Δροσιές και κολύμπι παλιά στα ποτάμια, την πισίνα, τις κρήνες και άλλες θέσεις της Γουμένισσας

Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος

Η περιοχή της Γουμένισσας διαρρέεται από ποτάμια που έχουν τις πηγές τους στο Πάικο και εκβάλουν στον Αξιό. Στις κοίτες αυτών μεταξύ των βράχων αλλά και σε ομαλότερες περιοχές από την πτώση των νερών σχηματίζονται κοιλότητες, φυσικές πισίνες, οι λεγόμενες βάθρες. Η ποσότητα του νερού σε αυτές έδινε και δίνει τη δυνατότητα, σε όσους αναζητούν τη δροσιά και επιθυμούν το κολύμπι, να απολαύσουν το καλοκαιρινό τους μπάνιο. Διαχρονικά με τη δραστηριότητα καταγίνονταν οι άρρενες, παιδιά, νέοι, ενήλικες. Παρέες γυναικών με τους συνοδούς τους επισκέπτονταν τα εντυπωσιακότερα από τα μέρη αυτά σε γιορτές και σχόλες για αναζήτηση δροσιάς αλλά και για φωτογράφιση, όπως μαρτυρείται από πλήθος σχετικών φωτογραφιών της προπολεμικής και κυρίως της μεταπολεμικής περιόδου.

Ο καταρράκτης του Μαυροπόταμου, (φωτ. Κιβωτός Γουμένισσας)

Α. Οι κυριότερες από τις θέσεις της καλοκαιρινής κολυμβητικής αναψυχής γύρω από τη Γουμένισσα ήταν:

1. Οι καταρράκτες στον Μαυροπόταμο κοντά στη σημερινή γνωστή τοποθεσία Δύο Ποτάμια. Τα κρύα νερά διασχίζουν τα βράχια, πέφτουν με ορμή σε κοιλότητες και δημιουργούν φυσικά κολυμβητήρια. Η εικόνα του τοπίου είναι εντυπωσιακή. Πεντακάθαρα νερά, μόνιμο κελάρυσμα, βράχια, πυκνή βλάστηση. Ο πρώτος  καταρράχκτης συγκέντρωνε πάντα μικρούς και μεγάλους. Στα νεότερα χρόνια το ύψος του περιορίστηκε, διότι πριν από αυτόν δημιουργήθηκε μικρό φράγμα για να συγκρατεί τα νερά και να δίνεται η δυνατότητα σε πολλούς πλέον να κάνουν εκεί το  μπάνιο τους. Είναι το πλέον πολυσύχναστο και φωτογραφημένο σημείο της περιοχής. Υπάρχει και άλλος καταρράκτης βορειότερα από αυτόν στον οποίο αναφερθήκαμε.

2. Στον παρακείμενο Στραβοπόταμο και σε δυσπρόσιτη θέση, μερικές εκατοντάδες μέτρα δυτικά από τη θέση Δύο Ποτάμια, στο ύψος των Νερόμυλων, υπάρχει βάθρα με γαλάζια νερά. Είναι γνωστή ως siin vir = γαλάζια βάθρα. Το χρώμα οφείλεται στην σκουρόχρωμη απόχρωση των γύρω βράχων αλλά και στο βάθος των νερών. Λόγω της θέσης είναι σχεδόν άγνωστη στους νεότερους και στους επισκέπτες της περιοχής. Παλιά την προσέγγιζαν τολμηροί περιπατητές και τολμηροί κολυμβητές. Οι τελευταίοι καυχιόνταν για το επίτευγμά τους στα κρυστάλλινα νερά της. Ήταν τόπος, όπου κολυμπούσαν κυρίως άτομα μεγάλης ηλικίας.

