Οι νέες υποχρεώσεις για το τσεκ, τα σημεία προσοχής στο όργωμα, την αμειψισπορά και τη γη υπό αγρανάπαυση

Οι νέες υποχρεώσεις για το τσεκ, τα σημεία προσοχής στο όργωμα, την αμειψισπορά και τη γη υπό αγρανάπαυση

Πράγµατι για την πληρωµή των επιδοτήσεων του 2024 µπαίνουν σε ισχύ νέοι κανόνες αιρεσιµότητας µε τους κύριους που θα πρέπει να προβληµατίζουν τον αγροτικό κόσµο να έχουν να κάνουν µε την φυτοκάλυψη (ΚΓΠΚ 6), την αµειψισπορά (ΚΓΠΚ 7) και την αγρανάπαυση (ΚΓΠΚ 8).

Η φυτοκάλυψη αναφέρει πως το αγροτεµάχιο θα πρέπει να καλύπτονται µε καλλιέργεια ή υπολείµµατα αυτής από 15 Νοεµβρίου 2023 έως και τις 15 Μαρτίου 2024. Για τους καλλιεργητές χειµερινών σιτηρών, εξ ορισµού, δεν τίθεται ζήτηµα για τήρηση αυτής. Ωστόσο για τις εαρινές, είναι µία αιρεσιµότητα που δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθεί όπως σηµειώνει και η ΕΘΕΑΣ, αφού ταυτόχρονα η ξηρασία σε ορισµένες περιοχές της χώρας και οι πληµµύρες σε άλλες, έχουν µεταβάλει τον συνηθισµένο προγραµµατισµό των εργασιών των αγροτών και εκ των πραγµάτων µεταβάλλουν τους συνηθισµένους χειρισµούς του εδάφους. Από αυτήν την αιρεσιµότητα γεννάται και ο προβληµατισµός για την «απαγόρευση οργωµάτων».  Αναφορικά µε την αµειψισπορά, θα πρέπει να γνωρίζουν οι αγρότες ότι θα πρέπει να αλλάζει η καλλιέργεια τουλάχιστον στο 1/3 ετησίως ώστε σε βάθος τριετίας να έχει εξασφαλιστεί πως το 100% του αγροτεµαχίου έχει σπαρθεί µε διαφορετικό βοτανικό γένος. Για την αγρανάπαυση ενδέχεται να υπάρξουν εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο και να «νερώσει» κάπως η υποχρέωση για το 7% του χωραφιού. 

Σηµειώνεται πως από το 2025 ξεκινάνε και οι κοινωνικές αιρεσιµότητες αλλά και η αιρεσιµότητα που έχει να κάνει µε την προστασία των τυρφώνων. Με την κοινωνική αιρεσιµότητα σε ισχύ οι Έλληνες αγρότες που απασχολούν εργάτες γης θα έχουν υποχρέωση να τους ασφαλίζουν και να τους παρέχουν καλές συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, αν θέλουν να συνεχίσουν να παίρνουν επιδοτήσεις.

Για τους παραγωγούς που υπέβαλαν αιτήσεις ΟΣΔΕ 2023 στις πυρόπληκτες και πλημμυρισμένες περιοχές, έχουν ανακύψει προβλήματα εφαρμογής που αναμένουν άμεσα διευκρινίσεις

10 ερωταπαντήσεις για την αιρεσιμότητα  

Συνολικά εννέα κανόνες αιρεσιµότητας καλούνται να τηρήσουν οι αγρότες για τη λήψη των άµεσων ενισχύσεων για το 2024. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι κανόνες που αφορούν αρόσιµες εκτάσεις άνω των 100 στρεµµάτων και αφορούν την αµειψισπορά (ΚΓΠΚ 7) και την αγρανάπαυση (ΚΓΠΚ 8). Για την φυτική κάλυψη (ΚΓΠΚ 6) θα πρέπει να υπάρξουν περαιτέρω εξηγήσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΥΠΑΑΤ, καθώς ο κανόνας αυτός πρακτικά και ρεαλιστικά δεν δύναται να ακολουθηθεί από µερίδα αγροτών-καλλιεργητών που προγραµµατίζουν εαρινές σπορές. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν κανόνα φτιαγµένο για τη βόρεια Ευρώπη που ουδεµία σχέση µπορεί να έχει µε τις καλλιεργητικές συνθήκες στη χώρα µας αναφέρουν έµπειροι γεωπόνοι. 

