Πώς η άγνοια οδηγούσε σε βάρβαρα απαράδεκτα έθιμα

Η επικείμενη περίοδος των Απόκρεω ή της Αποκριάς είναι συνδεδεμένη με του απανταχού Ελληνισμό όσον αφορά στην καθιέρωση διαιώνιση και αναβίωση εθίμων καθ’όλη την διάρκειά της αλλά και την Καθαρά Δευτέρα. Όλα τα έθιμα εκπορεύονταν από την εκάστοτε κοινωνική, οικονομική και πολιτική πραγματικότητα με τις εκάστοτε γνώσεις, αντιλήψεις και πιστεύω.

Ανάμεσά τους και κάποια, τα οποία βασίζονταν σε κακές συνήθειες οι οποίες με την σειρά τους “πατούσαν” πάνω στην άγνοια των ανθρώπων για αρκετά θέματα.
Τα συγκεκριμένα έθιμα χαρακτηρίζονταν από απαράδεκτη βαρβαρότητα, που σήμερα θα προκαλούσε την εύλογη οργή των πάντων αλλά ακόμη και εισαγγελική παρέμβαση.

Πιό απλά η σημερινή εποχή δεν προσφέρεται και ευτυχώς ούτε κατά διάνοιαν, στην δημιουργία τέτοιων εθίμων.
Βεβαίως η προσέγγιση σε ένα “βάρβαρο” έθιμο μιας άλλης εποχής με τα συγκριτικά δεδομένα που σήμερα δεν συμβάλλει στην απόλυτη γνώση και διαμόρφωση γνώμης από την στιγμή ακριβώς που παρακάμπτονται τα δεδομένα της κάθε συγκεκριμένης εποχής.
Αντιθέτως κρίνοντας το τότε με τα κριτήρια του τότε και κάνοντας μετά την σύγκριση με το τώρα έχουμε την δυνατότητα ανάδειξης παραδειγμάτων προς αποφυγήν και απόρριψης αντιλήψεων και νοοτροπιών,, απο εκείνες που δεν τιμούν τον άνθρωπο ως κοινωνικό και πολιτισμένο ον και χαρακτηρίζουν συμπεριφορές, που υπονομεύουν τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις.

Επειδή ένα από τα αποκρουστικά αποκριάτικα έθιμα των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων και έως τις αρχές της δεκαετίας του ΄60 ήταν το καθαροδευτεριάτικο της “Δευτέρας του Σκύλου” στο Πολύπετρο, η αρχισυνταξία είχε μιαν ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον συνεργάτη του “Μαχητή” Πολυκράτη Παντσίδη, λαογράφο της περιοχής με σκοπό η γνώση του συγκεκριμένου εθίμου δημιουργήματος ακριβώς της ανθρώπινης αγνοίας να οξύνει περαιτέρω την ανθρώπινη ευαίσθησια ώστε να υπάρχει αποστροφή σε ο,τιδήποτε σχετίζεται με βαρβαρότητα εν προκειμένω απέναντι στους τετράποδους φίλους μας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του κ. Παντσίδη:
Το αποκριάτικο έθιμο που αναβίωνε την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας στο Πολύπετρο έως και το 1960, ήταν το «Κούνημα των Σκύλων». Ήταν ένα έθιμο των εντοπίων κατοίκων του χωριού οι οποίοι την ημέρα αυτή την αποκαλούσαν στο τοπικό τους ιδίωμα «Πέσγιη Πουνεντέλνικ» δηλαδή η «Δευτέρα των Σκύλων». Το δρώμενο αυτό απαντάται και σε άλλα μέρη της χώρας μας αλλά και περιοχών των Βαλκανίων. Το βασικό “νόημα” του, ήταν η προφύλαξη των σκύλων από επιδημικές ασθένειες, όπως η λύσσα. Το σημείο στο οποίο το έθιμο ελάμβανε χώρα, ήταν τα δύο πανύψηλα δένδρα (φτελιές ή καραγάτσια) το ένα πλησίον του άλλου, που βρίσκονταν στην γωνία του συγκεκριμένου οικοπέδου. Οι κάτοικοι που επιθυμούσαν να συμμετάσχουν στο έθιμο, έπαιρναν το σκύλο τους και το πήγαιναν εκεί. Ταυτόχρονα ομάδα νεαρών που διοργάνωναν το έθιμο, αναλάμβαναν και αυτοί να μεταφέρουν σκύλους από τα σπίτια ή αδέσποτα που συναντούσαν στο δρόμο.

