Το ιστορικό του χορευτικού τμήματος του πολιτιστικού συλλόγου Πολυπέτρου

19 Φεβρουαρίου, 2022

Η ίδρυση

Του Πολυκράτη Παντσίδη

Η σύσταση του χορευτικού συγκροτήματος Πολυπέτρου συμπίπτει με την ενεργοποίηση του πολιτιστικού συλλόγου τον Ιανουάριο του 1992 και την ανάδειξη του πρώτου αιρετού διοικητικού συμβουλίου του, με πρόεδρο τον Σταφύλλη Κωνσταντίνου. Αξίζει να σημειωθεί, ότι, παρ’ ότι ο σύλλογος ιδρύθηκε το 1984, επί οκτώ χρόνια ήταν επί της ουσίας ανενεργός λόγω ελλείψεως ενδιαφέροντος γιά την εκλογή διοικητικού συμβουλίου.

Η δημιουργία χορευτικού συγκροτήματος απετέλεσε την πρώτη δραστηριότητα του ενεργοποιημένου πολιτιστικού συλλόγου. Η στελέχωσή του πραγματοποιήθηκε το Καλοκαίρι του 1992 από νέους και νέες της εποχής, οι οποίοι, με την καθοδήγηση αρχικώς του Σταφύλλη Κωνσταντίνου, έμαθαν τρεις ρουσαλίδικους χορούς, ώστε να εμφανισθούν στο πρώτο παμμακεδονικό φεστιβάλ παραδοσιακών χορών, στην Έδεσσα, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1992.

Το 1995, με την αποχώρηση του Σταφύλλη Κωνσταντίνου από τον σύλλογο, λόγω της εκλογής του στην προεδρεία της κοινότητας Πολυπέτρου, η έλλειψη ενδιαφέροντος για την σύσταση νέου διοικητικού συμβουλίου είχε ως αποτέλεσμα την αναστολή της λειτουργίας του συλλόγου και, κατά συνέπειαν, την αναστολή της λειτουργίας του χορευτικού συγκροτήματος.

Επτά χρόνια μετά, με την ανάληψη της προεδρείας του συλλόγου από τον Πολυκράτη Παντσίδη, το 2002, το χορευτικό συγκρότημα ανασυγκροτείται. Λειτουργεί πάνω σε νέες βάσεις, και σ’ αυτό προστίθεται το τμήμα των μικρασιατικών χορών, εκφράζοντας έτσι την χορευτική παράδοση των δύο πληθυσμιακών ομάδων του Πολυπέτρου, τους γηγενείς Μακεδόνες και τους Μικρασιάτες πρόσφυγες από το Κίζδερβεντ της Βιθυνίας. Εκτός από τους μακεδονίτικους και μικρασιάτικους χορούς, διδάσκονται και παραδοσιακοί χοροί από όλες τις περιοχές της χώρας μας.

Επί πλέον, δημιουργούνται τρία παιδικά τμήματα.

