Η αναβίωση του Κουρμπανιού στην Γουμένισσα
Πλήθος κόσμου προσήλθε στις εκδηλώσεις αναβίωσης του εθίμου του Κουρμπανιού, την Κυριακή 1.2.15 στο ιερό παρεκκλήσιο Αγίου Τρύφωνος Γουμένισσας.
Η ιερά πανήγυρις πραγματοποιήθηκε προς τιμή του προστάτη των αμπελουργών Αγίου Τρύφωνος, και διοργανώθηκε από τον φερώνυμο πολιτιστικό σύλλογο.
Είναι ένα έθιμο πολύ διαφορετικό από άλλα, που αναβιώνει στη Γουμένισσα από το 1924 και χωρίς διακοπή στο πέρασμα των χρόνων, από τους Ανατολικορωμυλιώτες, οι οποίοι τηρούν πιστά την παράδοση των προγόνων τους, που κατάγονταν από το Άνω Βοδενό Στενημάχου της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Το 1924 οι ελληνικοί πληθυσμοί της Ανατολικής Ρωμυλίας α-ναγκάστηκαν να αφήσουν τις κατάφυτες από αμπέλια περιοχές τους και να εγκατασταθούν στις καινούργιες πατρίδες τους, φέρνοντας μαζί τους την «τέ-χνη» της καλλιέργειας του αμπελιού, αλλά και τις λατρευτικές τους συνήθειες και παραδόσεις. Ξεχωριστή θέση στη λατρεία των χριστιανικών πληθυσμών της βαλκανικής χερσονήσου κατείχε ο Άγιος προστάτης των αμπελουργών.
Από το 1979 έτος ιδρύσεως του Συλλόγου των Ανατολικορωμυλιωτών «Άγιος Τρύφων» και έως σήμερα το έθιμο αναβιώνει με αποκλειστική ευθύνη, διοργάνωση και εποπτεία του Συλλόγου σε συνεργασία πάντοτε με την Εκκλησία, καθώς και την καθοριστική συμμετοχή των μελών του, των ανθρώπων δηλαδή που κάθε χρόνο δραστηριοποιούνται και προσφέρουν την εθελοντική εργασία και το μεράκι τους για την πραγματοποίηση του. Είναι μια κοινωνία ανθρώπων, δεμένη, που με τον δικό τους τρόπο συμμετέχουν στην αναβίωση του εθίμου.
Οι πρόσφυγες από την περιοχή της Στενημάχου της Ανατολικής Ρωμυλίας πραγματοποιούν την εντυπωσιακή τελετουργία του Κουρμπανιού. Πρόκειται για θυσία ζώου προς τιμήν του Αγίου Τρύφωνος, ένα έθιμο που το έφεραν από την πατρίδα τους μαζί με τις λιγοστές αποσκευές τους και το διατηρούν έως σήμερα. Συνηθίζουν να διατηρούν από τον τρύγο σταφύλια, κρεμασμένα στα υπόγεια κελάρια ή στην κληματαριά. Το έχουν σε καλό να αντέξουν τα σταφύλια αυτά ως την 1η Φεβρουαρίου, οπότε και τα πηγαίνουν στην εκκλησία για να διαβαστούν και να μοιραστούν στους πιστούς. Όλοι παίρνουν ρώγες, που τις τρώνε για καλή υγεία, αφού φυλάξουν και μερικές στο εικονοστάσι. Με τον Αγιασμό που τελείται στην εκκλησία δεν ραντίζουν το σπίτι, αλλά τους μπαχτσέδες, τις οπωρώνες και κυρίως τα αμπέλια τους.
Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν το Σάββατο 31.1.15 με πανηγυρικό εσπερινό και ολοκληρώθηκαν την Παρασκευή 1.2.15 με την αναβίωση του εθίμου του Κουρμπανιού.
Ο Άγιος Τρύφων από την εποχή της τουρκοκρατίας αγιογραφείται με μαχαίρι τρυγητού στο δεξί του χέρι. Η λαϊκή παράδοση συνδέει τον Άγιο με τα αμπέλια και τους αμπελουργούς μέσω ευρύτατα διαδεδομένης αφήγησης. Σύμφωνα με μία από τις παραλλαγές, ο Άγιος Τρύφων κλάδευε το αμπέλι του αδιαφορώντας για τις αντίθετες υποδείξεις της Παναγίας και έκοψε τη μύτη του. Έτσι εξηγείται η λατρευτική αποχή από την εργασία στ’ αμπέλια, που κρατούν όλοι οι αμπελουργικοί πληθυσμοί.
