Συνάντηση κορυφαίων στελεχών του χώρου σε μια συζήτηση για τη Σοσιαλδημοκρατία (Βίντεο)

Στην παρουσίαση του βιβλίου στην πατρίδα του Στέφανου Παραστατίδη

Σε μια ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα στο συνεδριακό κέντρο του Κιλκίς, παρά τις δύσκολες ημέρες των εορτών, έγινε την Τετάρτη στην πατρίδα του Στέφανου Παραστατίδη (πρώην Γραμματέα Οργανωτικού του Κινήματος Αλλαγής – ΠΑΣΟΚ) η παρουσίαση του βιβλίο που συνέγραψε με τους Έφη Γαζή, Ξενοφώντα Κοντιάδη, Γιάννη Ιωαννίδη και Γιάννη Μπαλαμπανίδη με τίτλο «Η Σοσιαλδημοκρατία στο προσκήνιο ξανά;», αποδεικνύοντας ότι ο ιδεολογικός αυτός χώρος παραμένει ζωντανός και κυρίως επίκαιρος.

Μίλησαν με την ακόλουθη σειρά ο Γιώργος Καμίνης (Βουλευτής του Κινήματος Αλλαγής – ΠΑΣΟΚ και πρώην Δήμαρχος Δήμου Αθηναίων), ο Μανώλης Όθωνας (πρώην Υπουργός και Διευθυντής του Γραφείου της Φώφης Γεννηματά), ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου (καθηγητής και Διευθυντής στο School of Transnational Governance του European University Institute, πρώην Υπουργός Οικονομικών και Ευρωβουλευτής) και η η Άννα Διαμαντοπούλου (Πρόεδρος του Δικτύου, πρώην Υπουργό και Επίτροπος). Το συντονισμό έκανε ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης (Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες και πρώην Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων).

Ο Στέφανος Παραστατίδης έθεσε τα βασικά διλήμματα της σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας, προσδιορίζοντας τους λόγους που παραμένει επίκαιρη και κυρίως αποτελεί απάντηση στα πολιτικά ερωτήματα της εποχής. Όπως ανέφερε η απάντηση πρέπει και οφείλει να είναι ο πολιτικός λόγος και οι ιδέες, επισημαίνοντας την αναγκαιότητα για μία Αλλαγή Παραδείγματος έναντι των αδιέξοδων διλημμάτων του χθες, μέσα από τις ιδέες μας, τις προτάσεις μας, τις δράσεις μας. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Είμαστε η χώρα που αδυνατεί να επιφέρει την κάθαρση στην πελατειακή λειτουργία του κράτους και εξακολουθεί να το αντιμετωπίζει ως λάφυρο προς διανομή από τον εκάστοτε νικητή των εκλογών. Είμαστε η χώρα που χρεοκόπησε και έριξε στην πυρά όσους διέγνωσαν το γιατί, αναπαράγοντας τις αιτίες χρεοκοπίας και επιζητώντας την παραμονή σε ένα φαύλο κύκλο χωρίς τελειωμό. Αυτό πρέπει να αλλάξει.

Συνοψίζοντας, δοκίμασα να περιγράψω τη μεγάλη εικόνα, ξεκινώντας από την ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας. Μιας ιδεολογίας που έφερε μια τεράστια ρήξη και άλλαξε τον κόσμο προς το καλύτερο. Και τον άλλαξε βάζοντας στο επίκεντρο το λόγο και τη δημοκρατία αντί για τα όπλα, τη βία και τον αυταρχισμό. Το έκανε φέρνοντας στο προσκήνιο τους αόρατους ανθρώπους του χθες, βγάζοντας τους απ’ το περιθώριο και τις σκιές. Οι προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας σήμερα σε έναν σύνθετο κόσμο μοιάζουν καινούριες αλλά το κεντρικό ερώτημα που αντιμετωπίζουμε πατάει σε μια παλιά εικόνα: πώς θα αντιστρέψουμε την ισχύ που συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων; Και πώς θα προστατεύσουμε τους πολλούς αδύναμους από αυτή την εντεινόμενη ασυμμετρία ισχύος;

Στην χώρα μας εξακολουθούμε είμαστε εγκλωβισμένοι σε κοκορομαχίες, στρατοπεδοποίηση και ψευτοδιλήμματα άλλων εποχών. Παγιδευμένοι σε ένα αδιέξοδο που είναι και παλιό και απωθητικό για τον κόσμο. Πρέπει να φύγουμε απ’ όλα αυτά.

Χρειαζόμαστε Αλλαγή παραδείγματος. Στην καρδιά αυτού του νέου παραδείγματος είναι για μένα το τρίπτυχο

1) δημοκρατία & αντίβαρα,

2) ανοιχτοί πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί και

3) ισχυρή, χειραφετημένη κοινωνία.»

Μάλιστα επισήμανε ότι η Σοσιαλδημοκρατία δεν κλείνει εδώ, γιατί η πολιτική είναι, όπως κι ζωή, ένα συναρπαστικό ταξίδι που το κάνουμε παρέα με συνοδοιπόρους. Όσο μακρύ και αν είναι το ταξίδι αυτό».

