Ο δήμος Κιλκίς τίμησε την 83η επέτειο από το Ολοκαύτωμα των τριών Μαρτυρικών Χωριών Κλειστού, Αμπελόφυτου και Κυδωνιάς

Τόποι φριχτού μαρτυρίου τα τρία χωριά του ανατολικού Κιλκίς Κλειστό (Μούσγσαλι) Αμπελόφυτο (Μούρσαλι) και Κυδωνιά (Κοτσαλάρ) παραδόθηκαν στις φλόγες και οι κάτοικοί τους εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τις κατοχικές δυνάμεις της Βέρμαχτ στις 25 Οκτωβρίου του 1941. Η ναζιστική θηριωδία έκοψε το νήμα της ανθρώπινης ζωής και τα τρία χωριά δεν ξανακατοικήθηκαν ποτέ.

Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά ο δήμος Κιλκίς τίμησε σήμερα τη θυσία αίματος των αδικοχαμένων θυμάτων του Ολοκαυτώματος με σεβασμό στη μνήμη τους, με μια λιτή εκδήλωση, με έντονα αντιπολεμικά μηνύματα, στο Μνημείο Πεσόντων.

Επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των εκτελεσθέντων ανδρών στις πλατείες των χωριών και στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο Κλειστό τέλεσε ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κκ. Βαρθολομαίος.

Ακολούθησε το προσκλητήριο των νεκρών και ομιλία για το Ολοκαύτωμα των Μαρτυρικών Χωριών από τον Σπυρίδωνα Τσερτσίδη, Πρόεδρο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού του παραρτήματος Κιλκίς.

Ο ομιλητής αναφέρθηκε παραστατικά στα εγκλήματα και στην ωμότητα των Γερμανικών δυνάμεων, εξιστορώντας τον τραγικό επίλογο που έγραψαν τα τάγματα θανάτου για τα Μαρτυρικά Χωριά, ως αντίποινα για την αντιστασιακή δράση του ‘’Αθανάσιου Διάκου’’.

Οι Γερμανοί κατακτητές αντιδρούν με πρωτοφανή βαρβαρότητα. Στόχος τους είναι να καταπνίξουν κάθε αντιστασιακή εκδήλωση δια πυρός και σιδήρου, να σκορπίσουν τον τρόμο και να κάνουν την αγριότητα και βαρβαρότητα πολιτικό και στρατιωτικό επιχείρημα. Στις 25 Οκτωβρίου του 1941 ημέρα Σάββατο καταφθάνουν ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις των ΕΣ ΕΣ και των ταγμάτων θανάτου των Γερμανών και κυκλώνουν από μακριά σε δυο ζώνες την περιοχή. Οι χιτλερικοί εισβάλουν ταυτόχρονα και στα τρία χωριά. Μαζί τους έχουν και κατοίκους από τα Θεοδόσια και το Ελληνικό, σαν προστατευτική ασπίδα. Αποστολή τους, να μην αφήσουν τίποτα όρθιο και να σκοτώσουν τον ανδρικό πληθυσμό. Χωρίς χρονοτριβή ερευνούν τα σπίτια και διαχωρίζουν τους άνδρες 16-65 ετών από τα γυναικόπαιδα, στα οποία δίνουν προθεσμία μιας ώρας να εγκαταλείψουν τα χωριά και να φύγουν προς τον Λαχανά. Χωρίς καθυστέρηση μαζεύουν τον ανδρικό πληθυσμό και τους εκτελούν. Στο Αμπελόφυτο και στην Κυδωνιά εκτελούν τους άνδρες στις πλατείες των χωριών. Δέκα κάτοικοι από το Ίσωμα που βρίσκονταν στην Κυδωνιά εκτελέστηκαν μαζί με τους κατοίκους του χωριού. Στο Κλειστό τους βάζουν μέσα στην εκκλησία και αρχίζουν να την γκρεμίζουν με δυναμίτες. Όσοι πετάγονται έξω για να γλιτώσουν θερίζονται στην κυριολεξία από τους Γερμανούς. Εκτελέσθηκαν 96 πατριώτες. Οι ναζί καίνε και τα τρία χωριά και τα ισοπεδώνουν.

