Τουρκία: Μύθοι και πραγματικότητα

Γράφει ο Βασίλης Σιδηρόπουλος*

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου ένας τόμος με κείμενα Τούρκων διανοούμενων. Διανοούμενων οικονομολόγων, κοινωνιολόγων, πολιτικών επιστημόνων, δημοσιογράφων και καθηγητών.

Σπουδασμένοι στο ανώτατο επίπεδο όλοι, στο Λονδίνο, στο Χάρβαρντ, στη Βοστώνη, στη Σορβόννη. Με παιδεία εκλεπτυσμένη και εκδυτικισμένη. Ο λόγος τους σπαθάτος, σταράτος, κοφτερός, αντικειμενικός. Στόχος τους ήταν τα κακώς κείμενα της Τουρκίας, της χώρας τους και η κατανόηση των πτυχών της πολιτικής και της κοινωνικής της ζωής.

Οι παρατηρήσεις τους είναι ουσιώδεις, καίριες, χωρίς φανατισμό, χωρίς κόμπλεξ και συμπλέγματα ανωτερότητας και κατωτερότητας.

Ο προφανής φανατισμός και φασισμός που κατατρύχει τη χώρα τους, δέν τους απασχολεί, τουλάχιστον σε ότι αφορά τα γραπτά τους, όμως τους απασχολεί σε κοινωνικό επίπεδο, αφού αυτός είναι που αναπαράγεται και εξαπλώνεται, διαρρηγνύοντας τον κοινωνικό ιστό, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της τουρκικής κοινωνίας, αυτός ο φανατισμός και ο φασισμός.

Στην Ελλάδα αντιστοίχως, κυρίως από τα Μ.Μ.Ε., αναπαράγεται η αλλοτρίωση, τα αλλοτριωτικά φαινόμενα, ο τουρμποκαπιταλισμός, η αποθέωση του φαντασιακού και της ηδονοθηρίας, της λαμογιάς, του χρήματος, της ξιπασιάς, της αποδόμησης του υγιούς πατριωτισμού, του κοινωνικού μίσους, του τοξικού μίσους, του ταξικού μίσους, της κατάπτωσης των ηθικών αξιών, της κονόμας και της καρτελοποιημένης οικονομίας.

Τα γραπτά τους αναδεικνύουν και αποδεικνύουν, αυτό που υποπτευόμασταν λίγο ως πολύ όλοι, πως από την Τουρκία μας χωρίζουν τεράστιες διαφορές, τουλάχιστον σε ότι αφορά τα ζητήματα Δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων (κατάφωρες παραβιάσεις), δημοσιογράφων (φυλακίσεις), σεβασμού των γυναικών (κακοποιήσεις), των μικρών παιδιών (πρόωροι γάμοι), των εκλογών (βία και νοθεία), της Δικαιοσύνης (αφάνεια, εξαιρετικά αδύναμη), της δικτατορίας (πραξικοπήματα κάθε 10ετία), του συγκρουσιακού αμαλγάματος, του γενοκτόνου ενστίκτου (Κούρδοι), του πολεμοχαρούς αισθήματος (με όλους συνολικά), των εφηβικών και ονειρικών φαντασιώσεων και ονειρόξεων, για αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι και την Ιβηρική χερσόνησο. Ο λόγος ανήκει σε αυτούς:

Οι κεμαλιστές έχουν χαρακτηριστικά που εντυπωσιάζουν θετικά, ντύνονται σύμφωνα με την ετικέτα της Δύσης, μιλούν ξένες γλώσσες και αναφέρονται στη δημοκρατία, την ελευθερία και στα ανθρώπινα δικαιώματα!

Άλλαξε η πολιτική στο θέμα του Κουρδικού ζητήματος. Η αναζήτηση μιας πολιτικής λύσης εγκαταλείφθηκε και επιλέχθηκε η στρατιωτική επίλυση του προβλήματος.

Οι συγκρούσεις με το PKK κλιμακώθηκαν και τα θύματα από τις δύο πλευρές είναι καθημερινό φαινόμενο.

Αναπτύσσεται ένας εθνικιστικός λόγος που καλύπτει και την εξωτερική πολιτική με αναφορές σε ένδοξες οθωμανικές εποχές. Οι στρατιωτικές επεμβάσεις σε γειτονικές χώρες (Συρία και Ιράκ) εντάσσονται σε αυτήν την κατηγορία.

Η Τουρκία αρνήθηκε να συμβαδίσει με το Δυτικό παράδειγμα και θεώρησε πάντοτε τη Δύση ως αντίπαλο. Όχι μόνο το δυτικό μπόλι δεν έπιασε, αλλά η τουρκική κοινωνία χάνει με ταχύ ρυθμό το δυτικό κεκτημένο, που κουτσά-στραβά κατέκτησε μέσα σε δύο αιώνες.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θεωρείται υπεύθυνος για την ολική καταστροφή μιας σειράς πυκνοκατοικημένων κουρδικών πόλεων, με πρώτη την πνευματική πρωτεύουσα και ιστορικό κέντρο των Κούρδων Ντιγιαρκαμπίρ. Σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, 350 έως 500 χιλιάδες άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και μετατράπηκαν σε εσωτερικούς μετανάστες, με ευθύνη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Στη συνέχεια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετέφερε τον πόλεμο στα εδάφη της Συρίας, έχοντας ως νέο στόχο τους Κούρδους της Συρίας.