Ο Γιώργος Καμίνης μίλησε για τις προϋποθέσεις συνεργασίας των προοδευτικών κομμάτων ενώ επισήμανε ότι τα τελευταία οκτώ χρόνια το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του, διεκδικώντας από τον ΣΥΡΙΖΑ την ηγεμονία στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς. Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Είναι αποφασιστικού χαρακτήρα η σχέση που οικοδομεί η σοσιαλδημοκρατία με τον δημόσιο τομέα. Αν θα υποστηρίξει σθεναρά τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία, την αξιοκρατία, την αποκέντρωση της εξουσίας, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, με λίγα λόγια κάθε αρχή και αξία που οικοδομεί θεσμούς που λειτουργούν υπέρ της κοινωνίας. Θεσμούς που σε τελική ανάλυση ενδυναμώνουν την ίδια την κοινωνία, εξοπλίζοντας με δικαιώματα τους πολίτες και τονώνοντας συνάμα την ευθύνη τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.

Οι αρχές αυτές συγκροτούν βεβαίως την πολυεπίπεδη σχέση της σοσιαλδημοκρατίας όχι μόνο με το εθνικό κράτος αλλά και με τις διεθνείς ή διακρατικές οντότητες μέσα στις οποίες καλείται να ασκήσει την επιρροή της. Και για να επιστρέψουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε, οφείλουμε να συμφωνήσουμε πως η παγκοσμιοποίηση είναι ένα φαινόμενο που δεν έχει επιστροφή.

Το ζητούμενο για τη σοσιαλδημοκρατία λοιπόν δεν είναι η αμυντική αναδίπλωση στα στενά όρια του έθνους κράτους, αλλά το πώς θα σταματήσει τον εκτροχιασμό της παγκοσμιοποίησης από μια διαδικασία που ευνοεί τους λίγους σε μια άλλη υπέρ των πολλών, από την απορρύθμιση των αγορών στην οικεία στη σοσιαλδημοκρατία πολιτική της ρύθμισης, σήμερα όμως πια σε πλανητικό επίπεδο. Για τις ευρωπαϊκές χώρες λοιπόν, όπου γεννήθηκε και άκμασε η σοσιαλδημοκρατία, ο μόνος δρόμος είναι η διαρκής εμβάθυνση της διαδικασίας προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση».

Ο Μανώλης Όθωνας αναφέρθηκε στις κυβερνητικές συνεργασίες με σαφείς και εκ των προτέρων γνωστούς προγραμματικούς όρους που θα μπορούσαν να είναι η απάντηση για πολιτική και κυβερνητική σταθερότητα. Επισήμανε ωστόσο ότι στην Ελλάδα του 2023 με δεδομένα τις πολιτικές συνθήκες, το πολιτικό σύστημα και τους διαφαινόμενους πολιτικούς συσχετισμούς, δεν υπάρχουν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την συγκρότηση κυβερνητικού σχήματος συνεργασίας που θα προωθήσει σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές.

Συγκεκριμένα ανέφερε:

«Σήμερα που υπάρχει ξανά μια έντονη κινητικότητα στην ανακατανομή της γεωπολιτικής και οικονομικής ισχύος και σε ένα κόσμο που αλλάζει με φρενήρεις ρυθμούς τεχνολογικής εξέλιξης οι απαντήσεις θα αναζητηθούν στη βάση των αρχών της “ιστορικής” ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας και στα διακριτά αλλά άλληλο-συμπληρωματικά χαρακτηριστικά της Αλλαγής και του Εκσυγχρονισμού», ενώ τόνισε:

«Πιστεύω ότι πρέπει να προτάξουμε να υπηρετήσουμε το λαό και τη χώρα όχι προφανώς ως κόμμα διαμαρτυρίας αλλά ως κόμμα εξουσίας που διατυπώνει, εκφράζει, διεκδικεί και συμβάλλει την προώθηση των κοινωνικών και πολιτικών αιτημάτων της περιόδου με όρους σύγχρονης Σοσιαλδημοκρατίας που ναι, επιστρέφει ξανά στο προσκήνιο. Ως κόμμα εξουσίας που δεν έχει όμως την εξουσία ως αυτοσκοπό αλλά ως μέσο υπηρέτησης αρχών, αξιών και πολιτικών επιλογών. Ως κόμμα εξουσίας που έχει την πίστη, την αυτοπεποίθησή και το πάθος να διεκδικήσει την εξουσία και όχι να την επαιτεί ούτε να του απονέμεται ή να του επιβάλλεται από εξωθεσμικά κέντρα για να λειτουργεί ως αναγκαίο κακό ή ως άλλοθι. Και ναι, κανείς μας δεν θα συμβιβαστεί με ένα ΠΑΣΟΚ «ΚΚΕ του Κέντρου» αλλά σας καλώ να μην συμβιβαστούμε ούτε με ένα ΠΑΣΟΚ «Τσόντα ή Εταίρα του Κέντρου.

