«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις»
Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις, λέει ο Αντισθένης. Προϋπόθεση για τη σωστή γραφή, αποτελεί η ετυμολογική γνώση της λέξης. Να γνωρίζουμε τα μέρη που την συνθέτουν και που της δίνουν τη σημασία που έχει. Οι λέξεις εκτός από ορθογραφία κουβαλούν και την ιστορία τους. «Κι αν ξεχνούν οι άνθρωποι, πάντα θυμούνται εκείνες» θα μας πει ο Παλαμάς.
Η ελληνική είναι μητέρα των ευρωπαϊκών γλωσσών. Μία στις τέσσερις λέξεις στην αγγλική, είναι ελληνική. Η γλώσσα των Ελλήνων μπόλιασε, σε επιστημονικό επίπεδο, όλες τις γλώσσες του κόσμου. Το θέατρο, η τραγωδία, η δημοκρατία και χιλιάδες άλλες ελληνικές λέξεις, έχουν το ίδιο όνομα σ’ όλη την οικουμένη.
Αυτό το παγκοσμίως μοναδικό κληρονόμημα, έχουμε χρέος να το προστατεύσουμε.
Η καρατόμηση των λέξεων μας απομακρύνει από την κατανόησή τους. Αν τις αλλάζουμε χωρίς σεβασμό, θα ψάχνουμε μετά την ετυμολογική τους ερμηνεία, μέσα από τις ξένες γλώσσες, που τις έχουν δανειστεί, και που κρατούν μέχρι και τη δασεία τους. Εμείς μπορεί να διώξαμε τα πνεύματα από τα γράμματα, αλλά εκείνα δεν έφυγαν ποτέ.
Στη λέξη Hellas τo “H” της αγγλικής αντιστοιχεί στη δασεία της ελληνικής λέξης, διατηρώντας τη δασεινόμενη προφορά της.
Και «αι καταληκτικαί των λέξεων συλλαβαί έχουσι λόγον κι αυταί». Η κατάληξη «-ις», στην τρίτη κλίση της γραμματικής εκφράζει κίνηση. Άλλο δύναμις κι άλλο δύναμη. Άλλο ποίησις και άλλο ποίημα. Η κατάληξη «μα» φανερώνει κάτι το τετελεσμένο. Άλλωστε και ως όνομα, το ις γεν. της ινός, σημαίνει δύναμη. Αν μετατραπεί σε «η», αλλάζει πλήρως η σημασία του.
Το ρήμα «ομιλώ», σημαίνει, ανήκω σε «όμιλο». Ότι είμαι ομού με άλλους. Στις μέρες μας, χάριν συντομίας, χρησιμοποιούμε το μιλώ αντί για ομιλώ. Δεν λέμε όμως ποτέ «μιλία» αλλά ομιλία. Στη σωστή κατανόηση μιας λέξης βοηθά και η σωστή γραφή της. Κανένα γλωσσικό στοιχείο στην ελληνική γλώσσα δεν είναι περιττό.
Είναι λάθος να τσεκουρώνουμε τις λέξεις. Μιλάμε στη δημοτική, αλλά δεν λέμε «πλατεία Αριστοτέλη», αλλά Αριστοτέλους. Μπορεί να χάσαμε την λέξη αλς (που σημαίνει θάλασσα), αλλά έχουμε τα παράγωγα της: άλας, αλάτι, αλυκή, ίσαλα αλμύρα και άλλες.
Η περικοπή γράμματος σε λέξη, δεν αλλάζει μόνο την προφορά της, αλλά μας αποπροσανατολίζει κι από την ετυμολογική της γραφή. Ποιο είναι σωστό; Να γράφουμε καινούριος ή καινούργιος; Κάποιοι γράφουν τη λέξη χωρίς το «γ», σύμφωνα με τη γραμματική Τριανταφυλλίδη, ενώ κάποιοι άλλοι την γράφουν με “γ”, κρατώντας την ετυμολογία της.
Το επίθετο καινούργιος είναι λέξη σύνθετη από το καινός + έργον. Η λέξη «έργον» μας παραπέμπει στο έρα+ άγω (έρα=γη, και άγω = οδηγώ). Από τη λέξη «έργον» έχουμε τις λέξεις εργαλείο, αργαλειό, εργόχειρο κ. ά. Η Εργάνη Αθηνά αναφέρεται στα γυναικεία «έργα» της υφαντικής. (Βλέπε «Γλώσσα Ελληνική:
Η Γλώσσα των Γλωσσών», Γιάννης Χ. Πρινιανάκης). Πιστεύω η σωστή ερμηνεία της λέξης θέλει και την ανάλογη ιστορική της γραφή. Σε τι ωφελεί, αν κοπεί μέσα από τη λέξη το γράμμα γ, τη στιγμή που ζει μέσα σε τόσες άλλες;
«Η φύση ουδέν ποιεί εις μάτην», λέει ο Αριστοτέλης. Η γλώσσα των Ελλήνων είναι η γλώσσα που ομιλεί η φύση. Όταν φυσάμε, εκείνο το παρατεταμένο «φ» στα κάρβουνα, ανάβει τη φωτιά και μας δίνει το φως.
Το γράμμα «ρ» στο τέλος της λέξης δηλώνει την ροή: αστήρ, αήρ, πυρ. Όταν λέμε αστέρας, αέρας, οι λέξεις χάνουν τη δυναμική της ροής τους, με εξαίρεση τη λέξη πυρ, που δεν αλλάζει. Το γράμμα «ν» δονεί τον εγκέφαλο. Όταν το κόβομε πονάει, γιατί είναι οργανικό στοιχείο της λέξης.«Και οι λέξεις φλέβες είναι.
Μέσα τους αίμα κυλάει, πονάνε», θα μας πει ο Ρίτσος. Το τελικό σίγμα ηρεμεί, παραδέχεται η σύγχρονη Ψυχιατρική.
Γλώσσα με δυο λόγια είναι η ψυχή μας. Είναι η ταυτότητά μας. Αν αλλοιωθεί ένα μέρος της γλώσσας μας, θα αλλοιωθεί μοιραία και η ταυτότητά μας. Η εξέλιξη της γλώσσας είναι αναπόφευκτη. Αρκεί να γίνει, κατά τρόπο, που δεν αλλάζει την ετυμολογική της δομή. Για να μην μετατραπεί από νοητική σε συμβολική και χάσει την υπεροχή που έχει απέναντι σ’ όλες τις άλλες γλώσσες του κόσμου.
