Επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας – Η πράσινη Μετάβαση της ΕΕ
Η ενεργειακή κρίση των τελευταίων μηνών, ως απότοκος του ρωσοουκρανικού πολέμου ανέσυρε και πάλι την συζήτηση για την ενεργειακή αυτονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ για αρκετά χρόνια , βρίσκονταν πλήρως εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο, κυρίως λόγω του χαμηλού κόστους μεταφοράς, με αποτέλεσμα οι όποιες συζητήσεις για «πράσινη ενεργειακή τροφοδότηση» να προσκρούουν στο υψηλό κόστος κατασκευής υποδομών εκμετάλλευσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, η ενεργειακή απεξάρτηση από την Ρωσία καθίσταται πλέον αναγκαιότητα και έτσι μπορεί να γίνει λόγος για την πράσινη μετάβαση της ΕΕ.
Οι νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν με την ενεργειακή κρίση, οδήγησαν τις χώρες της ΕΕ σε ανασχεδιασμό της ενεργειακής τους στρατηγικής. Οι αρχικοί σχεδιασμοί είχαν θέσει ως στόχο την εξάλειψη της εκπομπής ρύπων μέχρι το 2050. Βέβαια, η μερίδα του λέοντος των κρατών μελών της Ένωσης δεν είχε προβεί σε καμία ουσιαστική ενέργεια για την υλοποίηση του εν λόγω στόχου. Απόρροια αυτού ήταν ο στόχος αυτός να φαντάζει δυστοπικός. Τα δεδομένα όμως άλλαξαν. Η πανδημία του νέου κορονοϊού ανάγκασε όλα τα κράτη να προβούν σε περιορισμούς της κυκλοφορίας και να λάβουν σκληρά μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απότομη πτώση της ζήτησης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και έτσι μόλις εγκαταλείφθηκε η πολιτική των lockdown, ως μέτρο καταπολέμησης της πανδημίας, η ζήτηση αυξήθηκε με γεωμετρική πρόοδο, συμπαρασύροντας και τις αντίστοιχες τιμές για τα εν λόγω καύσιμα. Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Ολοένα και περισσότερα κράτη άρχισαν να λαμβάνουν μέτρα γιος το κλίμα και την πράσινη μετάβαση επ’ ευκαιρία της ενεργειακής κρίσης, όπως για παράδειγμα η Ελλάδα με τον νέο κλιματικό νόμο.
Οι χώρες τις ΕΕ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση στράφηκαν προς διάφορες κατευθύνσεις. Η πρώτη λύση που φάνηκε δελεαστική ήταν η κατασκευή τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG, με προεξέχουσα την Γερμανία, η οποία ενέκρινε την κατασκευή δυο τέτοιων σταθμών έως τα τέλη του 2023, ενώ η Ελλάδα δεν έμεινε άπραγη, προχωρώντας στην κατασκευή δεύτερου τερματικού σταθμού στη Αλεξανδρούπολη, με σκοπό να καταστεί ενεργειακός κόμβος. Βέβαια η λύση αυτή δεν ευνοεί την ενεργειακή αυτονομία της Ένωσης, αφού θα οδηγούσε στην εξάρτηση από το αμερικανικό φυσικό αέριο. Μια άλλη εναλλακτική που προωθείται ως λύση για την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, είναι η δημιουργία πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κατά το πρότυπο της Γαλλίας. Ήδη αρκετές χώρες έχουν αρχίσει να εξετάζουν σοβαρά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όπως λόγου χάρη η Βουλγαρία. Σαφέστατα, αυτή η εναλλακτική μειώνει σημαντικά την εκπομπή ατμοσφαιρικών ρύπων, ωστόσο υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την πιθανότητα ενός πυρηνικού ατυχήματος και τις πιθανώς καταστροφικές περιβαλλοντικές συνέπειες που θα είχε ως αποτέλεσμα.