Μια τέτοια καθαρή θέση απαιτεί υπερβάσεις και πιθανόν μεταθέτει χρονικά την εφαρμογή πολιτικών που πράγματι είναι επείγουσες για τη χώρα. Αυτό όμως τελικά είναι ευθύνη και απόφαση των πολιτών. Αναγνωρίζω ότι ο δρόμος αυτός είναι δύσκολος, επίπονος, ανηφορικός. Δρόμος που δεν οδηγεί κάποιους μονίμως εν αναμονή υπουργούς στο προσκήνιο ξανά αλλά είναι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει την Σοσιαλδημοκρατία στο προσκήνιο ξανά».

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου μίλησε για το ρόλο της Σοσιαλδημοκρατίας σε περιόδους κρίσεων με ιδιαίτερες αναφορές στην κρίση του 2009. Όπως επισήμανε χρειάστηκε μια σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση και να αναλάβει τον επώδυνο ρόλο να αντιμετωπίσει μια κατάσταση που ουδείς ανέλαβε πριν, ενώ στάθηκε στους λόγους που κατέρρευσε η κυβέρνηση: «Έχει να κάνει με την υποκρισία του υπόλοιπου πολιτικού συστήματος που κρύφτηκε πίσω από εμάς -από τα δεξιά και τα αριστερά μας. Αλλά και εμείς οι ίδιοι δεν είχαμε εμπιστοσύνη σε αυτό που κάναμε. Ήταν η δική μας αδυναμία να στηρίξουμε τις επιλογές που ήταν απαραίτητες για την χώρα. Δυστυχώς δεν υπήρχαν άλλες τότε, το έδειξε η ιστορία». Όπως τόνισε ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, το ΠΑΣΟΚ ανέλαβε την ευθύνη που δεν αναλάμβανε κανείς, κανένα κόμμα, επειδή ακριβώς αυτές τις αξίες έχει, ενώ επισήμανε ότι είναι αναγκαίο, για να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος, πρέπει να καταλήξουμε από κοινού στα αίτια που οδήγησαν τη χώρα σε αυτή τη χρεοκοπία και δήλωσε: «Μια χώρα και ένας πολιτικός χώρος που δεν μαθαίνει από τα λάθη του είναι καταδικασμένος να τα ξανακάνει».

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου άσκησε κριτική στην κυβέρνηση και το αφήγημά της που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, επισημαίνοντας ότι «Ως χώρα, είμαστε έτοιμοι να επαναλάβουμε τα ίδια λάθη. Απέναντι σε μια κυβερνητική πρόταση σήμερα που λέει ότι όλα γίνονται σωστά και έχει μελανά σημάδια σε θέματα αρχών και απέναντι σε μια άλλη, που θέλει να διαγράψει και να ξεχάσουμε τις δυσκολίες που περάσαμε και υπόσχεται πράγματα που δεν γίνονται, πρέπει κάποιος να βγει και να πει την αλήθεια, να έχει προτάσεις. Αναλωνόμαστε να συζητάμε πότε θα γίνουν εκλογές, ποιοι θα είναι στα ψηφοδέλτια και δεν μιλάμε για τα δύσκολα που πρέπει να κάνουμε -αυτό είναι η διαφορά ανάμεσα σε άλλους πολιτικούς χώρους και τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, που είναι ο μόνος που νομίζω μπορεί να αρχίσει να δίνει κάποιες απαντήσεις».

Η Άννα Διαμαντοπούλου στάθηκε στην ανάγκη εκπροσώπησης του πολιτικού κέντρου και ανέφερε: «Πρέπει να εξηγήσουμε τι σημαίνει σοσιαλδημοκρατία στον 21ο αιώνα στην Ελλάδα. Όταν αναφερόμαστε στο προσκήνιο θα πρέπει να σκεφτούμε: Αν εννοούμε ότι έρχονται στο προσκήνιο οι αρχές και οι αξίες, δηλαδή ελευθερία και ισότητα, αλληλεγγύη, συναινέσεις, αναδιανομή. Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Επίσης θα πρέπει να απαντήσουμε αν έρχονται στο προσκήνιο γνωστές πολιτικές που αφορούν την οικονομία, την παραγωγή, το μοντέλο εργασίας, τον ανταγωνισμό. Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Χρειαζόμαστε νέες πολιτικές σε έναν νέο κόσμο. Αν πρέπει να απαντήσουμε αν έρχεται στο προσκήνιο η σοσιαλδημοκρατία ως κυβέρνηση η απάντηση είναι και ΝΑΙ και ΟΧΙ.

Στις περισσότερες χώρες τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα βρίσκονται σε συνασπισμούς κομμάτων και όχι με αυτοδυναμία στην κυβέρνηση. Μιλούμε λοιπόν για πίστη σε αρχές και αξίες, για νέες πολιτικές και για ανάγκη συνεργασιών. Ένα κόμμα που θέλει σήμερα να πείσει για την ταυτότητα της σοσιαλδημοκρατίας το 2023 στην Ελλάδα των συνεχών κρίσεων και των ιδιαίτερων προβλημάτων πρέπει να αναπτύξει την δική του σαφή και πολλές φορές υπερβατική και συγκρουσιακή πρόταση.