Άν γνωρίζει κανείς καλά το ιστορικό υπόβαθρο της ισλαμικής και και κεμαλικής Τουρκίας, μπορεί να διακρίνει ότι καί οι δύο αντίπαλοι έχουν εθνικιστικά χαρακτηριστικά.

Η ήδη πολύ αδύναμη ανεξάρτητη τουρκική δικαιοσύνη, ισοπεδώθηκε με δίκες και εκτεταμένες συλλήψεις των Κούρδων πολιτικών που ακολούθησαν. Το 2009 άρχισαν οι συλλήψεις δημοσιογράφων. Το 2012, η Committee to Protect Journalists ανακοίνωνε ότι η Τουρκία ήταν η χώρα που παγκοσμίως είχε το μεγαλύτερο αριθμό φυλακισμένων δημοσιογράφων!

Η τελευταία επέμβαση στη Δικαιοσύνη συντελέστηκε στις 16 Απριλίου 2017 κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος, όταν η Ανώτερη Επιτροπή Εκλογών της Δικαιοσύνης, η οποία υποτίθεται ότι αποτελείται από ανεξάρτητους δικαστές, αποφάσισε να αλλάξει τους κανόνες καταμέτρησης των ψήφων. Έκρινε ότι τα ψηφοδέλτια που δεν φέρουν πλήρως τις πρέπουσες σφραγίδες θα θεωρηθούν έγκυρα!

Και σήμερα, η Δικαιοσύνη, ακολουθώντας εντολές, αποφασίζει για μακροχρόνιες προφυλακίσεις ή για ξαφνικές αποφυλακίσεις ή καταδικάζει σε ισόβια κάθειρξη που αντιστοιχεί στην παλαιά θανατική καταδίκη, άτομα που το μόνο όπλο που κράτησαν στο χέρι τους ήταν ένα μολύβι!

Οι κατά καιρούς συλληφθέντες είναι στην πραγματικότητα όμηροι, οι οποίοι κρατούνται για να εξασφαλιστούν κάποια ανταλλάγματα από την ηγεσία της άλλης χώρας. Και οι Σουηδοί και Γερμανοί πολίτες, που πήραν μέρος σε μια συνάντηση μη κυβερνητικής οργάνωσης στην Πρίγκιπο της Κωνσταντινούπολης και που συνελήφθησαν ως ύποπτοι συνομωσιών, είναι επίσης μια παρόμοια περίπτωση.

Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που συνελήφθησαν στον Έβρο, με τη δικαιολογία ότι παραβίασαν τα τουρκικά σύνορα και κρατούνται ως όμηροι. Ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωσή τους, απαιτήθηκε η παράδοση στην Τουρκία των οκτώ Τούρκων αξιωματικών.

Η παγίδα του μέσου εισοδήματος και της υποανάπτυξης στην Τουρκία, είναι η μικρή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας.

Σύμφωνα με την Τουρκική στατιστική υπηρεσία, υπάρχει πολύ μεγάλη αύξηση των ιδιοκτητών αυτοκινήτων, των πολιτών που πηγαίνουν διακοπές, των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, των χρηστών υπολογιστών, τάμπλετ και notebook και των κινητών τηλεφώνων.

Υπάρχει πολύ μεγάλη αύξηση της ιδιοκατοίκησης σε πολυκατοικίες, αν και αυτή τη στιγμή, 30.000.000 πολίτες της Τουρκίας έχουν χρέη δανείων.

Οι σημερινοί δημοσιογράφοι της Τουρκίας απέχουν πολύ από τη μόρφωση, την καλλιέργεια, τη λογοτεχνία. Η πλειονότητα των σημερινών εργαζομένων στα ΜΜΕ είναι άνθρωποι που δέν ξέρουν να γράψουν σωστά Τουρκικά, αφού δέν γνωρίζουν ούτε κάν ορθογραφικούς κανόνες. Εάν κανείς προσκυνά τον ισχυρό, μπορεί να γίνει αρθρογράφος ή ρεπόρτερ.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει υπό τον έλεγχό του, ίσως και το 95% των ΜΜΕ.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερνογάν, πρώην Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ο μετέπειτα ρωθυπουργός και αργότερα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στο όνομα της αστικής ανάπλασης, μετέτρεψε την πόλη σε νεκροταφείο από τσιμέντο. Προηγουμένως έλεγε ότι είναι λάτρης των δέντρων.

Εκατοντάδες χιλιάδες που θεωρήθηκαν Γκιουλενιστές παραπέμφθηκαν στα δικαστήρια. 77 χιλιάδες άτομα φυλακίστηκαν, 150 χιλιάδες που φακελώθηκαν απολύθηκαν στη συνέχεια από το Δημόσιο με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Στη Δικαιοσύνη το 30% των δικαστών και των εισαγγελέων απολύθηκαν και 2 χιλιάδες φυλακίστηκαν. Το 30% του προσωπικού του Υπουργείου Εξωτερικών απολύθηκε. Συνελήφθησαν ακόμη και πρέσβεις επί τιμή.