Συνεπώς, οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ίσως να είναι η καλύτερη λύση στο πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης. Οι επενδύσεις αυτές θα συνοδευτούν από αρκετά οφέλη. Καταρχάς, η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θα επιτευχθεί με τον παραγκωνισμό του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, ως πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας, θα εξασφαλίσει μια ποιοτική διαβίωση στα μεγάλα αστικά κέντρα, διασφαλίζοντας την ατομική, αλλά και την δημόσια υγεία. Εκτός από τα προαναφερθέντα, οι επενδύσεις αυτές θα αφήσουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, αναχαιτίζοντας την υπερθέρμανση του πλανήτη, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, και γενικότερα τα φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Μπορεί βέβαια οι επενδύσεις στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας να μην φαντάζουν τόσο δελεαστικές όσο οι αντίστοιχες στους υδρογονάνθρακες και εν γένει στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αξίζει όμως να διασαφηνιστεί το ότι οι υποδομές που χρειάζονται για την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων είναι ιδιαίτερα δαπανηρές στην κατασκευή τους και σε πολλές περιπτώσεις το κόστος είναι ισόποσο με τις ανάλογες επενδύσεις σε υποδομές εκμετάλλευσης οικολογικών μορφών ενέργειας. Άλλωστε, μεσοπρόθεσμα, λόγω της κλιματικής αλλαγής, η στροφή στην πράσινη ενέργεια θα είναι μονόδρομος, οπότε οι επενδύσεις σε οικολογικές μορφές ενέργειας θα συνιστούσαν και τρόπον τινά εξοικονόμηση κεφαλαίων.
Από μια τέτοια μεταστροφή στην ενεργειακή πολιτική, θα μπορούσε να αποκομίσει τεράστια οφέλη και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πρώτο πράγμα που θα εξασφάλιζε η Ένωση από ένα τέτοια εγχείρημα, θα ήταν η ενεργειακή της αυτονομία, καθώς δεν θα χρειαζόταν πλέον να εισάγει καύσιμα από τρίτες χώρες, όπως η Ρωσία, οι ΗΠΑ ή οι Αραβικές χώρες, αλλά θα παρήγαγε την δική της ενέργεια. Αυτό όμως θα συνεπάγονταν παραπέρα ότι η τιμή της ενέργειας και η ενεργειακή τροφοδοσία της Ένωσης δεν θα επηρεάζονταν από τις διεθνείς συνθήκες, από τις διακυμάνσεις της αγοράς και από λοιπούς εξωγενείς παράγοντες. Περαιτέρω, αξιοσημείωτη είναι επίσης και η συμβολή αυτών των επενδύσεων στη γεφύρωση του χάσματος Βορρά – Νότου που για χρόνια ταλανίζει την Ένωση. Εκτενέστερα, οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα, και η Βουλγαρία, θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα, εκμεταλλευόμενες την ηλιοφάνεια που έχουν τις περισσότερες μέρες του χρόνου, κι έτσι να τροφοδοτείται ολόκληρη η Ευρώπη με ηλιακή ενέργεια. Η καταβολή μεγάλων χρηματικών κεφαλαίων για τη κατασκευή ηλιακών πάρκων σε αυτές τις χώρες, θα συνεπάγονταν περαιτέρω την οικονομική ανάπτυξη των κρατών αυτών με άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία, καθώς τα χρήματα αυτά θα προορίζονταν για την καταβολή των μισθωμάτων σε ιδιώτες – ιδιοκτήτες των εκτάσεων που θα εγκαθίσταντο τα φωτοβολταΪκά πάρκα. Αντίστοιχα έργα μπορούν να γίνουν και σε άλλα κράτη – μέλη της Ένωσης. Τα κράτη του ευρωπαϊκού βορρά που έχουν μεγάλα μποφόρ αέρα αρκετές μέρες του χρόνου, θα ήταν δυνατό να αξιοποιήσουν τα κονδύλια της Ένωσης έτσι ώστε να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες.
Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται ήδη τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει την δυνατότητα στα κράτη μέλη μα αξιοποιήσουν το μερίδιό τους στο ταμείο, μόνο εφόσον αυτό θα προορίζεται για επενδύσεις σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ψηφιακή διακυβέρνηση. Παράλληλα, στο ίδιο πλαίσιο κινείται και το ευρωπαϊκό ταμείο ανάκαμψης, μέρος του οποίου θα μπορούσε να διατεθεί για την ανοικοδόμηση τέτοιου είδους υποδομών, πέρα από το ποσό που διατίθεται για την στήριξη της κοινωνίας στη μετα του κορονοϊού εποχή.
Συνεπώς, η πράσινη μετάβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης , δεν αποτελεί πλέον ουτοπία, ούτε μια εκδήλωση ακραίου ιδεαλισμού, αλλά είναι μια αναγκαιότητα της εποχής. Η στροφή στην καθαρή ενέργεια είναι η μόνη μακροπρόθεσμη λύση στο πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης, μια λύση πολλά υποσχόμενη, η οποία όμως θα απαλλάξει την ΕΕ και την ανθρωπότητα από την κλιματική αλλαγή, αφήνοντας ένα καλύτερο μέρος για τις επόμενες γενιές. Παρά τις επικριτικές απόψεις, η πράσινη μετάβαση είναι ένα καίριο ζήτημα που θα βρίσκεται συνεχώς στο προσκήνιο τα επόμενα χρόνια.
Βιβλιογραφία:
Rhett Power. (2022). Η μεγάλη ενεργειακή ευκαιρία της Ελλάδας στο φόρουμ του Νταβός. Capital.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.capital.gr/forbes/3633056/h-megali-energeiaki-eukairia-tis-elladas-sto-foroum-tou-ntabos
Κωνσταντίνος Χαροκόπος. (2022). Tο πλαστό δίλλημα: Καθαρή ενέργεια ή οικονομική ανάπτυξη. Liberal.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.liberal.gr/apopsi/to-plasto-dilimma-kathari-energeia-i-oikonomiki-anaptuxi/447388
ΣΚΑΙ. (2022). Στη Βουλή ο κλιματικός νόμος : τέλος στην παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη από το 2028 – μηδενικών εκπομπών ταξί από το 2026. Διαθέσιμο σε: https://www.skai.gr/news/politics/katatethike-o-klimatikos-nomos-ta-metra-gia-ktiria-oximata-energeia
Business Daily. (2022). Παράγοντας κλειδί για την απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια η Ελλάδα. Διαθέσιμο σε: https://www.businessdaily.gr/oikonomia/64081_paragontas-kleidi-gia-apexartisi-apo-ti-rosiki-energeia-i-ellada
Τάσος Τσακίρογλου. (2022). Πράσινη μετάβαση και άλλα βολικά παραμύθια. Εφημερίδα των Συντακτών. Διαθέσιμο σε: https://www.efsyn.gr/stiles/ypografoyn/344632_prasini-metabasi-kai-alla-bolika-paramythia
Νατάσα Μπατσέα. (2022). Το μήνυμα του πολέμου για πράσινη μετάβαση. In.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.in.gr/2022/05/02/world/minyma-tou-polemou-gia-prasini-metavasi/
Spiegel.de. (2022). Siemens Energy will Windkrafttochter Gamesa von der Börse nehmen. Διαθέσιμο σε : https://www.spiegel.de/wirtschaft/unternehmen/siemens-energy-will-windkrafttochter-gamesa-von-der-boerse-nehmen-a-29b001ef-aa2a-4463-9a51-2edf4a9de1a0
Βαλάντου Γιαννακούδη. (2022). Σκρέκκας : Οφείλουμε να επιταχύνουμε την πράσινη μετάβαση. Politic.gr. Διαθέσιμο σε : https://politic.gr/χωρίς-κατηγορία/skrekas-ofeiloume-na-epitachynoume-tin-prasini-metavasi/#.Yo3uPS0hXi0
Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Supporting clean energy. Διαθέσιμο σε : https://ec.europa.eu/reform-support/supporting-clean-energy-investments-greece_el
*Φοιτητής τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης