων ή και μικροί δρόμοι, όπως συμβαίνει σε τόσα αλλά μέρη ανά τον κόσμο!

Φρόντισε τον χώρο το Δασαρχείο, κατασκευάστηκαν παγκάκια, παιδική χαρά. Κάποιοι δεν τα σεβάστηκαν, άλλοι εναπόθεσαν τριγύρω κάθε περιττό αντικείμενο. Παρά τις κατά καιρούς φιλότιμες προσπάθειες ατόμων και ομάδων η Γιούρβιτσα έχασε την παλιά της ομορφιά! Η παλιά κρήνη σχεδόν επιχωματώθηκε. Πάνε οι πασχαλινές κούνιες, οι πρωτομαγιές, οι συναντήσεις, οι νυχτερινές καντάδες, οι περίπατοι, η προμήθεια του νερού.

Ο τόπος σήμερα έχει εικόνα εγκατάλειψης. Η ένδειξη στην οδό Ι. Πίτσουλα “ΠΡΟΣ ΓΙΟΥΡΒΙΤΣΑ” απογοητεύει, όποιον θα έκαμνε τον κόπο να φθάσει εκεί σε λίγα λεπτά, και αν φθάσει είναι σίγουρο πως θα αναρωτηθεί: Γιατί δεν αξιοποιείται ο χώρος αυτός;

Η Κλώπα σήμερα, (φ. Χρ. Ίντος)

Η άλλη τοποθεσία είναι η Κλώπα. Βρίσκεται λίγες δεκάδες μέτρα μετά την είσοδο του τοπικού γηπέδου, στη δημόσια οδό Γουμένισσας – Κάρπης. Είναι τόπος από τον οποίο διέρχονται πολλοί έχοντας προορισμό τη θέση”Δύο Ποτάμια” με το γραφικό περίγυρο, τα πλούσια νερά, τους καταρράκτες και κλπ.

Κλώπα, τη λέξη τη βρίσκουμε σε κείμενα και με όμικρον, κλόπα (κλοπή), σημαίνει παγίδα. Ήταν η παγίδα που έστηναν παλιά μικροί και μεγάλοι, όταν έπεφτε το χιόνι και τα πουλιά έψαχναν τροφή. Αποτελούνταν από πλάκα ή σκάφη στηριγμένη σε βέργα δεμένη με σχοινί. Το άλλο άκρο του σχοινιού ήταν απόμακρα και το κρατούσε εκείνος που την έστηνε και την παρακολουθούσε. Όταν τα πουλιά συγκεντρώνονταν στο στέγαστρο (παγίδα), κάτω από το οποίο αφαιρούνταν το χιόνι και για δόλωμα τοποθετούνταν σπόροι ή άλλη τροφή, ψωμί, φρούτα, κλπ, ο χειριστής τραβούσε το σχοινί και εγκλώβιζε τα πουλιά κάτω από την κλώπα του, την παγίδα του.

Η λέξη παράγεται από το αρχαίο ελληνικό ουσιαστικό ο κλώψ (του κλωπός) = ο κλέπτης (κλέφτης), εξ ου το ρήμα κλέπτω και το ουσιαστικό κλοπή. Το όνομα ίσως προδίδει, πως η περιοχή της δικής μας Κλώπας ήταν τόπος, όπου κατά τις βαρυχειμωνιές έστηναν μικροί ή μεγάλοι παγίδες για να πιάσουν πουλιά. Τη λέξη τη συναντάμε και στα Μαθητολόγια Σχολείων Γουμένισσας περιόδου 1911-1921, ως όνομα συνοικίας της κωμόπολης.   

Η Κλώπα, όπως και η Γιούρβιτσα ήταν τόπος συνάντησης νέων, προμήθειας νερού σε δύσκολες ημέρες, όπως προαναφέραμε, σκιερός από το τεράστιο πλατάνι που ως προστατευτική ομπρέλα υψώνεται επάνω του. Συγκέντρωνε κόσμο ιδιαίτερα την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτομαγιά, το Πάσχα, όπως και η παρακείμενη θέση, η  “Καλλιθέα”. Από εκεί θαυμάζει ο επισκέπτης τη μικρή κοιλάδα που απλώνεται κάτω από τα πόδια του, με τα νερά του Μεγάλου Ρέματος και του Μαυροπόταμου, το Πάικο δυτικά και τις κατάφυτες πλαγιές τριγύρω.

Η Κλώπα τη παλιά, (φ. Κιβωτός Γουμένισσας).

Παλιά, όταν λειτουργούσε το τοπικό στρατόπεδο από τη θέση της Κλώπας και της Καλλιθέας μικροί και μεγάλοι θαύμαζαν επιδείξεις στρατιωτών σε εναέριες γέφυρες, βολές στον απέναντι κόκκινο βράχο της κοιλάδας, ασκήσεις ακριβείας στο πεδίο ασκήσεων. Ο ίδιος τόπος ήταν ο προσφιλής των μαθητών και εκπαιδευτικών για περιπάτους και  εκδρομές. Όταν διψούσαν η Κλώπα, είχε άφθονο και καθαρά νερό.

Τουλάχιστον τέσσερεις φορές άλλαξε η κρήνη που τροφοδοτούνταν από νερό πηγής που βρίσκονταν ακριβώς απέναντί της, στο πρανές του πάλαι ποτέ λαμπρού μα σήμερα εγκαταλελειμμένου στρατοπέδου. Η παμπάλαια κρήνη αντικαταστάθηκε τη δεκαετία του 1930, μεταπολεμικά τη δεκαετία του 1950 κατασκευάστηκε άλλη με δύο κρουνούς, ακολούθησε νέα με ποτίστρα για τα διερχόμενα ζώα. Τέλος, κάτω από τα κυπαρίσσια της πλαγιάς του γηπέδου κατασκευάστηκε η τελευταία με δαπάνη του τοπικού Κυνηγητικού Συλλόγου, αφιερωμένη σε μέλος του που έφυγε από τη ζωή.

Σήμερα η εικόνα της θέσης καταθλιπτική. Οι κρήνες στέρεψαν από την αφροντισιά της πηγής ή της σύνδεσης με το υπάρχον δίκτυο της κωμόπολης. Κτίσματα και κράσπεδα αφρόντιστα, σκουπίδια άφθονα, η στάση επισκεπτών εξέλειπε.

Αυτή είναι η σημερινή εικόνα δύο τοποθεσιών της Γουμένισσας με ιστορία και φυσικό κάλλος. Θα άξιζε τον κόπο να φροντιστούν και να αναδειχθούν εκ νέου. Είθε!