1.) Τι είναι η ΚΓΠΚ 7: Αµειψισπορά  

Στις εκµεταλλεύσεις µε εκτάσεις αροτραίων καλλιεργειών άνω των 100 στρεµµάτων, εφαρµόζεται αµειψισπορά της κύριας καλλιέργειας ετησίως: 

α. Ο γεωργός πρέπει να εξασφαλίσει τουλάχιστον στο 1/3 της έκτασης που καλύπτεται µε αροτραίες καλλιέργειες τη διαδοχή καλλιεργειών διαφορετικών βοτανικών γενών ώστε εντός 3 καλλιεργητικών περιόδων κάθε αγροτεµάχιο µε αροτραία καλλιέργεια να έχει καλλιεργηθεί µε τουλάχιστον δυο (2) κύριες καλλιέργειες διαφορετικών βοτανικών γενών π.χ. βαµβάκι, αραβόσιτος, σιτάρι, κ.α. Από την υποχρέωση αυτή εξαιρούνται τα αγροτεµάχια µε πολυετείς καλλιέργειες ή αγρωστώδη και άλλα ποώδη κτηνοτροφικά φυτά, καθώς και η γη υπό αγρανάπαυση. 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Υποοµάδες της ίδιας οµάδας καλλιέργειας δεν νοούνται ως διαφορετική οµάδα καλλιέργειας. 

β. Εναλλακτικά: σε περίπτωση που κάποιο αγροτεµάχιο σπαρθεί µε χειµερινή επίσπορη καλλιέργεια διαφορετικού γένους από την κύρια καλλιέργεια, ανελλιπώς για τρεις καλλιεργητικές περιόδους, η οποία παραµένει από 15/11 εκάστου έτους µέχρι τις 5/3 του επόµενου έτους ή µέχρι τουλάχιστον 4 εβδοµάδες πριν τη σπορά της εαρινής καλλιέργειας (όπως αναφέρεται στο ii), το χρονικό διάστηµα µε υποχρεωτική αλλαγή της κύριας καλλιέργειας παρατείνεται κατά µια καλλιεργητική περίοδο (4 αντί 3).

2.) Αν αλλάξει όλο το αγροτεµάχιο σε ένα έτος, «βγαίνει» η δέσµευση για εναλλαγή στο 1/3 ετησίως;

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ αναφέρει πως θα πρέπει να αλλάζει η καλλιέργεια τουλάχιστον στο 1/3 ετησίως ώστε σε βάθος τριετίας να έχει εξασφαλιστεί πως το 100% του αγροτεµαχίου έχει σπαρθεί µε διαφορετικό βοτανικό γένος σε σχέση µε το πρώτο έτος. Εύλογα δηµιουργείται το ερώτηµα αν ένας αγρότης µε βαµβάκι το 2023 σπείρει φέτος το χειµώνα σκληρό σιτάρι, αν απαλλάσσεται από την αµειψισπορά για τις επόµενες δύο  καλλιεργητικές περιόδους. Εδώ ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν έχει δώσει απάντηση. 

3.)Παραγωγός που θα πάρει νέα αγροτεµάχια, πώς θα υπολογίσει την εναλλαγή καλλιέργειας;  

Η υποχρέωση αµειψισποράς συνδέεται µε το αγροτεµάχιο, ακόµα και αν αυτό δηλώνεται στην ΕΑΕ διαφορετικών δικαιούχων από έτος σε έτος. Στις περιπτώσεις λοιπόν νέας µίσθωσης αγροτεµαχίων θα λαµβάνεται υπόψη η καλλιέργεια του αγροτεµαχίου την προηγούµενη χρονιά έτσι ώστε να ενταχθεί στις υποχρεώσεις αµειψισποράς της εκµετάλλευσης. Όλες οι σχετικές πληροφορίες µε το είδος καλλιέργειες, για παράδειγµα θα µπορούν να αναφέρονται στο ιδιωτικό συµφωνητικό µίσθωσης. 

