Τα αποκεντρωμένα προγράμματα σπουδών ως καθοριστικός παράγοντας σύνδεσης του σχολείου με την τοπική κοινωνία

Του Κώστα Ανθόπουλου*

Από θεωρητικούς της Εκπαίδευσης με εξειδίκευση στα θέματα των αναλυτικών προγραμμάτων υποστηρίζεται, ότι επί σειρά ετών ο προσανατολισμός της εκπαιδευτικής πράξης στα σχολεία είχε ως κύριο στόχο και κατεύθυνση την απομνημόνευση παρά την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικότητας. Ιδιαίτερα ο πλήρης περιορισμός στο ένα και μοναδικό διδακτικό βιβλίο δεν παρείχε στους μαθητές ευκαιρίες κριτικής και δημιουργικής μάθησης και δεν ήταν συμβατός με τους σκοπούς και τους στόχους της σύγχρονης προσέγγισης της γνώσης.

Σύμφωνα με τις θεωρίες της σύγχρονης Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας, ο ενδεδειγμένος τρόπος που τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να μαθαίνουν είναι «ενεργώντας» και «δημιουργώντας». Είναι ενδεικτικά τα όσα εύστοχα επισημαίνει ο Διονύσιος Μελάς, τ. Σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου: «Ιδιαίτερα για τους μαθητές της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στόχος είναι, ξεκινώντας από το «εγγύς» και το οικείο, να το γνωρίσουν, να το χαρούν , να πάρουν ερεθίσματα, ώστε στη συνέχεια να ενδιαφερθούν για το απώτερο, τοπικό και χρονικό. Με αυτήν την έννοια, και αναγνωρίζοντας τοπικές ιδιαιτερότητες όσον αφορά την κοινωνία, τη μόρφωση, την οικονομία καθώς και τις ανάγκες κάθε σχολείου και κάθε περιοχής, κρίνεται ότι είναι σκόπιμο να συνταχθούν αποκεντρωμένα προγράμματα σε εφαρμογή των παραπάνω απαιτήσεων και αρχών».

Τέτοιου είδους αποκεντρωμένα προγράμματα θα μπορούσαν να έχουν ως σημείο αναφοράς τη βιωματική μελέτη του πολιτιστικού περιβάλλοντος ενός τόπου. Κι αυτό είναι απολύτως εφικτό να ενταχθεί στο σχολικό πρόγραμμα, διότι στην χώρα μας έχουμε το προνόμιο, σε όποια γωνιά της Ελλάδας κι αν βρισκόμαστε ο μαθητής να μπορεί να έλθει άμεσα σε επαφή με την ζωντανή ιστορία και τον πολιτισμό του τόπου του.

Βασικές κατευθύνσεις ενός τέτοιου προγράμματος είναι:

• Η εξοικείωση των μαθητών με τις δυνατότητες ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας και κατ’ επέκταση της εθνικής και κοινοτικής ζωής.
• Η παροχή σφαιρικών γνώσεων στους μαθητές γύρω από αντικείμενα που προσελκύουν το ενδιαφέρον τους.
• Ο προσανατολισμός των μαθητών σε διεπιστημονική προσέγγιση του εκάστοτε διδασκόμενου γνωστικού αντικειμένου.
• Η μελέτη και η βαθύτερη γνώση και κατανόηση των ιστορικών στοιχείων ενός τόπου.

Στην περίπτωση της υλοποίησης ενός τέτοιου προγράμματος στα σχολεία του Κιλκίς, θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στα προγράμματα σπουδών διδασκαλίας της Ιστορίας και Γεωγραφίας, στην περίπτωση του Δημοτικού Σχολείου, Γυμνασίου και Λυκείου, τα ακόλουθα θεματικά αντικείμενα:

• Η πολιτική και κοινωνική ζωή της πόλης του Κιλκίς κατά τη μακραίωνη ιστορία της, με ιδιαίτερη έμφαση τα ιστορικά γεγονότα του Α Παγκοσμίου Πολέμου και της απελευθέρωσης της πόλης
• Πτυχές της λογοτεχνικής, εικαστικής και πολιτιστικής ευρύτερα ζωής της πόλης του Κιλκίς
• Τοπική οικονομία και τουριστική ανάπτυξη
• Βιομηχανικό Κιλκίς
• Πολυπολιτισμικό Κιλκίς
• Η οικιστική ανάπτυξη της πόλης
• Οι παλιές γειτονιές και τα σχολεία της πόλης
• Το Κιλκίς ως πεδίο κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων
• Ο τοπικός Τύπος
• Η έλευση και οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων στην πόλη του Κιλκίς
• Το Κιλκίς στην περίοδο της Κατοχής
• Οι εκκλησίες του Κιλκίς
• Αθλητισμός και Κιλκίς
• Μουσεία του Κιλκίς
• Η πνευματική ζωή του Κιλκίς
• Οι λίμνες του Κιλκίς
• Οι οροσειρές του Κιλκίς
• Τα μνημεία της φύσης

Για την ανάπτυξη και επιτυχή εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος, πέρα από την υποστήριξη που απαιτείται από δημόσιους, κοινωνικούς, οικονομικούς και επιστημονικούς φορείς της πόλης, χρειάζεται προπάντων η έμπνευση και η δημιουργικότητα των εκπαιδευτικών που θα το αναλάβουν. Για αυτό ακριβώς επιβάλλεται η ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση της εκπαιδευτικής κοινότητας με στόχο την ανάδειξη του σχολείου σε φορέα ερευνητικής μάθησης και μετάδοσης πολιτιστικών αξιών. Επίσης, είναι αναγκαία και απαραίτητη η ενεργοποίηση πολιτών, επιστημόνων και προσωπικοτήτων, με καταγωγή από το Κιλκίς, όπως ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης, καταξιωμένα πρώην και νυν στελέχη της εκπαίδευσης, όπως Χρήστος Γκόλιαρης, Κώστας Ραμπίδης, Χρήστος Ίντος, Άρης Παπαδόπουλος, Σωτήρης Μαρκάδας, Γιάννης Τρικαλιώτης, πρώην στελέχη της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, όπως Αμανατίδης, Φλωρίδης,Τερζίδης κλπ, ερευνητών της σύγχρονης ιστορίας του Κιλκίς, όπως Βαφειάδης, καθώς επίσης και στελεχών της σημερινής τοπικής αρχής της πόλης του Κιλκίς με προεξάρχοντα τον σημερινό Δήμαρχο Κιλκίς κ. Κυριακίδη και κάθε ενδιαφερόμενο που θα επιθυμεί να συμβάλλει σε μία τέτοια προσπάθεια.

Με δεδομένο ότι ήδη υπάρχει διαμορφωμένο το θεσμικό πλάισιο για τη δυνατότητα και εφαρμογή τέτοιων προγραμμάτων στα Σχολεία μας, από πλευράς του Υπουργείου Παιδείας, μέσω σχετικού οδηγού που έχει αποσταλλεί στα Σχολεία και σε διάφορους κοινωνικούς φορείς, αποτελεί μοναδική ευκαιρία οι μαθητές της ευρύτερης περιοχής του Κιλκίς να αποκτήσουν ενδιαφέρον και γνώσεις για το τοπικό και κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο διαβιούν.-

*Μέλους του διοικητικού συμβουλίου του α΄συλλόγου εκπαιδευτικών Θεσσαλονίκης