Για την 83η επέτειο από το Ολοκαύτωμα των χωριών του Ανατολικού Κιλκίς

ο κ. Τσερτσίδης τόνισε ότι αποτελεί σίγουρα μια τελετή μνήμης και τιμής που δεν πρέπει να ξεχάσουμε ή να υποτιμήσουμε στο μέλλον, αλλά να την προβάλουμε, να τη διδάξουμε στις επόμενες γενιές, ώστε να αποτελέσει ένα συνεκτικό κρίκο στην κοινωνία μας.    

Παρόντες στην τελετή μνήμης ήταν ο σεβασμιώτατος μητροπολίτης Πολυανής και Κιλκισίου κκ. Βαρθολομαίος, και τοπικοί ιερείς, ο δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης, οι αντιδήμαρχοι Αλέξανδρος Σημαιοφορίδης, Γιώργος Μπαλάσκας, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΚ, δημοτικός σύμβουλος Βασίλης Καραμπίδης, ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Αναστάσιος Καζαντζίδης, ο δημοτικός σύμβουλος Φώτης Γεωργιάδης, οι Πρόεδροι των Δημοτικών Κοινοτήτων Ισώματος Παναγιώτης Πουλτουρτζίδης, Ποντοκερασιάς Γιάννης Κασαπίδης, Κορωνούδας Παναγιώτης Φυτανίδης, ο διοικητής του Πολυεθνικού Κέντρου Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης της Ειρήνης (ΠΚΕΕΥ.Ε) Δημήτρης Καρατζάς, ο διοικητής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κιλκίς Γιάννης Πολιτίδης, ο πρόεδρος της Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης Χαράλαμπος Παπαδόπουλος και κάτοικοι του Ισώματος και της Ποντοκερασιάς.

Η ομιλία του Σπυρίδωνα Τσερτσίδη από τον πρόεδρο της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού του παραρτήματος Κιλκίς