4.) Ποιες εκµεταλλεύσεις εξαιρούνται από την ΚΓΠΚ 7: Αµειψισπορά

Από την υποχρέωση εξαιρούνται οι εκµεταλλεύσεις κάτω των 100 στρεµµάτων και:

1. Καλλιέργειες ρυζιού
2. Όταν ποσοστό µεγαλύτερο του 75% της αρόσιµης γης:

• χρησιµοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών,
• καλλιεργείται µε ψυχανθή,
• χρησιµοποιείται ως γη υπό αγρανάπαυση,
• αποτελεί συνδυασµό των ανωτέρω χρήσεων.

3. Όταν ποσοστό µεγαλύτερο του 75% της επιλέξιµης γεωργικής έκτασης:

• αποτελεί µόνιµο βοσκότοπο,
• χρησιµοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών,
• είναι ορυζοκαλλιέργεια,
• αποτελεί συνδυασµό των ανωτέρω χρήσεων

4. Οι εκµεταλλεύσεις που έχουν πιστοποιηθεί ως βιολογικές.

5.) Απαγορεύεται το όργωµα;  

Με βάση την ΚΓΠΚ 6: «Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους» από 15 Νοεµβρίου 2023 έως και τις 5 Μαρτίου 2024 απαιτείται να υπάρχει φυτική κάλυψη στα αγροτεµάχια. Ωστόσο, εφόσον απαιτείται να γίνει προετοιµασία του εδάφους για την επόµενη εαρινή καλλιέργεια, ο παραγωγός δύναται να διακόψει την εδαφοκάλυψη πριν τη λήξη του ως άνω διαστήµατος, λαµβανοµένου υπόψη ότι το χρονικό διάστηµα έως την εαρινή σπορά, δεν µπορεί να υπερβαίνει τις τέσσερις (4) εβδοµάδες. Οπότε εµµέσως, η απάντηση που µπορεί να δωθεί µε κάθε επιφύλαξη είναι «Ναι». Ωστόσο, όπως µεταφέρεται στην Agrenda αυτό δεν επηρεάζει τις χειµερινές καλλιέργειες. ∆ηλαδή ένας αγρότης µπορεί να µπει να οργώσει και να σπείρει σιτάρι στις 25/11 χωρίς να επηρεάζεται από αυτή τη δέσµευση. Αυτοί που επηρεάζονται είναι εκείνοι µε εαρινές καλλιέργειες: Ωστόσο: 