Στο πώς βλέπει η Τουρκία την Κύπρο, έχει επικρατήσει το γεωπολιτικό συμφέρον και τα εθνικιστικά αντανακλαστικά.

Δέν υπήρχαν πειστικά ιστορικά επιχειρήματα, ώστε η Κύπρος να δοθεί στην Τουρκία.

Με βάση το αναχρονιστικό θεώρημα του Αχμέτ Νταβούτογλου για «ζωτικό χώρο», η Κύπρος ανακηρύχθηκε «ζωτικός χώρος». Με αυτή την πολιτική που κατευθύνεται από εθνικιστικά αντανακλαστικά και το σύμπλεγμα της μεγάλης χώρας, παραβλέπουν την ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων και τα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων.

Το δε Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδικάζει την Τουρκία για τις παραβιάσεις στο θέμα των μειονοτήτων. Οι στατιστικές που καλύπτουν τα χρόνια 1959-2016 είναι αποκαλυπτικές. Η Τουρκία είναι πρώτη με τις περισσότερες καταδικαστικές αποφάσεις: 2.889 καταδίκες. Η δεύτερη στη σειρά χώρα έχει 1.847 καταδίκες.

Οι ανεπιθύμητες ομάδες χαρακτηρίζονται τρομοκρατικές και κατάσχονται τα υπάρχοντά τους, εν τέλει αυτό έχει καταντήσει μέρος της καθημερινότητας για μια χριστιανική μειονότητα, όπως είναι η κοινωνία των Αρμενίων.

Πρέπει να ληφθεί υπόψη η ύπαρξη μιας εξουσίας με κλίση προς τη δικτατορία, που είναι πολεμοχαρής και συγκρουσιακή, η οποία έχει θεμελιώσει το όραμά της πάνω σε οθωμανικές νοσταλγικές φαντασιώσεις με ληγμένη ημερομηνία χρήσης.

Πρίν από μερικά χρόνια, έγραφα ότι η κοινωνία έχει πιαστεί στον ιστό μιας επικίνδυνης κακίας, μιας ηθικής κρίσης και απώλειας αξιών, ότι έχει γίνει άγρια, έχει χάσει τη συνείδησή της και ότι καμιά φορά έχω την αίσθηση ότι τρελλάθηκε.

Σήμερα, καθημερινά από κάθε γωνιά της χώρας έρχονται ειδήσεις οι οποίες περιγράφουν ανατριχιαστικές εικόνες δολοφονημένων γυναικών. Δολοφονίες που διαπράττονται με βάναυσο, σαδιστικό τρόπο που σου παγώνουν το αίμα. Πλέον, αποτελεί καθημερινή είδηση η εκμετάλλευση ανηλίκων, ο βιασμός και βασανισμός παιδιών, η κακομεταχείριση στα εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Έχουνε το σκεπτικό ότι θέλουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν σε ένα ελεύθερο περιβάλλον με καλύτερη εκπαίδευση, μεγάλος αριθμός γονέων επιθυμούν να στείλουν τα παιδιά τους στο εξωτερικό. Παρατηρείται μεγάλη αύξηση στον αριθμό ανθρώπων μεσαίας τάξης και ανώτερης που αγοράζουν κατοικίες στις ευρωπαικές χώρες, όπως η Ισπανία, η Ελλάδα, η Γερμανία, η Αγγλία με σκοπό να μετακομίσουν εκεί.

Μολαταύτα, στην Τουρκία επικρατούν επιπρόσθετοι παράγοντες που εμβαθύνουνε το χάος και τη διάλυση σε σχέση με άλλες χώρες.

Συμμετέχουνε σε λιντσαρίσματα, λένε «Ο καλύτερος Κούρδος είναι ο νεκρός Κούρδος», χτυπούν γυναίκες και κορίτσια στο δρόμο ή στο λεωφορείο επειδή φορούν κοντές φούστες ή έχουν μεγάλο ντεκολτέ, κλείνουν τα μάτια στην εκμετάλλευση παιδιών, οι παππούδες βιάζουν τα πέντε χρονών εγγόνια τους, οι ιεροδιδάσκαλοι εκμεταλλεύονται σεξουαλικά τους μαθητές του Κορανίου.

Όσο για τα κορίτσια, οι πρόωροι γάμοι (όχι παιδιά-νύφες επειδή αυτός ο όρος νομιμοποιεί το φαινόμενο) στις ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές όπου σημειώνονται τέτοια φαινόμενα πάνω από το μέσο όρο της Τουρκίας, δεν μπορούν να εμποδιστούν επειδή ισχύουν ακόμη οι φεουδαρχικές δομές και επικρατεί η αμάθεια και η φτώχεια.

Τα στρατιωτικά πραξικοπήματα και οι στρατιωτικές χούντες στην Τουρκία του 1960, του 1971, του 1980, του 1982, του 1997, του 2016…
* Δικηγόρος