Πρώτο και βασικό θέμα είναι η προσέγγιση του εθνικού ζητήματος με ένα νέο εθνικό αφήγημα που λαμβάνει άποψη του όχι μόνο το νέο γεωπολιτικό σκηνικό αλλά και το νέο επιθετικό, αναθεωρητικό αφήγημα της Τουρκίας που ήρθε για να μείνει. Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα αφορά την παραγωγή και την νέα αγορά εργασίας. Χρειάζεται πρόταση για την προσέλκυση επενδύσεων και για την στήριξη των παραγωγικών μονάδων: Βιοτεχνία, βιομηχανία, υπηρεσίες και ένας νέος χάρτης εργασιακών δικαιωμάτων. Πρωτίστως όμως θα πρέπει να γίνει κυρίαρχο σύνθημα και να αποτελεί μέρος της ταυτότητας του κόμματος ο κυρίαρχος στόχος του ψηφιακού μετασχηματισμού και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Ως χώρα χάσαμε τρεις Βιομηχανικές Επαναστάσεις φαίνεται όμως πως έχουμε την δυνατότητα να διεκδικήσουμε ακόμα και πρωτοπορία στην τέταρτη. Από θεμελιώδεις αλλαγές στον αγροτικό τομέα μέχρι τα νοσοκομεία, την λειτουργία των δικαστηρίων, την παιδεία και το σύστημα κοινωνικής προστασίας.

Το δημογραφικό που απαιτεί αλλαγή του μοντέλου κοινωνικής προστασίας, με κατεύθυνση των πόρων κυρίως στις πολιτικές για το παιδί. Αυτό σημαίνει επένδυση στη ζωή των νέων ανθρώπων , στην υποστήριξη τους στην αγορά εργασίας και κυρίως στη φροντίδα και εκπαίδευση από την ώρα που γεννιούνται τα παιδιά μέχρι την ώρα που ενηλικιώνονται.

Στα νέα μεγάλα ζητήματα της ταυτότητας, του φύλου, των νέων μορφών οικογένειας, ζητήματα που αποτελούν μια νέα κοινωνική επανάσταση απαιτούνται επεξεργασίες με ειδικούς επιστήμονες, ενημέρωση και επιμόρφωση και διατύπωση πολιτικών θέσεων που δεν αναπαράγουν απλά σλόγκαν.

Μεταναστευτικό: Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που είναι αυτή τη στιγμή σε κυβερνήσεις έχουν υιοθετήσει νέες πολιτικές στο μεταναστευτικό από εκείνες της δεκαετίας του ΄80. Οι πολιτικές αυτές συνδυάζουν την προστασία και την ενσωμάτωση με τον σεβασμό των ευρωπαϊκών κανόνων και της εθνικής κουλτούρας. Συνεργάζονται δε μεταξύ τους και επιμένουν σε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για την είσοδο των μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και για την ανάγκη παραμονής τους στις χώρες τους. Υπάρχει ανάγκη στους πολίτες που για πολλούς λόγους έχουν απαξιώσει την πολιτική, τους πολιτικούς και τις ιδεολογίες, η επίκληση της σοσιαλδημοκρατίας να ταυτίζεται με 3 – 4 σαφείς πολιτικές που προσελκύουν τους πολίτες ενός εξαιρετικά διευρυμένου κέντρου το οποίο είναι και αυτό που κάνει την διαφορά πάντα στις εκλογές».

Σ.Παραστατίδης: «Δημοκρατία, “ανοικτοί” θεσμοί και χεραφετημένη κοινωνία το νέο πρότυπο διακυβέρνησης»
Στην ομιλία του ο κ. Παραστασίδης, αφού πρώτα αναφέρθηκε στους συντελεστές της έκδοσης και απηύθυνε ευχαριστίες προς τους διοργανωτές, τους εκπροσώπους των αρχών και φορέων και τους πολίτες που παρέστησαν, είπε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
« … Βρεθήκαμε την Τετάρτη 4.1.23, στο συνεδριακό κέντρο Κιλκίς, στελέχη από όλο το πολιτικό φάσμα, από το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, την ΝΔ μέχρι και την λαϊκή Δεξιά, στέλνοντας ένα καθαρό μήνυμα:
Ότι, σε μία τοξική εποχή, των ετεροπροσδιορισμών και των στρατοπέδων, όπου όποιος δεν είναι μαζί μας και δεν συμφωνεί με την άποψή μας είναι εναντίον μας,, εμείς λέμε ότι πρέπει να βρισκόμαστε και να συζητούμε.
Το αποδίδει ωραία ο γνωστός στίχος του Γιάννη Ρίτσου ‘’Και να αδερφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα και απλά’’.
Διότι, πάνω από τις όποιες ιδεολογικές μας διαφορές, είμαστε πρώτα πατριώτες, είμαστε πρώτα Έλληνες είμαστε πρώτα άνθρωποι…
… Η Σοσιαλδημοκρατία γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα κάνοντας δύο βασικές επιλογές:
Η πρώτη ήταν, ότι επέλεξε τις ψήφους και την κάλπη, αντί για τις σφαίρες και τη βία. Επέλεξε, δηλαδή, τηΝ δημοκρατία, τηΝ μόνη οδό που διασφαλίζει την ομαλή κοινωνική συμβίωση.
Η δεύτερη επιλογή; θέλησε να υπηρετήσει τους αδύναμους, τους μη προνομιούχους, δημιουργώντας ένα ισχυρό κοινωνικό κράτος και ένα κράτος δικαίου.
Τότε, η Σοσιαλδημοκρατία ήταν μία αξιακή και ηθική επανάσταση έναντι του κυνικού Καπιταλισμού / Οικονομισμού. Της πίστης, δηλαδή, ότι όλα ανάγονται σε οικονομικά μεγέθη.
Η Σοσιαλδημοκρατία ήταν επίσης η απόσταση από το απόλυτο, το δογματικό, το ολοκληρωτικό.

ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ -ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
Η Σοσιαλδημοκρατία ήταν η πλέον επιτυχημένη ιδεολογία του 20 αιώνα, διότι εμβάθυνε τηΝ δημοκρατία και βελτίωσε τις ζωές εκείνων που είχαν ανάγκη.
Ούτε μεγεθύνεΙ τις κοινωνικές ανισότητες, όπως συνέβη στην Δύση μετά το 1980.
Ούτε, όμως, μίκρυνε και την Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως συνέβη μεταπολεμικά στις χώρες του πρώην Υπαρκτού Σοσιαλισμού.
Η Σοσιαλδημοκρατία συμφιλίωσε την Δημοκρατία με τον Καπιταλισμό, δημιουργώντας την πλέον προωθημένη μορφή του κράτους πρόνοιας.
Εμπεδώθηκε η αντίληψη, ότι δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι, αν δεν είμαστε ταυτόχρονα ίσοι.
Ότι δεν μπορούν οι πλέον ευνοημένοι να ευημερούν και οι πιό αδύναμοι να μένουν παγιδευμένοι στα κατώτερα στρώματα της φτώχειας.
Και αναφέρομαι στο χθες, διότι η Ιστορία διδάσκει. Και σήμερα η πραγματικότητα μάς επιφυλάσσει ένα παρόμοιο δίλημμα με το χθες.
Το κεφάλαιο, στη μεταβατική περίοδο, που διανύουμε, βρίσκει ξανά τον τρόπο να σωρεύεται στα χέρια των λίγων ολοένα και περισσότερο.
Βρίσκει τρόπο να αυξάνει τις ανισότητες, να εγκαταλείπει τους πολίτες στη φτώχεια και στο περιθώριο.
Η νέα εποχή της τεχνολογίας και της πληροφορίας, πέρα από τις ευκαιρίες και τον αναπόδραστο χαρακτήρα του μέλλοντος, περιέχει και παγίδες: Νέες μορφές ελέγχου μέσω παρακολουθήσεων και μηχανισμών κυριαρχίας που μετατρέπουν τον άνθρωπο σε εύκολο στόχο χειραγώγησης διαφόρων αυταρχικών συστημάτων εξουσίας ή καθεστώτων.
Δείτε το παράδειγμα των ασιατικών -δεξιών- πολιτικών μοντέλων, όπου συνδυάζεται η αγορά και η οικονομική ανάπτυξη με τον πολιτικό αυταρχισμό και τον δεσποτισμό.
Στον δε δυτικό κόσμο, οι λεγόμενες ατελείς δημοκρατίες, όπως η δική μας, είναι στην πραγματικότητα φιλελεύθερες ολιγαρχίες (Καστοριάδης), καθώς υποβαθμίζουν την Δημοκρατία σε ανταγωνισμό μεταξύ των πολιτικών «ελίτ» και στηρίζονται παθητική συναίνεση, την αδιαφορία και την απουσία συμμετοχής των πολιτών.
Εναλλακτικά: Έναντι ενός μοντέλου, που επιτρέπει την συσσώρευση πλούτου, επιρροής και ισχύος στα χέρια λίγων, χρειαζόμαστε μία απάντηση, μία νέα ρήξη.
Και η απάντησή μας δε μπορεί να είναι οι σφαίρες.
Και μιλώ για «σφαίρες» εντός εισαγωγικών, διότι οι σημερινές πολιτικές σφαίρες είναι η βίαιη τυφλή αντίδραση κάθε μορφής, οι ύβρεις, οι στιγματισμοί, οι απειλές, οι κρεμάλες, ο διαχωρισμός σε πατριώτες και προδότες, ο ετεροπροσδιορισμός κάθε μορφής.
Όλα αυτά συνθέτουν έναν σύγχρονο εμφύλιο»πόλεμο», που μπορεί να μην έχει όπλα, σηκώνει όμως τείχη ανάμεσα στους ανθρώπους και υπηρετεί τον διχασμό.
Η δική μας απάντηση πρέπει και οφείλει να είναι ο πολιτικός μας λόγος.
Διότι, ο λόγος, όπως λέει και ένας αγαπημένος μου σύντροφος, είναι η πρώτη μορφή αγώνα. Ο λόγος και οι ιδέες.
Διότι είναι αντίφαση, μισώντας, να προσδοκούμε μία κοινωνία της συμπερίληψης.
Η δική μας ρήξη, λοιπόν, μπορεί να είναι μία αλλαγή παραδείγματος , έναντι των αδιέξοδων διλημμάτων του χθες, μέσα από τις ιδέες μας, τις προτάσεις μας, τις δράσεις μας.

ΑΛΛΑΓΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ
Τι μπορεί να σημαίνει η Αλλαγή, παραδείγματος και πώς αυτή μπορεί να μας βγάλει από τα αδιέξοδα;
1) Δεν υπάρχει πραγματική σύγκρουση ανάμεσα στο μεγαλύτερο ή το μικρότερο κράτος.
Σήμερα, το ζητούμενο δεν είναι αν το κράτος θα είναι μεγάλο ή μικρό, αλλά αν θα είναι ένα κράτος δίκαιο ή όχι, παραγωγικό ή όχι, αποτελεσματικό ή όχι, διαφανές ή όχι, αξιοκρατικό ή όχι, κοινωνικό ή όχι.
Αυτή είναι η Αλλαγή παραδείγματος.
Η ΣΔ χρειάζεται να δομήσει ένα κράτος, που δεν θα επιβάλλει, ελέγχει ή θα περιορίζει αλλά θα προστατεύει, θα δημιουργεί ίσες ευκαιρίες πρόσβασης και θα χειραφετεί ανθρώπους και ιδέες.
Και ταυτοχρόνως μία ισχυρή, χειραφετημένη κοινωνία. Μία κοινωνία περισσότερο ενεργή, διεκδικητική και κινηματική, μία κοινωνία η οποία θα σκέφτεται, θα δρα, θα απαιτεί, θα οργανώνει και θα εκφράζει αιτήματα από τα κάτω.
Και όχι τα συμφέροντα και τα αιτήματα των όποιων ελίτ.
Πιστεύω βαθιά ότι μία νέα ισορροπία μεταξύ κράτους, θεσμών και κοινωνίας είναι αυτή που μπορεί να επανακαθορίσει τις σχέσεις εξουσίας με όρους δικαιοσύνης και να βελτιώσει την ποιότητα της δημοκρατίας στις ανθρώπινες κοινωνίες.
2) Είναι παρωχημένο το δίλημμα ή με το κεφάλαιο ή με την εργασία. Ή με τους επιχειρηματίες ή με τους εργαζόμενους.
Οι επιχειρήσεις παράγουν πλούτο. Και ο πλούτος είναι αυτός, που διανέμεται και αναδιανέμεται ,όχι τα λόγια. Θέλουμε όμως διαφάνεια, αξιοκρατία και δικαιοσύνη στην αγορά εργασίας, όπως αντίστοιχα θέλουμε την εργασία για όλους, με τον εργαζόμενο απολύτως προστατευμένο από κάθε μορφή ασύδοτης εξουσίας και με συμμετοχή στο κέρδος, όχι μονάχα στη χασούρα.
Επίσης, σε μία πραγματική Αλλαγή, παραδείγματος χάριν, οι κοινωνίες πρέπει να έχουν μέρισμα σε αυτό τον πλούτο γιατί κανείς δεν ανθίζει επιχειρηματικά από μόνος του, αλλά βασίζεται στην κοινωνική οργάνωση και σε υπάρχουσες δημόσιες δομές όπως η ασφάλεια, οι μεταφορές, οι τηλεπικοινωνίες, προκειμένου να μεγαλώσει τις δραστηριότητες και τα κέρδη του.
Αυτό, όμως ,δεν σημαίνει κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, με το κράτος να μοιράζει απευθείας αναθέσεις ή, γενικά, δημόσιες συμβάσεις σε ημέτερους.
3) Δεν είναι μία μόνιμη επιλογή ή η επεκτατική ή η περιοριστική πολιτική.
Προφανώς η ΣΔ είναι ιδεολογικά απέναντι από το νεοφιλελεύθερο δόγμα των trickle-down economics, δηλαδή την παραγωγή πλούτου από τα πάνω και τη διάχυσή του προς τα κάτω. Η Ιστορία μας έχει δείξει, ότι το μοντέλο αυτό δεν δουλεύει.
Ούτε όμως πρέπει να υπηρετήσει την σπατάλη, τα χρέη, τα λεφτά από το μπαλκόνι και όλα αυτά σε βάρος των επόμενων γενεών.
Το δίλημμα, λοιπόν, δεν είναι επεκτατική ή περιοριστική πολιτική, αλλά μία Αλλαγή Παραδείγματος, που θα περιλαμβάνει ένα νέο διαρθρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης σε ρήξη με όσα προηγήθηκαν. Με δίκαιη παραγωγή και από τα κάτω, ισχυρή αναδιανομή και δίκαιη κατανομή των βαρών όταν διανύουμε ύφεση ή κρίση, πάντοτε έχοντας προτεραιότητα τους πιο αδύναμους.
Και το ζητούμενο εδώ δεν είναι η παροχή πρόσκαιρων επιδομάτων, αλλά η δημιουργία μόνιμων, βιώσιμων δομών και μηχανισμών προστασίας των αδύναμων.
4) Δεν είναι ζητούμενο να υπερασπιστούμε την ισότητα εις βάρος της ελευθερίας ή το αντίθετο.
Είναι εξ ίσου σημαντικές αξίες, αλληλένδετες και συμπληρωματικές.
Στην ισότητα, η πρώτη αρχή είναι η διασφάλιση της ισότητας των ευκαιριών.
Και δεν είναι καθόλου εύκολο, αφού η περιουσία, τα ταλέντα, το οικογενειακό περιβάλλον, το εισόδημα και τόσοι άλλοι παράγοντες τοποθετούν τον καθέναν μας σε διαφορετική αφετηρία.
Τα «εργαλεία» γιά να το πετύχουμε είναι εκπαίδευση, φορολόγηση, ανταγωνισμός
Η δεύτερη αρχή, την οποία θα πρέπει να υπηρετεί το κράτος είναι η καταπολέμηση των ανισοτήτων αποτελέσματος. Αν δώσουμε 10.000 ευρώ σε δύο άτομα, ο ένας μπορεί να είναι ο Μπιλ Γκαίητς (Bill Gates) και ο άλλος να αποτύχει. Ζητούμενο είναι η προστασία του πολίτη σε περίπτωση κακοτυχίας, η περίθαλψη και η ενίσχυση του ώστε να ορθοποδήσει.
Θεμελιώδης είναι,όμως και η ελευθερία. Και πραγματική ελευθερία είναι εκείνη που προστατεύει τον πολίτη από κάθε μορφή εξουσίασης και εξάρτησης που μπορεί να προκύψει στο εργασιακό και οικογενειακό του περιβάλλον. Είναι εκείνη που επιτρέπει στον καθένα να πάρει θεμελιώδεις αποφάσεις για το σχέδιο της ζωής του αποκρούοντας κάθε προσπάθεια εξωτερικής επιβολής.
5) Είμαστε υπέρ των αρίστων, των ισχυρών ή των ευάλωτων, των αδυνάμων;
Στη σημερινή σύγκρουση, πάντως, γιά να μην είμαστε υποκριτές, κανείς δεν υπερασπίζεται τους αδύναμους.
Η μεν συντήρηση επιβάλλεται, εκφράζοντας τον καθεστωτισμό σε μία πειθαρχική κοινωνία βασισμένη στην απαγόρευση κ την υπακοή.
Στον αντίποδα, υπάρχει η πολιτική εκμετάλλευση, δηλαδή να παρουσιαστούμε δήθεν ως οι προστάτες των αδυνάμων, όχι με όρους ισοτιμίας, αλλά με όρους κυριότητας: να θεωρήσουμε ,ότι οι αδύναμοι είναι ιδιοκτησία μας, ότι είναι ποσοστό μας, εκλογική βάση.
