ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΟ ΚΙΛΚΙΣ ΣΤΙΣ 29 ΜΑΪΟΥ 1915 (Από το βιβλίο μου ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΚΙΛΚΙΣ 1913-1940)

Γράφει ο Θανάσης Βαφειάδης

Οι εκλογές της 31ης Μαΐου 1915 διενεργήθηκαν με καθολική ψήφο των ενηλίκων ανδρών, με εκλογικό σύστημα το πλειοψηφικό πολυεδρικό και με ρίψη σφαιριδίων στις κάλπες. Κύριοι αντίπαλοι ήταν το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου και το κόμμα των Εθνικοφρόνων του Δημητρίου Γούναρη, ενός πολιτικού που είχε κατέβει στον πολιτικό στίβο με αξιώσεις αναγεννητή της πολιτικής ζωής μέσα από τις γραμμές της ομάδας των «Ιαπώνων» και τελείωσε τη ζωή του στο εκτελεστικό απόσπασμα, σαν αρχηγός του αντιδραστικού νεοελληνικού κοτζαμπασισμού, με τη σφραγίδα του προδότη της πατρίδας του. Ο πραγματικός αντίπαλος του Βενιζέλου όμως δεν ήταν όμως ο Γούναρης αλλά ο ίδιος ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, που είχε κατέβει από το θρόνο του για να αγωνιστεί στην πολιτική κονίστρα. Το ποιοί ήταν οι πραγματικοί μονομάχοι επιβεβαίωνε και το κύριο σύνθημα των Γουναρικών: «κάθε ψήφος που δίδεται υπέρ των βενιζελικών είναι σφαίρα στην καρδιά του βασιλέως».
Η προεκλογική εκστρατεία είχε ως κεντρικό άξονα το δίλλημα πόλεμος ή ειρήνη, που προέβαλαν οι αντιβενιζελικοί, θεωρώντας τους εαυτούς τους ειρηνόφιλους και τους αντιπάλους τους επικίνδυνους ψυχοπαθείς που προετοίμαζαν το αιματοκύλισμα του ελληνικού λαού
Αυτό όμως που σημάδεψε τις εκλογές και παρ’ ολίγον να διαλύσει το εύθραυστο πολιτικό σκηνικό ήταν ένα τυχαίο γεγονός, η περίφημη ασθένεια του βασιλιά. Ο Κωνσταντίνος κρυολόγησε σε μια δεξίωση της κ. Ν. Στράτου και αυτό το κρυολόγημα εξελίχθηκε σε υγρά πλευρίτιδα που συνοδευόταν από σφοδρούς πόνους. Όσο η ασθένεια δεν υποχωρούσε τόσο μεγάλωνε η αγωνία του κόσμου. Οι πολίτες πληροφορούνταν τα νέα για την υγεία του βασιλιά μέσα από τα ιατρικά δελτία που δημοσίευαν καθημερινά οι εφημερίδες, όμως η ιατρική λειτουργούσε ως υπάκουη θεραπαινίδα της πολιτικής, αφού σύμφωνα με τον Γ. Κορδάτο «οι γιατροί συνέτασσαν τα ιατρικά δελτία σε συνεργασία με τον Γούναρη και τον Στρέιτ και τα διατύπωναν έτσι, ώστε να ευνοούν την προεκλογική προπαγάνδα των Γουναρικών».

Ποιός όμως ήταν ο απόηχος αυτών των γεγονότων στο μακρινό Κιλκίς; Πώς αντιμετώπισαν οι αρχές και ο κόσμος την αρρώστια του βασιλιά; Σε κοινή συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου με τα μέλη των επιτροπών προσφύγων Στρωμνίτσης, Θράκης και Καυκάσου αποφασίστηκε, ύστερα από πρόταση του Δημάρχου Κωνσταντίνου Σταμπουλή, να σταλεί το εξής τηλεγράφημα: «Αυτού Μεγαλειότητα υμίν Κωνσταντίνον ΙΒ’. Bαθύτατα λυπούμενοι επί ασθενείας, λατρευτής, λαοφιλήτου υμετέρας Μεγαλειότητος, ικετεύομεν Ύψιστον από ψυχής, όπως χαρίσσεται υμίν ταχίστην την ανάρρωσιν προς μεγίστην χαράν εσαεί αφοσιωμένου υμίν Έθνους».

Στις 13 Μαΐου 1915 έγινε πάνδημη δέηση στο ναό των Δεκαπέντε Μαρτύρων υπέρ της αναρρώσεως του Βασιλέα. Στη δοξολογία αυτή συνέβη και το εξής απρόοπτο: αν και η επίσημη πρόσκληση του Υποδιοικητή προς το Δημοτικό Συμβούλιο και το λαό όριζε την 10 π.μ. ως ώρα τέλεσης της δέησης, ο εφημέριος του ναού, άγνωστο γιατί, άρχισε τη δέηση πολύ νωρίτερα από την προκαθορισμένη ώρα με συνέπεια αυτή να τελειώσει στις 9 ½ πμ. Το γεγονός αυτό δημιούργησε εύλογα παράπονα και παρεξηγήσεις τόσο από την πλευρά των αρχών όσο και του κόσμου και το δημοτικό συμβούλιο κάλεσε τον υποδιοικητή να πάρει τα αναγκαία μέτρα.

