Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στην κατανόηση του εαυτού μας

Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισης ψυχολογικών προβλημάτων ή απόκτησης γνώσης των ψυχικών μας μηχανισμών μέσα από την θεραπευτική επικοινωνία και την ανάπτυξη θεραπευτικής σχέσης μεταξύ ενός ατόμου και του εκπαιδευμένου θεραπευτή.

Μέσα από την ψυχοθεραπεία το άτομο διερευνά μερικές φορές δύσκολες καταστάσεις και συχνά οδυνηρά συναισθήματα και εμπειρίες. Τέτοια συναισθήματα μπορεί να είναι αγχώδη, καταθλιπτικά, τραυματικά ή ίσως και η αίσθηση απώλειας του νοήματος της ζωής. Με άλλα λόγια, είναι η μέθοδος που χρησιμοποιούν οι θεραπευτές προκειμένου να ανακουφίσουν τα άτομα από ποικίλα προβλήματα και προβληματισμούς. Είναι ένα μέσο όχι μόνο αυτογνωσίας αλλά και κατανόησης των ανθρώπων γύρω μας.

Σε τί διαφέρει όμως η ψυχοθεραπεία από την επικοινωνία με έναν φίλο ή φίλη;
Ενώ η οικογένεια ή οι φίλοι μπορούν να μας συμπαρασταθούν και να μας συμβουλέψουν, η επικοινωνία αυτή δεν είναι ψυχοθεραπεία. Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική σχέση μεταξύ ενός ατόμου και του ειδικευμένου θεραπευτή και βασίζεται σε θεραπευτικές αρχές, δομή και ειδική τεχνική. Επομένως, καμία σχέση δεν έχει η θεραπευτική διαδικασία με μια φιλική συζήτηση. Μπορεί και οι δυο (θεραπευτής και φίλος) να βασίζονται στην κατανόηση για το πρόσωπό μας αλλά, όπως είναι φυσικό, οι φίλοι μας στερούνται της ψυχοθεραπευτικής γνώσης.

Γενικότερα, σε μια φιλία εμπλέκεται η υποκειμενικότητα, τα συναισθήματα μας και ποικίλοι μηχανισμοί άμυνας. Οι θεραπευτές έχουν ειδικευτεί στο χειρισμό των συναισθημάτων τους και της υποκειμενικής τους κρίσης έτσι ώστε να μη δυσχεραίνεται τη θεραπευτική διαδικασία.
Πολλές φορές το άτομο αποφασίζει να κάνει ψυχοθεραπεία όχι επειδή έχει κάποιο ιδιαίτερο ψυχολογικό πρόβλημα αλλά γιατί θέλει να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτογνωσία, περισσότερη αυτοπεποίθηση, να βελτιώσει τη λειτουργικότητά του και να αποκτήσει δύναμη για να πάρει αποφάσεις στη ζωή του.

Η ψυχοθεραπεία είναι μια θεραπευτική διεργασία που αποσκοπεί στο να κάνει το άτομο να κερδίσει περισσότερη αυτοπεποίθηση, δυνατότητα για επιλογές στη ζωή του και να γίνει πιο αυτόνομο και αυτοδύναμο.
Μερικές φορές το άτομο υποφέρει από τους ίδιους τους ψυχικούς μηχανισμούς άμυνας που υποσυνείδητα χρησιμοποιεί στη ζωή του. Όλες οι μορφές ψυχοθεραπείας αποσκοπούν στο να αποκτήσει το άτομο καλύτερη επίγνωση του ίδιου του εαυτού και των ψυχικών μηχανισμών άμυνας που χρησιμοποιεί στη ζωή του.

Η ψυχοθεραπευτική σχέση βασίζεται στην πλήρη εχεμύθεια και ειλικρίνεια. Ο θεραπευτής είναι εκπαιδευμένος στο να ακούει προσεκτικά και να ρωτάει τις απαραίτητες ερωτήσεις που θα βοηθήσουν το άτομο να καταλάβει καλύτερα τον εαυτό του και τα προβλήματα που το απασχολούν.
Ο θεραπευτής δεν κρίνει και δεν εκφέρει γνώμη για το τί θα πρέπει να κάνει ο πελάτης του. Είναι εκεί για να βοηθήσει το πελάτη του να καταλάβει τον εαυτό του και να πάρει αποφάσεις για τις αλλαγές που χρειάζεται να κάνει στη ζωή του.