Οι χοροδιδάσκαλοι

Πρώτος χοροδιδάσκαλος στην ιστορία του χορευτικού συγκροτήματος Πολυπέτρου προσλαμβάνεται τον Οκτώβριο του 1992 ο Δημήτρης Τσάλμας από το Πενταπλάτανο Πέλλας, ο οποίος διδάσκει τους τοπικούς παραδοσιακούς χορούς της Μακεδονίας. Παραμένει έως το τέλος του 1993.
Από τον Ιανουάριο του 1994 έως τον Μάρτιο του 1995 χοροδιδάσκαλος διατελεί ο Χρήστος Μίτκος από την Γρίβα.
Το Φεβρουάριο του 2002, με την ανασυγκρότηση του χορευτικού και των τμημάτων του, χρέη χοροδιδασκάλων εκτελούν από κοινού οι Αλεξάνδρα Ζαμουρίδου και Νέστωρ Γραμματικός, οι οποίοι διδάσκουν μακεδονίτικους χορούς.Από τον Ιούνιο του ιδίου έτους έως και τον Απρίλιο του 2003, χοροδιδάσκαλος για τους μικρασιατικούς χορούς υπήρξε ο Κλεομένης Κατσαρής από το Πολύκαστρο..
Τον Μάιο του 2003 τα τμήματα μικρασιατικών χορών αναλαμβάνει η Κατερίνα Κούπανη από την Γουμένισσα.
Το Νοέμβριο του 2003 παραχωρείται από τον δήμο Ευρωπού η χοροδιδάσκαλος Ελένη Τζιμούλη, η οποία αντικαθιστά την Κατερίνα Κούπανη και αναλαμβάνει τα παιδικά τμήματα και το τμήμα μικρασιατικών χορών γιά ενηλίκους, ενώ στο τμήμα των μακεδονίτικων χορών συνεχίζουν ο Νέστωρ Γραμματικός και η Αλεξάνδρα Ζαμουρίδου.
Από το 2007 έως και το 2010, επί προεδρειών Αθανασίου Γραμματικού και Αλέκας Ζαμουρίδου τα χορευτικά τμήματα ανέλαβε η Κατερίνα Κούπανη, μετά την απόσυρση της Ελένης Τζιμούλη. Στο τμήμα των μαακεδονίτικων χορών εξακολούθησε να διδάσκει ο Νέστωρ Γραμματικός.
Το 2011, επί προεδρείας Πολυκράτη Παντσίδη, σε μία προσπάθεια ανασυγκρότησης των χορευτικών σχημάτων, χοροδιδάσκαλος όλων των τμημάτων διετέλεσε η Ειρήνη Αθανασιάδη από την Γοργόπη, η οποία παρέμεινε έως και τα τέλη του 2013.
Από το 2014 έως το 2016 το διοικητικό συμβούλιο αναγκάζεται να διακόψει την λειτουργία του χορευτικού τμήματος λόγω ελλείψεως ενδιαφέροντος ικανού αριθμού μαθητευόμενων χορευτών.
Το 2017 με πρόεδρο την Βασιλική Κιτσούκη, καταβάλλεται μία νέα προσπάθεια ενεργοποίησης του τμήματος, με χοροδιδάσκαλο γιά όλα τα επί μέρους τμήματα την Χριστίνα Πέγιου. Το χορευτικό τμήμα ανέστειλε την λειτουργία του, όταν την Άνοιξη του 1920 ο σύλλογος αναγκάσθηκε να αναστείλει όλες τις δραστηριότητές του επ’ αόριστον, λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της διασποράς του νέου κορωνοϊού.

Οι ενδυμασίες

Μακεδονίτικη ανδρική – γυναικεία φορεσιά

Η μακεδονίτικη ενδυμασία του χορευτικού τμήματός μας πρωτοράφτηκε το 1992,συγχρόνωςμε την ίδρυσή του. Την επιμέλειά της είχε ο Σταφύλλης Κωνσταντίνου, ο οποίος πραγματοποίησε έρευνα με την βοήθεια της γερόντισσας μητέρας του Γλυκερίας (Σλαύκας) Κωνσταντίνου.

Γιά την ανδρική ενδυμασία επιλέχθηκε η θερινή τοπική μακεδονίτικη με την φουστανέλλα. Γιά την γυναικεία επιλέχθηκε η νυφιάτικη χειμερινή με τα λουλούδια στο κεφάλι, λεπτομέρεια που επιβεβαιώνεται και από μια φωτογραφία γάμου του 1920, η οποία βρίσκεται στην λαογραφική συλλογή Πολυπέτρου.

Τα υφάσματα γιά την ραφή των φορεσιών αγοραστήκαν από τα Γιαννιτσά και το ράψιμο των συνολικώς δέκα ζευγαριών φορεσιών ανέλαβε η Άννα Σιτσανίδη – Κωνσταντίνου, σε συνεργασία με την Γλυκερία Κωνσταντίνου.

Η κιζδερβενιώτικη γυναικεία φορεσιά

Το 2006 ράφτηκαν για τις ανάγκες του τμήματος μικρασιατικών χορών δεκατρείς γυναικείες κιζδερβενιώτες ενδυμασίες. Η γυναικεία ενδυμασία είναι η χαρακτηριστική φορεσιά του Κίζδερβεντ, η οποία φοριόταν από τις Κιζδερβενιώτησες όχι μόνο στην αλησμόνητη πατρίδα, αλλά και εδώ στην Ελλάδα, τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης τους. Την φορεσιά αυτή φορούσαν γιά νυφιάτικη, επίσημη ή και καθημερινή, με παραλλαγές που είχαν να κάνουν με την ποιότητα του υφάσματος.