• Πρώτον: ∆εν προσδιορίζονται οι «ισοδύναµοι τρόποι προστασίας του εδάφους.
• ∆εύτερον: Σε ορισµένες περιοχές αν δεν οργωθούν τα αγροτεµάχια µετά την συγκοµιδή βαµβακιού, η οποία µπορεί να πραγµατοποιηθεί ακόµη και µετά τις 15 Νοεµβρίου, είναι αδύνατο να ακολουθήσει σπορά ηλίανθου (περίοδος Μαρτίου) την επόµενη καλλιεργητική περίοδο. 
• Τρίτον: Όπως σηµειώνει η ΕΘΕΑΣ η ΚΓΠΚ 6 είναι µία αιρεσιµότητα που δεν είναι εύκολο να ικανοποιηθεί, αφού ταυτόχρονα η ξηρασία σε ορισµένες περιοχές της χώρας και οι πληµµύρες σε άλλες, έχουν µεταβάλει τον συνηθισµένο προγραµµατισµό των εργασιών των αγροτών και εκ των πραγµάτων µεταβάλλουν τους συνηθισµένους χειρισµούς του εδάφους. Σχετικό αίτηµα εξαίρεσης για τον Έβρο έχουν κάνοι οι αγροτικοί σύλλογοι Βύσσας, Ορεστιάδας και Τριγώνου.
• Σηµειώνεται πως πέρα από την φυτική κάλυψη, µε βάση τον ΚΠΓΚ) 5 «∆ιαχείριση της
• κατεργασίας του εδάφους: Σε αγροτεµάχια αρόσιµων καλλιεργειών µε κλίση µεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται η άροση από τη 01/11 εκάστου έτους έως και τις 15/03 του επόµενου έτους.
• Τέταρτον: Ο γενικός γραµµατέας Ενωσιακών Πόρων, ∆ηµήτρης Παπαγιαννίδης αναφέρει σε ανάρτησή του µε τίτλο «Η άροση και οι φήµες για διάφορες απαγορεύσης» πως «Πρέπει να γίνει σαφές ότι οι απαγορεύσεις στα οργώµατα από 1η Νοεµβρίου 2023 έως και 15 Μαρτίου 2024 ισχύουν µόνο για αγροτεµάχια µε κλίση µεγαλύτερη του 15%. Ο κ. Παπαγιαννίδης όµως αναφέρεται προφανώς στην ΚΓΚΠ 5 και δεν δίνει απάντηση για τη δέσµευση φυτικής κάλυψης.

6.) Πώς θα γίνει ο έλεγχος της φυτοκάλυψης;

Το ερώτηµα των ελέγχων είναι πολύ σηµαντικό, καθώς από αυτούς θα εξαρτάται αν θα υπάρξουν ποινές επιλεξιµότητας για την παράβαση των Κανόνων όπως της ελάχιστης φυτοκάλυψης. Αν γίνει µε δορυφόρο (monitoring) ποιος εγγυάται πως θα δώσει σωστά αποτελέσµατα καθώς σε κάποιες περιπτώσεις είναι δύσκολο να φανεί καθαρά αν πράγµατι υπάρχει φυτοκάλυψη (π.χ καλαµιά κ.λπ);

7.) Τι είναι η ΚΓΠΚ 8 που αφορά την αγρανάπαυση;

Για γεωργικές εκµεταλλεύσεις µε αρόσιµη γη άνω των 100 στρεµµάτων απαιτείται:

α. τουλάχιστον το 4 % της αρόσιµης γης σε επίπεδο γεωργικής εκµετάλλευσης διατίθεται σε µη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συµπεριλαµβανοµένης της γης υπό αγρανάπαυση, ή

β. τουλάχιστον το 7 % της αρόσιµης γης σε επίπεδο γεωργικής εκµετάλλευσης διατίθεται σε µη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συµπεριλαµβανοµένης της γης υπό αγρανάπαυση, εµβόλιµων καλλιεργειών και των καλλιεργειών που δεσµεύουν άζωτο, που καλλιεργούνται χωρίς

τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων το 3 % είναι µη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συµπεριλαµβανοµένης της γης υπό αγρανάπαυση. Οι εµβόλιµες καλλιέργειες είναι: σινάπι, φαγόπυρο, κριθάρι, ελαιοκράµβη, σίκαλη, βρώµη, λόλιουµ µονοετές (υπολογίζονται µε 0,3 επί τα στρέµµατα). Οι καλλιέργειες που δεσµεύουν άζωτο είναι τα ψυχανθή, οι ζωοτροφές κ.λπ. 

8.) Ποιοι εξαιρούνται από την ΚΓΠΚ 8;  

1. Όταν ποσοστό µεγαλύτερο του 75% της αρόσιµης γης: 
2. χρησιµοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών (κοφτολίβαδα και λόλιουµ), 
3. καλλιεργείται µε καλλιέργειες ψυχανθών: µηδική, τριφύλλια, φασόλια, ρεβύθια, µαυροµάτικα, λωτός, κουκιά, φακές, λούπινα, µπιζέλια ή πίσσα, βίκος, ρόβη, λαθούρια. Ως κύρια καλλιέργεια ψυχανθών µπορούν να θεωρηθούν οι καλλιέργειες ζωοτροφών εφ’ όσον αποτελούνται από κάποιο από τα προαναφερθέντα ψυχανθή, καθώς και τα οσπριοειδή, 

iii. χρησιµοποιείται ως γη υπό αγρανάπαυση, iv. αποτελεί συνδυασµό των ανωτέρω χρήσεων. 

