20 Ιανουαρίου: Ένα παλιό έθιμο στη Γουμένισσα για την υγεία των παιδιών
Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος
Στη Γουμένισσα και σε γειτονικά της χωριά την ημέρα μνήμης του Οσίου Ευθυμίου του Μεγάλου, στις 20 Ιανουαρίου, οι μητέρες των παιδιών μετά τη Θεία Λειτουργία ετοίμαζαν γλυκίσματα, κάποιες τηρούν το έθιμο και σήμερα, και τα διανέμουν σε γείτονες, συγγενείς και φίλους υπέρ της υγείας των τέκνων τους. Τα γλυκίσματα σε παλαιότερες εποχές ήταν συνήθως τηγανίτες ή σιμιγδαλένιος χαλβάς. Στα νεότερα χρόνια συνηθίζονταν το κέικ ή αγορασμένα παρασκευάσματα.
Το ίδιο έθιμο υπάρχει και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Σε χωριά της Ηπείρου της ημέρα της γιορτής του Αγίου οι νοικοκυρές ετοιμάζουν πίτες και τις μοιράζουν (www.eortologio.gr/arthra/prostates/egimosini-toketos-paidia.php). Στην Κωνωπίνα της Αιτωλοακαρνανίας, όπου υπάρχει και βυζαντινό εξωκλήσι του Αγίου, τηγανίζουν τσιγαρίδες και τις προσφέρουν στους επισκέπτες (www.aerasnews.gr).
Σε ερώτηση, γιατί την ημέρα αυτή τηρείται το έθιμο στο οποίο αναφερθήκαμε, δίδονταν και δίνεται ως σήμερα η απάντηση: “Έτσι το βρήκαμε από παλιά” ή το “μάθαμε από τις γιαγιάδες και οι μητέρες μας και αφού είναι για την υγεία των παιδιών, το τηρούμε και εμείς”. Η απάντηση ήταν και είναι εύλογη. Εξάλλου, έτσι διασώθηκε ο λαϊκός πολιτισμός και η παράδοσή μας. Περνούσε και περνάει, όσο μπορεί να γίνει αυτό σήμερα, από γενιά σε γενιά, μέσα από βιώματα στον οικογενειακό βίο και την τοπική κοινωνία.
Από παλιά μας απασχόλησε το έθιμο και προπαντός η αναζήτηση της αρχής τέλεσής του αλλά και οι λόγοι που το υπαγόρευσαν. Θα ήταν εύκολη η ερμηνεία, αν τελούνταν την ημέρα μνήμης του Αγίου Στυλιανού (26 Νοεμβρίου), προστάτη των παιδιών ή ακόμη την ημέρα της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου) κατά την οποία, μετά το Σαράντισμα, την ευλογία του νεογέννητου από τον Ιερέα, προσφέρονταν και προσφέρονται εδέσματα στη μητέρα και τη συνοδεία της κατά την επίσκεψή τους σε συγγενικά σπίτια μετά τον ναό.
Κάποτε η αναζήτηση της ερμηνείας του εθίμου μας οδήγησε στην ανάγνωση του βίου του Μεγάλου Ευθυμίου: Ο Όσιος Ευθύμιος ο Μέγας (377-473) γεννήθηκε στην Μελιτηνή της Αρμενίας από ευσεβείς γονείς, οι οποίοι τον απέκτησαν σε μεγάλη ηλικία, μετά από πολλές προσευχές και παρακλήσεις προς τον Θεό. Του δόθηκε το όνομα Ευθύμιος, διότι έδωσε χαρά στους γονείς και συγγενείς του. Μόνασε στην έρημο, ηγουμένευσε σε πολλά μοναστήρια, διακρίθηκε για την αρετή και τη σοφία του. Συγκαταλέγεται στους Αγίους της Ορθοδοξίας που προστατεύουν την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τα παιδιά (www.saint.gr/3322/saint.aspx).
Νομίζουμε πως δεν χρειάζονται άλλες αναζητήσεις. Το έθιμο της Γουμένισσας αλλά και άλλων ελλαδικών περιοχών έχει ρίζες του στην απόδοση τιμής στη μνήμη του Αγίου. Η έλευσή του χαροποίησε τους γονείς του, ενηλικιώθηκε και αναδείχθηκε σε σπουδαίο άνδρα και μεγάλο Άγιο της Πίστης. Έτσι, όλα τα παιδιά να φέρνουν τη χαρά στο σπιτικό, να μεγαλώνουν, να γίνονται χρήσιμοι, ενάρετοι στην κοινωνία. Αυτή η ευχή εκφράζεται και με το διασωζόμενο έθιμο της ημέρας της μνήμης του Μεγάλου Ευθυμίου. Έθιμο που ως σήμερα επιβιώνει στη Γουμένισσα και την περιοχή τας, όπως και άλλα από τα πρώτα χριστιανικά και βυζαντινά χρόνια.