Το διχαστικό κλίμα που επικρατούσε σε όλη την Ελλάδα δεν άφησε ανεπηρέαστους τους κατοίκους του Κιλκίς. Οι πολίτες οδηγήθηκαν σε ακρότητες, ελάχιστα γνωστές σε μας, με πιο χαρακτηριστική ίσως την περίπτωση του άτυχου βενιζελικού τον οποίο φανατικοί φιλοβασιλικοί Στρωμνιτσιώτες έδεσαν πισθάγκωνα και με σκοινί τον ανεβοκατέβαζαν στο βάθος του πηγαδιού της Λέοντος Σοφού ώσπου να αναφωνήσει «Ζήτω ο Βασιλεύς». Από την κομματική διαίρεση δεν ξέφυγε ούτε ο κλήρος, με τον μητροπολίτη Φώτιο Παγιώτα να πρωταγωνιστεί και να υποδαυλίζει την όξυνση.

Ο Φώτιος απαγόρευσε στους ιερείς να τελέσουν αγιασμό στα εγκαίνια του εκλογικού των φιλελευθέρων ενώ χοροστάτησε ο ίδιος στον αγιασμό του εκλογικού κέντρου των βασιλικών. Το εκλογικό κέντρο των βενιζελικών δεν έμεινε τελικά χωρίς εξαγνισμό, αφού βενιζελικός παπάς, αγνοώντας επιδεικτικά τις οδηγίες του μητροπολίτη τέλεσε την εκκλησιαστική τελετή. Ο διχασμός καλά κρατούσε και θα ήταν άτοπο να επικαλεσθεί κάποιος το Θεό να βάλει το χέρι του, αφού οι αντιπρόσωποι του επί της γης όχι μόνο με το ένα αλλά και με τα δυο χέρια ορκίζονταν στα κομματικά ευαγγέλια.

Μέχρι την τελευταία μέρα των εκλογών ο αντιβενιζελικός τύπος προσπάθησε μάταια να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη. Η ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Η ζωή του βασιλέως κρέμεται πάντοτε από μίαν κλωστήν» και το ΣΚΡΙΠ με το γνωστό δίλημμα «Και τότε πρέπει να σκεφθής Συ ελληνικέ Λαέ, εάν προτιμάς τον Βασιλέα Σου ή τον κ. Βενιζέλον». Ο λαός κλείνοντας τα αυτιά στις φιλοβασιλικές σειρήνες όχι μόνο δεν βύθισε τον Βενιζέλο σε σωρό μαύρων σφαιριδίων αλλά του έδωσε περιφανή νίκη και άνετη πλειοψηφία στη Βουλή. Οι Φιλελεύθεροι κέρδισαν 185 έδρες, οι κυβερνητικοί 90, οι Θεοτοκικοί 12, οι Ραλλικοί 7, οι φίλοι του Δημητρακόπουλου 7 και του Μαυρομιχάλη 7.

Στη Μακεδονία, όπου ήταν συγκεντρωμένος ο κύριος όγκος των εθνικοθρησκευτικών μειονοτήτων, οι Φιλελεύθεροι εξασφάλισαν σε σύνολο 74 εδρών μόνον 5 ενώ οι Εθνικόφρονες ανέδειξαν 66 βουλευτές από τους οποίους 16 ήταν Μουσουλμάνοι και 3 Εβραίοι. Στο νομό Θεσσαλονίκης ψήφισαν 71.278 εκλογείς και από τις 32 έδρες κατέλαβαν 1 οι Φιλελεύθεροι, 29 οι Εθνικόφρονες και 2 η Φεντερασιόν.

Στις 3 Ιουνίου ο πρωθυπουργός Γούναρης παραδέχθηκε την ήττα του δηλώνοντας όμως ότι η κυβέρνηση θα παραιτηθεί «ευθύς ως επιτρέψη τούτο η υγεία του Βασιλέως». Η άρνηση του παλατιού να παραδώσει την εξουσία στο νικητή των εκλογών διεύρυνε το μεταξύ τους χάσμα και έφερε κοντύτερα τον εθνικό διχασμό. Εκείνοι που έπρεπε να φύγουν γαντζώθηκαν πεισματικά στη θέση τους γιατί όπως γράφει ο καθηγητής Πολυχρόνης Ενεπεκίδης, «εγνώριζαν ότι επρόκειτο να φύγουν δια πολύν καιρόν».

*Τοπογράφος – συγγραφέας

Περισσότερα άρθρα και φωτογραφίες στην ιστοσελίδα και στο facebook του τεχνικού γραφείου K4station