Βουτιά στην πισίνα, (φωτ. Χαρ. Σλιουπκίδης)

3. Ο Μαυροπόταμος και ο Στραβοπόταμος συμβάλλουν και σχηματίζουν το Μεγάλο Ποτάμι. Στο ύψος του οικισμού της Γοργόπης είναι γνωστό με το όνομα Γοργοπόταμος. Εντός της αγροτικής περιοχής της Γουμένισσας το Μεγάλο Ποτάμι διασχίζοντας τη λαγκαδιά του περνά από τη θέση Κλεισούρα ή Κλείσουρα. Πρόκειται για στενωπό με γρανιτένιους βράχους. Μεταξύ τους σχηματίζονται φυσικές πισίνες – βάθρες, γνωστές τοπικά με τα ονόματα Σκαφίδι και Καζάνια. Το βάθος τους είναι αρκετά μεγάλο. Πρόκειται για τόπο άγριας φυσικής ομορφιάς και άξια μελέτης από γεωλογική άποψη. Τα καλοκαίρια το Σκαφίδι και τα Καζάνια προσέλκυαν κολυμβητές της περιοχής και ερασιτέχνες ψαράδες.

4. Στον δρόμο Γουμένισσας – Πενταλόφου συναντάμε το λεγόμενο Δεύτερο Ποτάμι, Πίτσκα ή Νόθος. Τα νερά του ήταν και είναι λίγα. Ωστόσο είχε ενδιαφέρουσες βάθρες. Τις βροχερές χρονιές συγκέντρωναν άφθονα νερά και προσέτρεχαν εκεί για μπάνιο  συνήθως μικρά παιδιά.

5. Εκτός από τα παραπάνω ποτάμια υπάρχουν και άλλα μικρότερα. Είχαν και έχουν λίγα νερά μη επαρκή για σχηματισμό κολυμβητικών δεξαμενών. Συγκεντρώνονται σε ένα και συνεχίζουν την πορεία τους ανατολικά. Σχηματίζουν το ρέμα προς τη Φιλυριά και το Πολύπετρο. Είναι κατάφυτο από πλατάνια. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που περνούσαν τα καλοκαίρια τις ώρες τους εκεί για δροσιά και κυρίως για ψάρεμα με τα χέρια, τα πεζόβολα και τις απόχες.

6. Περιμετρικά της Γουμένισσας υπήρχαν οι κρήνες Γιούρβιτσα, Κλόπα, Γράδιστα τροφοδοτούμενες από δικές τους πηγές. Με τα αιωνόβια πλατάνια και τα κρύα νερά τους προσέλκυαν επισκέπτες που αναζητούσαν τη δροσιά και την αναψυχή. Δυστυχώς σήμερα είναι παραδομένες στην εγκατάλειψη και τη φθορά.

Νεαρές στον υδραύλακα της Γουμένισσας (φωτ. Κιβωτός Γουμένισσας)

7. Τόπος δροσιάς και ξεκούρασης ήταν και ο μεγάλος υδραύλακας που μετέφερε από τον Στραβοπόταμο νερό για πόση και άρδευση στην κωμόπολη. Με τα πλούσια νερά του που περίσσευαν κινούνταν σειρά υδρόμυλων και νεροτριβών. Ο ίδιος ο υδραύλακας και οι μύλοι ήταν πάντα τόποι ομορφιάς, δημιουργίας και απόλαυσης της φύσης. Δυστυχώς εκτός μιας εξαίρεσης το σύνολό τους περιήλθε στην εγκατάλειψη και την καταστροφή.

Πολλές από τις θέσεις και τις περιοχές που προαναφέρθηκαν θα μπορούσαν και σήμερα να αξιοποιηθούν, να καταστούν επισκέψιμες, να προσελκύσουν επισκέπτες, να αναζωογονηθεί ο τόπος. Αξιοποιημένοι σε κάποιο βαθμό είναι μόνο η θέση Δύο Ποτάμια, χάρις στο τοπικό Δασαρχείο, και ένας νερόμυλος με πρωτοβουλία του ιδιοκτητών του (αφοί Γιαπατζή).

