Σπύρος Απ. Δοξιάδης: Ένας γιατρός πρωτοπόρος της δημόσιας υγείας και κοινωνικής παιδιατρικής

του Μιχάλη Πυρίντζου*

Μετά την ήττα των Βουλγάρων, κατά τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο (1913) και την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1914), οι διωγμοί εις βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας είχαν ενταθεί, και για τον λόγο αυτό πολλοί Έλληνες Ανατολικορωμυλιώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την γενέτειρά τους και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Αυτό έκανε και η οικογένεια του Απόστολου Δοξιάδη, τελευταίου προέδρου της ελληνικής κοινότητας Στενημάχου.

Η εγκατάσταση στην Ελλάδα της οικογένειας του γιατρού Δοξιάδη, έγινε σε δύο στάδια. Τον Αύγουστο του 1914 πρώτη έφυγε από την Στενήμαχο η Ευανθία, σύζυγος του Απόστολου και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με τα τρία ανήλικα παιδιά της. Τον Θωμά, τον Κύρκο και τον Κωνσταντίνο, που ήταν ακόμη βρέφος, στην αγκαλιά της μητέρας του. Εννιά μήνες αργότερα, κατάφερε να ξεφύγει από την επιτήρηση της βουλγαρικής αστυνομίας, ο Απόστολος, ο οποίος μέσω Σερβίας ήρθε στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1915.

Η ευτυχία της ενωμένης πλέον οικογένειας, συμπληρώθηκε δύο χρόνια αργότερα, με την γέννηση του τέταρτου αγοριού της, στο οποίο δόθηκε το όνομα Σπυρίδων (Σπύρος). Η οικογενειακή όμως ευτυχία δεν κράτησε γιά πολλά χρόνια. Πέντε χρόνια αργότερα, στις 7 Μαΐου 1922, πέθανε η Ευανθία, σε ηλικία 37 χρόνων, αφήνοντας ορφανά τα τέσσερα αγόρια της, σε ηλικίες 15, 14, 8 και 5 χρόνων. Ο Απόστολος Δοξιάδης, δεν ξανανυμφεύθηκε.

Αφοσιώθηκε στην ανατροφή των παιδιών του και έμεινε πιστός στην μνήμη της γυναίκας του, την οποία υπεραγαπούσε. Τα τέσσερα ορφανά αγόρια, μεγάλωσαν με τις φροντίδες του πατέρα τους και της Φρόσως Νικολαΐδη-Μεζεβίρη, αδελφής της Ευανθίας, η οποία φρόντισε και ανέθρεψε τα ανήψια της, ως πραγματική μάνα.

Ο Σπύρος, το τέταρτο παιδί της οικογένειας, που γεννήθηκε στην Αθήνα το έτος 1917, υπήρξε άριστος μαθητής, όπως άριστοι μαθητές ήταν και τα μεγαλύτερα αδέλφια του. Σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, και στο πανεπιστήμιο Ντάρχαμ της Αγγλίας και ειδικεύτηκε στην παιδιατρική.

Μετά το πέρας των σπουδών του εργάσθηκε στην Αγγλία, σε διάφορα ερευνητικά κέντρα. Επέστρεψε στην Αθήνα και κατά την διάρκεια της Κατοχής εργάσθηκε στο Βρεφοκομείο Αθηνών και στην αποστολή του Ερυθρού Σταυρού. Το έτος 1949, σε ηικία 32 χρόνων, διορίστηκε έκτακτος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σέφφηλντ της Αγγλίας. Επανήλθε στην Ελλάδα το έτος 1952 και ανέλαβε την διεύθυνση του μαιευτηρίου «Αλεξάνδρα».

Το ίδιο έτος διορίστηκε υφηγητής στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Αργότερα ανέλαβε διευθυντής στο κέντρο βρεφών «Μητέρα» και στο νοσοκομείο παίδων «Αγία Σοφία». Το 1965 ίδρυσε το «Ινστιτούτο υγείας του παιδιού», στο οποίο ήταν διευθυντής, μέχρι το έτος 1982. Το έτος 1982 ίδρυσε το «Ίδρυμα Ερεύνης για το Παιδί», ενώ διετέλεσε πρώτος πρόεδρος στην Εταιρία Προστασίας Σπαστικών, που είχε ιδρυθεί το 1972.