Όταν όλα ήταν έτοιμα και ο κόσμος συγκεντρωνόταν, το έθιμο άρχιζε.
Περνούσαν μια μεγάλη τριχιά πολλών μέτρων από μια διχάλα του ενός δέντρου, σε διχάλα του άλλου. Στην συνέχεια αφήνανε αυτή να πέσει στο έδαφος ανάμεσα στα δύο δένδρα σχηματίζοντας ζεύγος όπως τα σχοινιά της κούνιας. Μετά περιτύλιγαν το ζεύγος του σχοινιού και στην άκρη του τοποθετούσαν το σκύλο. Τραβώντας τις άκρες της τριχιάς ανέβαζαν τον σκύλο ψηλά ενώ η τριχιά ξετυλιγόταν. Όταν ξετυλιγόταν τελείως στο υψιλότερο σημείο, το σκυλί αποδεσμευόταν από το σχοινί με δύναμη και τινάζονταν προς στιγμή προς τα πάνω εν συνεχεία δε έπεφτε με δύναμη στη γη από ύψος δέκα και πλέον μέτρων.
Κατατρομαγμένος και καταπονημένος ο σκύλος, εξαφανιζόταν από το χώρο παίρνοντας το δρόμο για τους αγρούς. Πολλά επέστρεφαν στο σπίτι τους μετά από ημέρες. Δυστυχώς όμως, πολλά τραυματίζονταν σοβαρά και αρκετά σκοτώνονταν επί τόπου.
«Το έθιμο, εκτός από την “προστασία” των σκύλων από την λύσσα, παράλληλα πρόσφερε και διασκέδαση στο κόσμο, καθώς τους φαινόταν “αστείες” οι εικόνες με τα σκυλιά να πέφτουν από μεγάλο ύψος και στη συνέχεια ζαλισμένα, πονεμένα και τρομοκρατημένα να τρέχουν να κρυφτούν», τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Παντσίδης.

Απορίας άξιον είναι πώς σ’ αυτό το αγαπημένο τους κατοικίδιο ζώο και τόσο χρήσιμο για αυτούς, συμπεριφέρονταν με τόση σκληρότητα.
Δεν ήταν λίγες οι φορές, που εκτός από την ταραχή που το προκαλούσαν, πολλά τραυματίζονταν ή σκοτώνονταν επί τόπου. Αναμφίβολα ήταν ένα βάρβαρο έθιμο κακοποίησης των σκύλων. Το έθιμο αυτό σήμερα θα προκαλούσε τις αντιδράσεις του κόσμου και σίγουρα την παρέμβαση φιλοζωικών οργανώσεων ακόμη και του εισαγγελέα και δικαιότατα. Είναι βάρβαρο, είναι απάνθρωπο, είναι απαράδεκτο

Στο ερώτημα μας πώς το έκαναν αυτό η απάντηση έρχεται από νέους εκείνης της εποχής:
«Τα χρόνια εκείνα που αναβιώναμε το έθιμο πιστεύαμε πως με το τρόπο αυτό απομακρύνουμε τη λύσσα από τα ζώα μας. Δεν ετίθετο για εμας θέμα κακοποίησης διότι το κάναμε για να μην αρρωστήσουν από την λύσσα. Ούτε καν περνούσε αυτό από το μυαλό μας, οτι κάναμε κάτι κακό. Τότε, η λύσσα ήταν πολύ διαδεδομένη στα σκυλιά και οι άνθρωποι κινδύνευαν. Βεβαίως, σήμερα με την ευαισθητοποίηση των ανθρώπων και το ενδιαφέρον τους για την προστασία των ζώων γενικότερα, όντως η πράξη αυτή είναι καταδικαστέα και δεν βασίζεται πάνω σε καμμία λογική. Η δε ασθένεια πλέον προλαμβάνεται με τον κατάλληλο εμβολιασμό».