Συγκεκριμένα, η φορεσιά του γάμου, η οποία ήταν φτιαγμένη από ποιοτικό ύφασμα, κυρίως μετάξι, εχρησιμοποιείτο αργότερα και ως επίσημο ένδυμα, ενώ για καθημερινή χρήση η φορεσιά ήταν φτιαγμένη από φθηνότερα υφάσματα.

Η ανδρική κιζδερβενιώτικη φορεσιά είναι η ίδια με αυτήν που φοριόταν σε όλες τις περιοχές της Μικράς Ασίας. Ωστόσο, δεν χρειάστηκε να την ράψουμε, διότι δεν υπήρχε ενδιαφέρον συμμετοχής ανδρών στο χορευτικό τμήμα.

Τα υφάσματα γιά την κατασκευή των φορεσιών του χορευτικού συγκροτήματος αγοραστήκαν από τις αγορές (καπαλί τσαρσί) Κωνσταντινούπολης και Προύσας, με ταξίδι που πραγματοποίησε για το σκοπό αυτό, ο πρόεδρος του συλλόγου Πολυκράτης Παντσίδης. Η ραφή των ενδυμασιών ανατέθηκε στην Πασχαλίνα Τολούπη.

Η πρώτη εμφάνιση με την γυναικεία κιζδερβενιώτικη ενδυμασία πραγματοποιήθηκε στις 18 Φεφρουαρίου2006, στην χοροεσπερίδα του συλλόγου στη Γουμένισσα.

Την έρευνα της γυναικείας Κιζδερβενιώτικης φορεσιάς πραγματοποίησε ο Πολυκράτης Παντσίδης βασιζόμενος σε πρωτότυπες φορεσιές που έφεραν οι πρόσφυγες από το Κίζδερβεντ, σε μαρτυρίες Κιζδερβενιωτησών πρώτης και δεύτερης γενιάς και σε φωτογραφίες της εποχής.

Μακεδονίτικη παιδική «δευτεριάτικη»

Γιά τις ανάγκες του παιδικού χορευτικού συγκροτήματος ράφτηκαν το 2006 επτά ζευγάρια μακεδονίτικης ενδυμασίας από την Πασχαλίνα Τολούπη. Η γυναικεία ενδυμασία αναπαριστά την λεγόμενη «δευτεριάτικη» στολή, δηλαδή αυτήν που η νύφη φορούσε την επομένη του γάμου της και στην συνέχεια στην καθημερινή της ζωή. Η ανδρική ενδυμασία με την τραγιάσκα αναπαριστά την καθημερινή χειμερινή στολή. Τις ενδυμασίες, επίσης, επιμελήθηκε ο Πολυκράτης Παντσίδης, βασιζόμενος σε πρωτότυπες ενδυμασίες και φωτογραφίες της εποχής με την βοήθεια ηλικιωμένων γυναικών του χωριού.

Μικρασιατική παιδική «αστική» φορεσιά Σμύρνης

Τον Αύγουστο του 2018 ράφτηκαν γιά τις ανάγκες του παιδικού χορευτικού τμήματος μικρασιατικών χορών οκτώ φορεσιές γιά κορίτσια και μία για αγόρι από την χοροδιδάσκαλο Χριστίνα Πέγιου. Οι φορεσιές αναπαριστούν την αστική γυναικεία φορεσιά της Σμύρνης και την καθημερινή ανδρική.

Εμφανίσεις

Από της ιδρύσεως του έως και σήμερα το χορευτικό τμήμα του συλλόγου μας συμμετέσχε με μεγάλη επιτυχία και πολλές διακρίσεις όχι μόνο σε εκδηλώσεις του χωριού, αλλά και σε πολιτιστικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες πόλεις και χωριά της χώρας μας, καθώς και του εξωτερικού. Το Πολύπετρο έγινε γνωστό προβάλλοντας με τον καλύτερο τρόπο την πλούσια χορευτική παράδοσή του, ενώ οι χορευτές και οι διοικούντες του συλλόγου έζησαν μοναδικές εμπειρίες και αξέχαστες στιγμές χαράς και συγκίνησης.