Η προσφυγή των παιδιών στα ποτάμια προκαλούσε ανησυχίες στους γονείς που φοβούνταν ατυχήματα. Παρά τους καυγάδες, τα περισσότερα παιδιά κρυφά ή φανερά βουτούσαν στους καταρράκτες και τις βάθρες. Δεν έλειπαν οι απαγορεύσεις και από μέρους των δασκάλων και των καθηγητών, όταν το καλοκαίρι ήταν πρώιμο και άρχιζαν τα κολύμπια πριν τη λήξη των μαθημάτων που παλιά ήταν στα τέλη του Ιουνίου. Όταν το παιδί επίμονα αρνούνταν πως κολύμπησε στο ποτάμι, τότε στο χέρι ή στο πόδι τραβούσαν μια νυχιά. Εάν ήταν λευκή σήμαινε πως είχε βουτήξει! Ακολουθούσε η κατσάδα κυρίως από την μάνα.

Κολύμπι σε βάθρα ποταμού της Γουμένισσας, (φωτ. Κιβωτός Γουμένισσας)

Β. Τα καυτά καλοκαίρια και εντός του οικισμού υπήρχαν γωνιές δροσιάς.

1. Στην κεντρική πλατεία της Γουμένισσας εκτός από τη γνωστή Κρήνη υπήρχε ως και τη δεκαετία του 1960 όμορφο κυκλικού σχήματος συντριβάνι. Στα νερά τους τα καλοκαίρια έπαιζαν τα παιδιά και έκαμναν βουτιές. Κάποιες φορές έπεφταν και μεγάλοι ! Δεν σπάνιζε η πρόταση κάποιου που έλεγε. Δίνω τόσα σε εκείνον που θα πέσει στο συντριβάνι! Όλο και κάποιος προέβαλε και έπεφτε στα νερά ενώπιον των θαμώνων της πλατείας!

2. Σε όλες τις γειτονιές υπήρχαν κρήνες με στέρνες ή γούρνες κατά περίπτωση αλλά και ποτίστρες σε δύο εισόδους – εξόδους του οικισμού. Μια ήταν απέναντι από την κεντρική είσοδο του εργοστασίου “ΧΡΥΣΑΛΙΣ” και άλλη κοντά στο 1ο Δημοτικό Σχολείο. Και σε αυτές τις θέσεις τα παιδιά δροσίζονταν στήνοντας νεροπόλεμο ή  τσαλαβουτώντας στις γούρνες.

Γ. Κάποια χρονιά της δεκαετίας του 1960 είχε αναλάβει τη διοίκηση της τοπικής στρατιωτικής μονάδας ο ταγματάρχης Περικλής Παπαθανασίου (1918-2003) με καταγωγή από την Κορινθία. Κατά κοινή ομολογία επρόκειτο για δραστήριο και πολύ ενεργό άτομο που προσπαθούσε να προσφέρει στον τόπο γενικότερα πέρα από τα στρατιωτικά του καθήκοντα. Έφθασε στον βαθμό του Στρατηγού και μετά την αποστρατεία του διετέλεσε Διοικητής της Γενικής Τράπεζας της Ελλάδος και του Μετοχικού Ταμείου Στρατού.

Το τοπικό στρατόπεδο που διοίκησε ήταν υπόδειγμα οργάνωσης και καθαριότητας. Αριστερά της εισόδου του σε στρατιωτική έκταση με τους αξιωματικούς και τους άνδρες της Μονάδας δρομολόγησε τη δημιουργία κολυμβητηρίου ολυμπιακών διαστάσεων, πραγματικό θαύμα για την εποχή εκείνη! Μετά την αποπεράτωση του έργου η χρήση του δεν περιορίστηκε στους στρατευμένους. Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό της Γουμένισσας και της περιοχής. Τα καλοκαίρια ήταν η χαρά όλων! Πολλοί έκαμναν εκεί τα μπάνια ή τον περίπατό τους.

Η πισίνα ήταν κάτι το μοναδικό! Σταδιακά περιήλθε, δυστυχώς, σε αχρηστία, όπως  και το στρατόπεδο. Η πισίνα καταστράφηκε και επιχωματώθηκε! Χάθηκε ένα όμορφο κομμάτι του τόπου και σήμερα αποτελεί νοσταλγική αναπόληση όσων τη γνώρισαν και την έζησαν.