2. Όταν ποσοστό µεγαλύτερο του 75% της επιλέξιµης γεωργικής έκτασης: i. αποτελεί µόνιµο βοσκότοπο, ii. χρησιµοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών (κοφτολίβαδα και λόλιουµ), iii. καλλιεργείται µε καλλιέργειες κάτω από νερό για σηµαντικό µέρος του έτους ή για σηµαντικό µέρος του κύκλου καλλιέργειας, iv. αποτελεί συνδυασµό των ανωτέρω χρήσεων. 3. Με έκταση αρόσιµης γης έως 10 εκτάρια.

9.)  Θα υπάρξει άλλη παράταση για τις δεσµεύσεις ΚΓΠ 7: Αµειψισπορά και ΚΓΠ 8: Αγρανάπαυση

Για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣ∆Ε 2023 κατά παρέκκλιση δεν απαιτήθηκε η εφαρµογή αµειψισποράς (ΚΓΠΚ 7) και αγρανάπαυσης (ΚΓΠΚ 8). Παρά τα αιτήµατα κρατών-µελών, η Κοµισιόν δεν συµφώνησε σε παράταση και για το 2024, οπότε µέχρι νεοτέρας οι αγρότες κάτοχοι εκµεταλλεύσεις αροτραίων άνω των 100 στρεµµάτων πρέπει να προχωρήσουν σε αµειψισπορά και αγρανάπαυση. Μένει να φανεί η τύχη του αιτήµατος της Γαλλίας (το υποστηρίζει και η Ελλάδα) που αφορά την εν µέρη υλοποίηση της δέσµευσης αγρανάπαυσης και αφορά το 7% του αγροτεµαχίου (σηµείο β. στο ερώτηµα 8). Στο αίτηµά της η γαλλική αντιπροσωπεία αναφέρει: «Προτείνεται η µερική εφαρµογή του προτύπου ΚΓΠΚ 8 που ισχύει για το έτος εφαρµογής 2024. Στην πράξη, το ποσοστό 7% των ευνοϊκών για τη βιοποικιλότητα στοιχείων που απαιτείται από τον κανονισµό 2015-2021 θα διατηρηθεί, αλλά οι αγρότες θα επιτρέπεται να επιτύχουν αυτό το ποσοστό µόνο µε την καλλιέργεια ψυχανθών χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων (χωρίς δηλαδή να απαιτείται να έχει ελάχιστο µερίδιο γης σε παύση καλλιέργειας ή µη παραγωγικών στοιχείων).

10.) Τελικά ποιες αιρεσιµότητες θα πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα ο παραγωγός; 

Συνολικά υπάρχουν 9 Κανόνες αιρεσιµότητας. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτούν οι κανόνες που αφορούν αρόσιµες εκτάσεις άνω των 100 στρεµµάτων και αφορούν την αµειψισπορά (ΚΓΠΚ 7) και την αγρανάπαυση (ΚΓΠΚ 8). Για την φυτική κάλυψη (ΚΓΠΚ 6) θα πρέπει να υπάρξουν περαιτέρω εξηγήσεις από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και το ΥΠΑΑΤ, καθώς ο κανόνας αυτός πρακτικά και ρεαλιστικά δεν δύναται να ακολουθηθεί από µερίδα αγροτικών εκµεταλλεύσεων. Πρόκειται ουσιαστικά για έναν κανόνα φτιαγµένο για τη βόρεια Ευρώπη που ουδεµία σχέση µπορεί να έχει µε τις καλλιεργητικές συνθήκες στη χώρα µας αναφέρουν έµπειροι γεωπόνοι.