Συμπληρώνονται σε λίγες ημέρες 83 χρόνια από την ιστορική ημέρα της 25ης Οκτωβρίου 1941 και της γερμανικής θηριωδίας των ναζί προς τον πληθυσμό και τις περιουσίες των κατοίκων των τριών χωριών της περιοχής του νομού μας.
Το ολοκαύτωμα των χωριών, Αμπελόφυτο (Μουρσαλή), Κυδωνιά(Κοτσαλάρ) καιΚλειστό(Μουσγαλή), είναι από τα πρώτα χωριά σε μια αλυσίδα μαρτυρικών τόπων από τους ναζί το φθινόπωρο του 1941.
Ας πάρουμε όμως τα γεγονότα από την αρχή.
Και η αρχή βρίσκεται στο κορυφαίο γεγονός στις 6 Απριλίου 1941, όπου τα γερμανικά στρατεύματα παραβιάζουν τα σύνορα της χώρας και του νομού μας από το χωριό Ακρίτα, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες υπάρχουν και οι πρώτοι νεκροί.
Οι συμπατριώτες μας αντιδρούν άμεσα και οργανώνουν τον αγώνα τους ενάντια στον κατακτητή.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επαναφέρω στη μνήμη, τη γέννηση της Εθνικής Αντίστασης στην Ελλάδα.
Με τον όρο Εθνική Αντίσταση,ορίζεται η αντίσταση που πρόβαλλαν οι Έλληνες κατά τη διάρκεια του Β΄ΠΠ εναντίον των δυνάμεων Κατοχής μέσω των αντάρτικων οργανώσεων, με στόχο την απελευθέρωση της χώρας.
Η αντίσταση ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την πτώση και τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας, τον Απρίλιο του 1941. Αρχικά υπήρξε προϊόν αυθόρμητων ενεργειών μεμονωμένων πολιτών ή μικρών ομάδων, αλλά σταδιακά απέκτησε οργανωμένη μορφή με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων.
Η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ευρώπη ιδρύθηκε στη συνοικία Επτάλοφος της Θεσσαλονίκης με το όνομα «Ελευθερία», στις 15 Μαΐου 1941 και συγκρότησε τις δύο πρώτες ένοπλες αντάρτικες ομάδες, εκ των οποίων η πρώτη ο «Αθανάσιος Διάκος» δραστηριοποιήθηκε τα Κρούσια του Κιλκίς με
Αρχηγό τον Χριστόδουλο Μόσχο (καπετάν Πέτρο).
Σταδιακά, η αντίσταση κατά των κατακτητών άρχισε να απλώνεται και να οργανώνεται.
Η ιστορία για τα τρία χωριά της Επαρχίας του Κιλκίς, είναι γνωστή στους περισσότερους, αξίζει όμως να μνημονεύεται με κάθε ευκαιρία, όπως είναι η σημερινή τελετή μνήμης.
Το Αμπελόφυτο στα μέσα του 15ου αιώνα, γύρω στο 1450 είχε 3 οικίες μουσουλμάνων. Η παλιά ονομασία του χωριού, από την εποχή της τουρκοκρατίας, ήταν Μουρασλή ή Μουρσαλή και μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή πληθυσμών, η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) εγκατέστησε σε αυτό 11 οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο.
Η Κυδωνιά βρίσκεται στην περιοχή ανάμεσα στα χωριά Ποντοκερασιά και Ίσωμα. Η παλιά ονομασία του χωριού, από την εποχή της τουρκοκρατίας, ήταν Χότζα Ογλαρή ή Κοτσαλάρ και μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή πληθυσμών, η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) εγκατέστησε σε αυτό 11 οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο.
Το Κλειστό από την εποχή της τουρκοκρατίας, η παλιά ονομασία του ήταν Μουσγαλή και μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την ανταλλαγή πληθυσμών, η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) εγκατέστησε σε αυτό 5 οικογένειες προσφύγων από τον Πόντο.
Τα τρία αυτά χωριά βρέθηκαν στο επίκεντρο των διεργασιών, συγκρότησης, δραστηριοποίησης και τροφοδοσίας των ανταρτών της ομάδας “Αθανάσιος Διάκος”
Μεταξύ άλλων, στελέχη της ομάδας ήταν και ο Βασίλης Πετρίδης, από το Κλειστό, που ορίστηκε στρατιωτικός υπεύθυνος, ο Παύλος
Κοτσαλίδης, από την Κυδωνιά, πολιτικός υπεύθυνος και ο Μελίτης Αθανασιάδης, από το Κλειστό, υπεύθυνος εφοδιασμού.. Οι δύο πρώτοι θα καταλήξουν λίγο αργότερα, ανάμεσα στους 96 εκτελεσθέντες.
Η δράση του “Αθανασίου Διάκου” προκάλεσε τις πρώτες απώλειες στην Βέρμαχτ – ανθρώπινες και υλικές -, ωστόσο απώλεσε και πολλούς από τους άνδρες του.
Ενδεικτικά αναφέρονται:
• Στις 14 Σεπτεμβρίου 1941 η ανατίναξη της σιδηροδρομικής γέφυρας Μουριών Κιλκίς, της γραμμής Θεσσαλονίκης – Αλεξανδρουπόλεως.
• Στις 22 Σεπτεμβρίου 1941 στήνει ενέδρα σε γερμανικό φορτηγό στον δρόμο Θεσσαλονίκης – Σερρών, (62 χιλ) σκοτώνονται οι δύο Γερμανοί και τραυματίζονται οι δυο Έλληνες που επέβαιναν σε αυτό. Λαφυραγώγησαν τον οπλισμό και έκαψαν το αυτοκίνητο.
Η αντίδραση ήταν άμεση. Είναι γνωστό πως οι Γερμανοί είχαν δυστυχώς και Έλληνες συνεργάτες.
Τα γερμανικά φρουραρχεία στο Κιλκίς, Λαχανά και Θεσσαλονίκη πληροφορούνται ότι σύμφωνα με «ασφαλείς» πληροφορίες τα χωριά Αμπελόφυτο, Κυδωνιά και Κλειστό «λειτουργούν» σαν βάσεις των ανταρτών και οι κάτοικοι κατέχουν όπλα και συμμετέχουν στις αντάρτικες ομάδες.
Οι Γερμανοί κατακτητές αντιδρούν με πρωτοφανή βαρβαρότητα. Στόχος τους είναι να καταπνίξουν κάθε αντιστασιακή εκδήλωση δια πυρός και σιδήρου, να σκορπίσουν τον τρόμο και να κάνουν την αγριότητα και βαρβαρότητα πολιτικό και στρατιωτικό επιχείρημα.
Στις 25 Οκτωβρίου του 1941 ημέρα Σάββατο καταφθάνουν ισχυρές μηχανοκίνητες δυνάμεις των ΕΣ ΕΣ και των ταγμάτων θανάτου των Γερμανών και κυκλώνουν από μακριά σε δυο ζώνες την περιοχή. Οι χιτλερικοί εισβάλουν ταυτόχρονα και στα τρία χωριά.
Μαζί τους έχουν και κατοίκους από τα Θεοδόσια και το Ελληνικό, σαν προστατευτική ασπίδα. Αποστολή τους, να μην αφήσουν τίποτα όρθιο και να σκοτώσουν τον ανδρικό πληθυσμό.
Χωρίς χρονοτριβή ερευνούν τα σπίτια και διαχωρίζουν τους άνδρες 16-65 ετών από τα γυναικόπαιδα, στα οποία δίνουν προθεσμία μιας ώρας να εγκαταλείψουν τα χωριά και να φύγουν προς τον Λαχανά. Χωρίς καθυστέρηση μαζεύουν τον ανδρικό πληθυσμό και τους εκτελούν.
Στο Αμπελόφυτο και Κυδωνιά εκτελούν τους άνδρες στις πλατείες των χωριών. Δέκα κάτοικοι από το Ίσωμα που βρίσκονταν στην Κυδωνιά εκτελέστηκαν μαζί με τους κατοίκους του χωριού. Στο Κλειστό τους βάζουν μέσα στην εκκλησία και αρχίζουν να την γκρεμίζουν με δυναμίτες.
Όσοι πετάγονται έξω για να γλιτώσουν θερίζονται στην κυριολεξία από τους Γερμανούς. Εκτελέσθηκαν 96 πατριώτες. Οι ναζί καίνε και τα τρία χωριά και τα ισοπεδώνουν.
Στην ηπειρωτική Ελλάδα προηγήθηκαν τα Άνω και Κάτω Κερδύλια στις 17 Οκτωβρίου 1941 με 222 εκτελεσθέντες και το Μεσόβουνο Κοζάνης στις 23 Οκτωβρίου 1941 με 165 εκτελεσθέντες. Πρόκειται για τα πρώτα ολοκαυτώματα στην Ευρώπη. Στη συνέχεια ακολούθησαν μια σειρά από μαρτυρικές πόλεις και χωριά, Καλάβρυτα, Βιάννο, Δίστομο, Χορτιάτης κ.α.
Βαρύ το τίμημα των ανθρώπων των τριών μαρτυρικών χωριών στο βωμό της λευτεριάς. Οι πόντιοι πρόσφυγες αφού γλύτωσαν από το κεμαλικό καθεστώς κατά τον ξεριζωμό του 1922, συμμετείχαν στο αλβανικό έπος και τώρα μοίρα σκληρή τους επεφύλαξε να πέσουν από τη ναζιστική θηριωδία.

