Τα μνημεία διηγούνται Ιστορία… – Το μνημείο προσφύγων Αλησμόνητων Πατρίδων στο Πολύκαστρο

Έρευνα – παρουσίαση: Θεόδωρος Π. Μποράκης

Το μνημείο προσφύγων Αλησμόνητων Πατρίδων είναι εγκατεστημένο στο Πολύκαστρο του νομού Κιλκίς, στον δρόμο εισόδου στην κωμόπολη -στην αριστερή πλευρά για όσους έρχονται από Κιλκίς κι από Θεσσαλονίκη. Δεσπόζει μέσα σε χώρο πάρκου, στη συμβολή των οδών Εθνικής Αμύνης και 21^ης Ιουνίου, πλησίον του 2^ου Δημοτικού Σχολείου Πολυκάστρου. Κατασκευάστηκε το Σεπτέμβριο του 2010 και φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Κικώτη Γεώργιο.

Το μνημείο αποτελείται από επιτύμβια στήλη επενδυμένη με σκουρόχρωμο μάρμαρο κι από κάθετη, πλατιά λευκή μαρμάρινη επιφάνεια που έχει χαραγμένες σε μορφή χάρτη τις τοποθεσίες των αλησμόνητων πατρίδων: ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΩΜΥΛΙΑ, ΣΙΝΑΠΛΙ, ΡΑΒΔΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ, ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ, ΣΜΥΡΝΗ, ΠΑΝΟΡΜΟ, ΓΚΕΤΖΕΣ, ΜΕΤΣΒΕΛΙ, ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ, ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑ, ΕΥΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ, ΒΑΤΟΥΜ, ΚΑΡΣ. Ανάμεσα στις αναγραφόμενες περιοχές, βρίσκονται τοποθετημένες πάνω στη μαρμάρινη επιφάνεια τρεις μεταλλικές παραστάσεις, πλάτους περίπου 1 μέτρου η κάθε μια, που απεικονίζουν στιγμιότυπα: οι δύο από τον προσφυγικό διωγμό, όπου πρόσφυγες εγκαταλείπουν ομαδικά την πατρίδα κι η τρίτη, κι ενδιάμεση, από την καταστροφή της Σμύρνης, με τη φλεγόμενη πόλη και τα απεγνωσμένα πλήθη στην προκυμαία.

Σχέση του μνημείου με την Ιστορία – Το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων αποτελείται από Έλληνες πρόσφυγες που ξεριζώθηκαν από τις αλησμόνητες πατρίδες κι εγκαταστάθηκαν στο Πολύκαστρο κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα, μετά την απελευθέρωσή του το 1912.

Το ψηφιδωτό των ελληνικών πληθυσμών, μαζί με το ντόπιο Μακεδονικό στοιχείο, αποτελείται από Σαρακατσάνους που προέρχονται από τη Γευγελή, τη Βογδάντσα κι άλλες πατρογονικές εστίες της Μακεδονίας του βορρά, από τους ξεριζωμένους Θρακιώτες της Ανατολικής Ρωμυλίας (1919), από Μικρασιάτες, Πόντιους και Θρακιώτες κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922) και της «Ανταλλαγής των Πληθυσμών» (1923).

Μετά την εγκατάστασή τους στο Πολύκαστρο, οι πρόσφυγες συσπειρώθηκαν γύρω από πολιτιστικούς συλλόγους (Σαρακατσαναίων, Ανατολικορωμυλιωτών, Ποντίων, Μικρασιατών κ.α.) για να διαφυλάξουν και να διαδώσουν τον πλούτο της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.

Πηγές:

Ιστοσελίδα: https://www.digitalglyptotheque.gr

Ιστοσελίδα: http://plagia-paionias.blogspot.com

Φωτογραφία: Θεόδωρος Π. Μποράκης