Το έτος 1974, ανέλαβε καθήκοντα υπουργού κοινωνικών υπηρεσιών, στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας, με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το 1977 εκλέχτηκε βουλευτής Επικρατείας της Ν.Δ. και διετέλεσε υπουργός κοινωνικών υπηρεσιών, την περίοδο 1977-1980 στις κυβερνήσεις Καραμανλή και Ράλλη. Ως υπουργός, κατήργησε το «προγαμιαίο πιστοποιητικό», που είχε καθιερώσει το έτος 1968 το καθεστώς της 21ης Απριλίου, και το αντικατέστησε με τα «Κέντρα Ενημέρωσης».

Όταν ανέλαβε υπουργός κοινωνικών υπηρεσιών, έκανε την πρώτη απόπειρα γιά εφαρμογή ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας, αλλά η προσπάθεια του εκείνη παρεμποδίστηκε από συμφέροντα διαφόρων κύκλων, συμπεριλαμβανομένων και κύκλων της Ν.Δ. Ως υπουργός ξεκίνησε το έτος 1978, την πρώτη εκστρατεία κατά του καπνίσματος, η οποία σημείωσε επιτυχία. Η επιτυχημένη όμως εκστρατεία του Σπύρου Δοξιάδη, σταμάτησε όταν άλλαξε ο υπουργός υγείας. Είναι ιδρυτής της εταιρίας «Ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας», καθώς και της ελληνικής αντικαπνιστικής εταιρείας. Διετέλεσε σύμβουλος στον παγκόσμιο Οργανισμό υγείας, ενώ με δική του πρωτοβουλία ιδρύθηκε, το έτος 1982, και το «Ίδρυμα Μελετών για το Παιδί».

Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο. Εκτός από δεκάδες μελέτες, έγραψε δοκίμια και το μεγάλο του έργο «Παιδιατρική Θεραπευτική». Η προσωπική βιβλιοθήκη του, είχε περίπου 350 βιβλία, με ιατρική θεματολογία, Ιστορία και κοινωνιολογία της ιατρικής, οργάνωση υπηρεσιών υγείας και αλλά εγχειρίδια κλινικής πρακτικής. Μετά τον θάνατό του, τα παιδιά του πρόσφεραν ΔΩΡΕΑΝ, τα βιβλία του, στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία δεν τα δέχτηκε, σύμφωνα με ανακοίνωση του γιού του Αριστείδη (Αρίστου).

Γιά την απόκτηση των παραπάνω βιβλίων ενδιαφέρθηκαν αρκετοί φορείς. Τελικώς τα πήρε η εθνική σχολή δημόσιας υγείας, που ιδρύθηκε το έτος 1929, από τον Απόστολο Δοξιάδη, πατέρα του Σπύρου, με το όνομα «Υγειονομική Σχολή Αθηνών».

Ο Σπύρος Δοξιάδης, πέθανε στο νοσοκομείο «Υγεία» της Αθήνας, την 6η Μαΐου 1991 από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη από το α’ νεκροταφείο της Αθήνας.

Το έτος 2004, τοποθετήθηκε στο γενικό νοσοκομείο παίδων «Αγία Σοφία» ορειχάλκινη προτομή του, επάνω σε μαρμάρινο βάθρο, στην πρόσοψη του οποίου αναγράφονται:

«ΣΠΥΡΟΣ ΑΠΟΣΤ. ΔΟΞΙΑΔΗΣ 1917-1991
ΕΞ ΑΘΗΝΩΝ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗΣ
ΚΛΙΝΙΚΗΣ-ΙΔΡΥΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ»

Το γλυπτό φιλοτεχνήθηκε με δαπάνες του συλλόγου «Φίλων Ιστορίας-Ελληνικής Παιδιατρικής,

*Μέλος του συλλόγου Στενημαχιτών Κιλκίς