Στο δικό μας μνημόσυνο θα μπορούσε να ολοκληρωθεί εδώ η σύντομη ομιλία για το ιστορικό του ολοκαυτώματος στα 3 μαρτυρικά χωριά.
Θα πρέπει φυσικά να αναφερθεί πως η ελληνική Πολιτεία και μετά τη μεγάλη καθυστέρηση των 73 ετών, μόλις το 2014, με ενέργειες του Δήμου Κιλκίς και του Συλλόγου Κιλκισιωτών Αθηνών και περιχώρων, αναγνώρισε με το Π.Δ 139 που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ΦΕΚ 230 / 16 Οκτ 2014 τα 3 αυτά χωριά ως μαρτυρικά και σήμερα εμείς τιμούμε την 10η επέτειο από την αναγνώρισή τους.
Όμως η ελληνική Πολιτεία έστω και αργά έπραξε το ορθό. Τώρα μένει σε εμάς να κάνουμε το δικό μας χρέος.
Γνωρίζω πως έως το 2022 παρά την αναγνώριση των χωριών ως μαρτυρικά από το 2014, δεν έγινε καμία τελετή μνήμης και δεν αποδόθηκε καμία τιμή σε όσους η ζωή τους τελείωσε τόσο άδικα στα χωριά αυτά.
Με πρωτοβουλία του νυν δημάρχου κ. Δημήτριου Κυριακίδη και μετά από μια σχετική ομιλία στην Μητρόπολη Κιλκίς στις 9 Μαΐου 2021 για τον Εορτασμό των Εθνικών Αγώνων και της Εθνικής Αντίστασης κατά του Ναζισμού και του Φασισμού, όπου έγινε εκτενής αναφορά στα δικά μας μαρτυρικά χωριά, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2022 αυτή η τελετή μνήμης και τιμής.
Οφείλουμε,
όπως μας φωνάζει ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς
σε όσους ήρθαν πέρασαν, θα έρθουν θα περάσουν
Όμως
Η σημερινή επέτειος μνήμης και τιμής
δεν θα πρέπει να αποτελεί πολιτική πρακτική χωρίς περιεχόμενο,
ούτε επιτρέπει σε κανέναν να την οικειοποιείται,
ούτε όμως τιμά όποιον την αγνοεί και απέχει,
ούτε θα πρέπει να είναι μια συμβολική κίνηση χωρίς αποτελέσματα,
ούτε φυσικά μια περιοδική υποχρέωση της δημοτικής αρχής.

Ο Γάλλος φιλόσοφος και κοινωνιολόγος
Εμίλ Ντιρκέμ (1858-1917) μας δίδαξε ότι
όλες οι κοινωνίες, μεγάλες ή μικρές,
όλοι οι πολιτισμοί, κυρίαρχοι ή μη,
ανανεώνουν την ενεργητικότητά τους
και εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή τους
μέσω τέτοιων τελετών μνήμης και τιμής.

Στην κατεύθυνση αυτή, η σημερινή επέτειος αποτελεί σίγουρα μια τελετή μνήμης και τιμής που
δεν πρέπει να ξεχάσουμε ή να υποτιμήσουμε στο μέλλον, αλλά
θα πρέπει να την προβάλουμε,
να τη διδάξουμε στις επόμενες γενιές,
να τη γιγαντώσουμε,
ώστε να αποτελέσει ένα συνεκτικό κρίκο στην κοινωνία μας.

Χωρίς αυτή την περιοδική «αναβάπτιση» του κοινωνικού συνόλου μέσα από τις εθνικές τελετές,
οι ιδέες που συνιστούν την ηθική και πολιτισμική ενότητα της κοινωνίας μας
παύουν να αποτελούν τον συνεκτικό ιστό του κοινωνικού δεσμού
και η συνοχή της θα δοκιμάζεται.

Αυτό αποτελεί και τη διαχρονική μας οφειλή στο διάβα του έθνους μας στην ιστορία και παντοτινή ευγνωμοσύνη σε όσους έχασαν τη ζωή τους σε αυτή τη διαδρομή και τους οποίους τιμούμε σήμερα.

Αιωνία η Μνήμη Αυτών.