Ο στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει το άτομο να ανακαλύψει πτυχές του εαυτού του που αγνοεί, να ξαναβρεί τη δύναμή του, τις δικές του προτεραιότητες στη ζωή και το θάρρος να πάρει τις αποφάσεις που χρειάζεται. Το άτομο ξέρει τι είναι καλύτερο για αυτό. Αρκεί να καταλάβει τι συμβαίνει μέσα του και στις σχέσεις του με τους άλλους. Η ψυχοθεραπεία αποσκοπεί στη γνώση και κατανόηση του εαυτού μας. Αποτελεί μια προσωπική εμπειρία που γίνεται τόσο
σε συνειδητό όσο και σε υποσυνείδητο επίπεδο.

Η ψυχανάλυση είναι μια ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία. Βασική αρχή της ψυχοδυναμικής προσέγγισης είναι ότι η προσωπικότητα είναι αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων μεταξύ συνειδητών και ασυνειδήτων παραγόντων. Ο σκοπός της ψυχανάλυσης είναι να συνειδητοποιήσει το άτομο υποσυνείδητους μηχανισμούς και
διεργασίες που χρησιμοποιεί και να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο του εαυτού του και της ζωής του.

Η γνωστική-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία είναι άλλη μια μορφή ψυχοκοινωνικής θεραπείας που θεωρεί ότι τα ψυχολογικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς του ατόμου οφείλονται σε λανθασμένα συμπεράσματα (γνωστικά σφάλματα) που επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή και τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Η ψυχοθεραπεία αποσκοπεί στη γνωστική αναδόμηση (αλλαγή των γνωστικών σφαλμάτων του ατόμου) για να βελτιωθεί η συμπεριφορά του ή η συναισθηματική του κατάσταση. Ο θεραπευτής μπορεί να είναι εκλεκτικός και να χρησιμοποιεί διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας ανάλογα με το ψυχολογικό πρόβλημα και το άτομο.

Η θεραπεία Γκέσταλτ είναι ένα είδος φαινομενολογικής, υπαρξιστικής, ανθρωπιστικής και ολιστικής ψυχοθεραπείας, μία προσέγγιση προσανατολισμένη στη διαδικασία (process), η οποία μάλιστα έχει βιωματικό χαρακτήρα.

Είναι μία προσέγγιση που επιτρέπει στον πελάτη να αναπτύξει περισσότερες δυνατότητες, μέσα από τις οποίες θα μπορέσει να επεξεργαστεί τα υπαρξιακά του ερωτήματα και προβλήματα με ένα δημιουργικό τρόπο.
Η ολοκλήρωση των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών ορίζεται με την πάροδο του χρόνου ανάλογα με την επίτευξη των στόχων του ατόμου. Η συχνότητα των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών είναι συνήθως μία ή δύο φορές την εβδομάδα.

Ο θεραπευόμενος είναι ελεύθερος να επιλέξει τη λύση, τη διέξοδο που προσωπικά του ταιριάζει, ανάλογα με τα βιώματα, τον τρόπο σκέψης, τις αρχές και τις πεποιθήσεις του. Δε δέχεται κριτική που τον ματαιώνει και τον υποτιμά αλλά αποκτά σταδιακά επίγνωση των επιλογών του και που αυτές τον οδήγησαν.
Το αν θεραπευτώ ή όχι, το αν θα βρω τη λύση σε ένα πρόβλημά μου ή όχι, είναι, τελικά, κατά τη γνώμη μου, αποτέλεσμα προσωπικών αποφάσεων και ατομικής ευθύνης. Ο ψυχολόγος είναι εκεί για να στηρίξει, να εκφράσει την επιστημονική του άποψη, να μοιραστεί τη γνώμη και την εμπειρία του, αλλά ποτέ να υποδείξει ή να κατευθύνει για το πώς καθένας θα ζήσει τη δική του ζωή.