Η μνήμη του Αγίου γιορτάζεται με εξαιρετική λαμπρότητα. Παράλληλα με τις διάφορες άλλες εθιμικές πρακτικές (αγιασμοί και τελετουργικά κλαδέματα αμπελώνων, διατήρηση σταφυλιών από τον τρύγο και διανομή τους), ο σύλλογος διοργανώνει το κουρμπάνι προς τιμήν του Αγίου. Νωρίς το πρωί της 1ης Φεβρουαρίου το ζώο, μοσχάρι, πάντα αρσενικό, αγορασμένο με έρανο, οδηγείται με πομπή και συνοδεία οργάνων στο παρεκκλήσι όπου θυσιάζεται και βράζεται σε μεγάλα καζάνια. Εν τω μεταξύ τελείται θεία λειτουργία και Αγιασμός. Ο παπάς «διαβάζει» το βρασμένο κρέας, που διανέμεται “για το καλό” σε πιστούς μαζί με ζωμό. Τα χορευτικά συγκροτήματα της περιοχής και οι συμμετέχοντες γλεντούν με τοπική μουσική και άφθονο κόκκινο κρασί. Ο καθαρά αμπελουργικός χαρακτήρας του τόπου, η έντονη δραστηριοποίηση του συλλόγου που διοργανώνει κάθε χρόνο την ιδιαιτερότητά του αλλά και την ενότητά του με τους υπόλοιπους κατοίκους, δίνουν στο Κουρμπάνι του Αγίου Τρύφωνος τον τόσο γενικευμένο, καθολικά αποδεκτό χαρακτήρα του.
Η γιορτή του Αγίου στην Γουμένισσα διατηρεί ζωντανά πολλά παραδοσιακά στοιχεία. Όσοι αντέξουν να ακολουθήσουν μετά το γλέντι κάποιον γέρο αμπελουργό, θα τον δουν να ραντίζει με αγιασμό το αμπέλι του, να κλαδεύει τελετουργικά τέσσερα κλήματα και να παραχώνει στη γη τα κόκκαλα και άλλα υπολείμματα του κουρμπανιού. Η γιορτή σημαίνει για εκείνον μια ετήσια ανανεούμενη συμφωνία με τον προστάτη των αμπελιών Άγιο Τρύφων.
Το τελευταίο μέρος είναι το καθαρά εορταστικό: Εμφάνιση συγκροτημάτων των χορευτικών τμημάτων και άλλων χορευτικών συγκροτημάτων και αμέσως μετά γλέντι των παρευρισκομένων με άφθονο κρασί.
Τόσο οι κάτοικοι της Γουμένισσας αλλά και πολλοί επισκέπτες και εκδρομείς έδωσαν και φέτος το «παρών» τους στην εκδήλωση.
Ο Πρόεδρος του συλλόγου Αστέριος Τάτσης καλωσόρισε τους προσκεκλημένους και τους επισκέπτες, τους ευχαρίστησε για την συμμετοχή τους στην εκδήλωση και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στους χορηγούς και σε όλους τους αφανείς ήρωες, αυτούς που με την αφιλοκερδή προσφορά της εργασίας τους βοήθησαν να ετοιμαστεί και να ολοκληρωθεί η εκδήλωση.
Η γραμματέας κ. Ραφαηλία Παπανικολάου αναφέρθηκε σ’ ένα σύντομο ιστορικό του εθίμου και παρουσίασε τα χορευτικά συγκροτήματα των Πολιτιστικών συλλόγων «Αγίου Τρύφωνος», Ανθοχωρίου Μετσόβου, Πλατανότοπου Καβάλας, «Άγιος Γεώργιος» Βαφειοχωρίου, Καλαμπακίου Δράμας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο βουλευτής Κιλκίς και πρώην υφυπουργός Γεώργιος Γεωργαντάς, ο δήμαρχος Παιονίας Χρήστος Γκουντενούδης, ο πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου Γιάννης Παπαδόπουλος, ο αντιδήμαρχος Γουμένισσας Γιάννης Αλίρης, οι δημοτικοί σύμβουλοι Ελένη Δούμου, Κωνσταντίνος Σιωνίδης, κ. Γαρόπουλος, Γιάννης Αδαμόπουλος, ο πρόεδρος δημοτικής ενότητας Γουμένισσας Σάκης Τραχανίδης, ο πολιτευτής Κιλκίςκαι πρώην υποψήφιος βουλευτής Αναστάσιος Καζαντζίδης, ο πρόεδρος του Ιερού Ιδρύματος Κ. Ραχμανίδης, πρόεδροι τοπικών κοινοτήτων, ο δασάρχης κ. Τζάκος, ο διευθυντής Τ.Υ ΟΑΕΔ κ. Χατζηβασιλείου, πρόεδροι και μέλη πολιτιστικών συλλόγων και φορέων και πλήθος κόσμου.