Η Αλλαγή Παραδείγματος είναι να πετύχουμε μια νέα μορφή κοινωνικής απελευθέρωσης, μέσω της χειραφέτησης του πολίτη από κάθε μορφής πάτρωνα, που συναντά στην οικογένεια, τη δημόσια υπηρεσία, την ιδιωτική επιχείρηση, το Πανεπιστήμιο, το συνδικάτο.
Ο χειραφετημένος πολίτης δεν έχει ανάγκη ένα κράτος προστάτη ή ένα κράτος διώκτη, που είτε θα τον διορίζει, είτε θα του περιορίζει την οικονομική ελευθερία.
Αντιθέτως, θέλει ένα κράτος αρωγό στην προστασία των ελευθεριών του, συμπαραστάτη στη δόμηση του σχεδίου ζωής του. Παρακινητή στην άσκηση της συμμετοχής του στα κοινά.
5) Είμαστε υπέρ ή κατά των μέτρων της κλιματικής κρίσης;
Η ΣΔ, οι σκανδιναβικές χώρες, αλλά και το ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα, είχαν σαφώς προσδιορίσει το πλαίσιο πολιτικών ανάπτυξης με όρους βιωσιμότητας, την περίφημη πράσινη ανάπτυξη που έγινε αντικείμενο χλευασμού.
Σήμερα, τα ακραία καιρικά φαινόμενα σε συνάρτηση με την ενεργειακή κρίση δημιουργούν ψευτοδιλήμματα: ή θα αντιμετωπίσουμε την ενεργειακή κρίση ή την κλιματική.
Η ενεργειακή κρίση δεν ξεκίνησε με τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Είναι αποτέλεσμα καθυστερημένων αποφάσεων και μη δημιουργίας υποδομών που θα επέτρεπαν τη λειτουργία των ΑΠΕ σε διασυνοριακό επίπεδο και την απεξάρτηση από τον ορυκτό πλούτο, ιδιαίτερα από το φυσικό αέριο.
Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι ποιά από τις κρίσεις θα επιλέξουμε να αντιμετωπίσουμε.
Και τις δύο, με τρόπο που θα θωρακίζει όμως τους αδύναμους και δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης, όχι με επιδοματικής πολιτικές, αλλά με όρους που λύνουν το πρόβλημα στην «πηγή «του.
Περισσότερα δίκτυα, περισσότερες ΑΠΕ, περισσότερο έλεγχος στα καρτέλ είναι η λύση.
6) Δεν είναι δίλημμα ο ψηφιακός μετασχηματισμός ή όχι, δεν είναι μονοδιάστατος στόχος η ηλεκτρονική διακυβέρνηση.
Ψηφιακά προηγμένη είναι, για παράδειγμα, και η Κίνα, όμως η τεχνολογία δεν λειτουργεί υπέρ των ελευθεριών του πολίτη και της δημοκρατίας.
Αλλαγή παραδείγματος δεν είναι το egov αλλά το opengov, δηλαδή η ανοικτή διακυβέρνηση που θέτει στο επίκεντρο τον πολίτη, δηλαδή οι μεταρρυθμίσεις για διαφάνεια, συμμετοχή, λογοδοσία και πολιτική τεχνολογική καινοτομία.
7) Είμαστε δίκαιοι έναντι των νέων γενεών; Υπέρ της διαγενεακής δικαιοσύνης;
Δείτε για παράδειγμα τον φόρο γονικών παροχών/κληρονομιάς.
Η δεξιά συντήρηση φορολογεί ελάχιστα, ευνοώντας τον κληρονομικό πλούτο.
Έτσι, κάθε νέος άνθρωπος που ξεκινά με ένα κεφάλαιο κατοχυρωμένο από τη γέννησή του, βρίσκεται σε θέση υπεροχής έναντι των συνομηλίκων του.
Στον αντίποδα, και, πέραν της αξιακής διάστασης, η υψηλή φορολόγηση στην Ελλάδα δεν μεταφέρθηκε ως πλούτος στους νέους αλλά πήγε στις συντάξεις.
Έτσι, σήμερα, το ασφαλιστικό δεσμεύει μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ της χώρας εις βάρος των νέων.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε παράδειγμα;
Στη Γερμανία συζητείται η χορήγηση 20.000 σε κάθε νέο στα 18 του χρόνια.
Αντίστοιχα, ο Τομά Πικετί προτείνει στη Γαλλία ένα μοντέλο ανακατανομής κληρονομιάς με ένα ποσό 120.000 ευρώ στην ηλικία των 25 ετών. Η ιδέα της «ελάχιστης περιουσίας» προσφέρει στο νέο τη δυνατότητα να σπουδάσει, να ανοίξει δική του επιχείρηση, να αποκτήσει κάποια επαγγελματική κατάρτιση, να αγοράσει ένα περιουσιακό στοιχείο.
Όχι βέβαια για να τα σπαταλήσει.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Δεν ψάχνουμε το λιγότερο χειρότερο από τα δύο. Αλλά το καλύτερο.
Και αναφέρω αυτά τα παραδείγματα, επισημαίνοντας ότι είμαστε η χώρα, που αδυνατεί να επιφέρει την κάθαρση στην πελατειακή λειτουργία του κράτους και εξακολουθεί να το αντιμετωπίζει ως λάφυρο προς διανομή από τον εκάστοτε νικητή των εκλογών.
Είμαστε η χώρα που χρεωκόπησε και «έριξε στην πυρά» όσους διέγνωσαν το γιατί, αναπαράγοντας τις αιτίες χρεοκοπίας και επιζητώντας την παραμονή σε ένα φαύλο κύκλο χωρίς τελειωμό.
Αυτό πρέπει να αλλάξει.
Συνοψίζοντας, δοκίμασα να περιγράψω την μεγάλη εικόνα: ξεκινώντας από την ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας.
Μιας ιδεολογίας που έφερε μια τεράστια ρήξη και άλλαξε τον κόσμο προς το καλύτερο.
Και τον άλλαξε βάζοντας στο επίκεντρο το λόγο και την δημοκρατία, αντί για τα όπλα, την βία και τον αυταρχισμό.
Το έκανε φέρνοντας στο προσκήνιο τους αόρατους ανθρώπους του χθες, βγάζοντας τους απ’ το περιθώριο και τις σκιές.
Οι προκλήσεις, που έχουμε μπροστά μας σήμερα, σε έναν σύνθετο κόσμο, μοιάζουν καινούργιες αλλά το κεντρικό ερώτημα που αντιμετωπίζουμε πατεί πάνω σε μια παλιά εικόνα, πώς θα αντιστρέψουμε την ισχύ που συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στα χέρια των λίγων; Και πώς θα προστατεύσουμε τους πολλούς αδύναμους από αυτή την εντεινόμενη ασυμμετρία ισχύος;