Χορευτικό «Σπίτι του Παιδιού»

Σημαντικό είναι να αναφέρουμε, ότι χορευτικό συγκρότημα παραδοσιακών χορών στο Πολύπετρο συγκροτήθηκε και από το νεοϊδρυθέν το 1956 ίδρυμα της Βασιλικής Προνοίας («Σπίτι του Παιδιού»), με στόχο την συμμετοχή του στην έναρξη των ΄΄Στ΄Ακριτείων΄΄, αθλητικών αγώνων στις 25 Ιουνίου 1958 στην Θεσσαλονίκη. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο γήπεδο της ΧΑΝΘ παρουσία της Βασίλισσας Φρειδερίκης και των πριγκιπησσών Σοφίας και Ειρήνης. Το χορευτικό παρουσίασε μακεδονίτικους χορούς και οι γυναικείες ενδυμασίες τους ήταν οι αυθεντικές τοπικές, τις οποίες ανέσυραν από τα μπαούλα γιά τον σκοπό αυτό. Οι άνδρες ντύθηκαν Ρουσαλίες με τις φουστανέλλες και τα σπαθιά στα χέρια. Οι μουσικοί ήταν από την Γουμένισσα.

Μια άλλη σημαντική εκδήλωση στο πλαίσιο του «Σπιτιού του Παιδιού», με αρχηγό την Ειρήνη Πετίδου, ήταν στις 17 Οκτωβρίου 1966, όταν το χορευτικό συγκρότημα του Πολυπέτρου συμμετέσχε στις εκδηλώσεις των Α’ Δημητρίων στο «Παλαί ντε Σπορ» της Θεσσαλονίκης. Η συμμετοχή έγινε μέσω του Λυκείου Ελληνίδων Θεσσαλονίκης και αφορούσε στην γυναικεία χορευτική ομάδα, η οποία παρουσίασε μακεδονίτικους τοπικούς χορούς. Οι μουσικοί που συνόδευαν το χορευτικό συγκρότημα ήταν από την Γουμένισσα.

Πέραν των δύο παραπάνω εμφανίσεων στην Θεσσαλονίκη, το χορευτικό τμήμα του Πολυπέτρου, υπό την αιγίδα του «Σπιτιού του Παιδιού», δεν είχε τον χαρακτήρα του μονίμου, καθώς συγκροτούνταν κατά περιόδους, προκειμένου να λαμβάνει μέρος σε εκδηλώσεις εθνικών επετείων στο χωριό.

Χορευτικό συγκρότημα Ρουσαλήδων

Ένα ακόμα χορευτικό συγκρότημαμόνο με άνδρες λειτούργησε στις περιόδους 1935-36, 1936-37, 1957-58 και 1958-59, αναβιώνοντας ένα παλιό μακεδονίτικο έθιμο, με σκοπό την συγκέντρωση χρημάτων γιά την ανέγερση της εκκλησίας του χωριού μας. Ήταν οι επονομαζόμενες ομάδες των Ρουσαλήδων, οι οποίες την περίοδο του Αγίου Δωδεκαημέρου, περιόδευαν στα γύρω χωριά, χορεύοντας τους ρουσαλίδικους χορούς, με συνοδεία μουσικών της Γουμένισσας. Η ενδυμασία τους παρέπεμπε στην στολή του τσολιά, και στα χέρια τους κρατούσαν σπαθιά.

Η προσφορά του συλλόγου

Μόνο θετικά απαριθμούμε κάνοντας τον απολογισμό των δράσεων του χορευτικού μας τμήματος όλα τα χρόνια της λειτουργίας του.

Δεκάδες παιδιών και ενηλίκων είχαν την δυνατότητα να μάθουν τους παραδοσιακούς χορούς του τόπου τους καθώς και άλλων περιοχών της χώρας. Μέσα από την συμμετοχή τους στα χορευτικά συγκροτήματα του συλλόγου, ταξίδεψαν, γνώρισαν νέους τόπους και κουλτούρες, έκαναν νέους φίλους και απέκτησαν πλήθος εμπειριών.

Ο πολιτιστικός σύλλογος Πολυπέτρου, μέσα από τις πολλαπλές δράσεις του, καλύπτει ένα ευρύ φάσμα της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής του χωριού μας, συμβάλλοντας ουσιαστικώς στην πρόοδο της μικρής μας κοινότητας. Χρέος όλων μας, και ειδικά των νεωτέρων γενεών, αποτελεί η στήριξη του συλλόγου, διότι μέσα από αυτόν καταβάλλονται φιλότιμες προσπάθειες ανάδειξης του τόπου και κυρίως διατήρησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της μνήμης μας.