Στην χώρα μας εξακολουθούμε είμαστε εγκλωβισμένοι σε κοκορομαχίες, στρατοπεδοποίηση και ψευτοδιλήμματα άλλων εποχών.
Παγιδευμένοι σε ένα αδιέξοδο, που είναι και παλιό και απωθητικό για τον κόσμο.
Πρέπει να φύγουμε απ’ όλα αυτά.
Χρειαζόμαστε Αλλαγή Παραδείγματος.
Στην καρδιά αυτού του νέου παραδείγματος είναι γιά ‘μένα το τρίπτυχο
– Δημοκρατία & αντίβαρα,
– ΑνοιΚτοί πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί και
– Ισχυρή, χειραφετημένη κοινωνία.
Αλλά αυτή η συζήτηση δεν κλείνει σήμερα εδώ. Σήμερα θέλω να πιστεύω ότι απλώς την ξεκινάμε.
Και θα την κουβαλήσουμε παρακάτω αυτή την κουβέντα, ο καθένας με τις σκέψεις, τα διαβάσματα και τα γραπτά του, αλλά κυρίως όλοι μαζί.
Διότι, η πολιτική είναι, όπως κι ζωή, ένα συναρπαστικό «ταξίδι», που το κάνουμε παρέα με συνοδοιπόρους.
Όσο μακρύ και αν είναι το ταξίδι αυτό».