Τις κοινωνίες δεν τις εκφράζουν οι λαοί, αλλά οι ισχυρές μονάδες

Προχωρημένο Φθιν-όπωρο. Οι οπώρες φθίνουν, πέφτουν από τα δέντρα. Γίνονται λίπασμα και τροφή. Τρέφουν τη ρίζα για να φέρει το νέο καρπό. Μέσα από τη ροή του χρόνου η ζωή κάνει τον κύκλο της. Τη δημοκρατία πιο καλά τη διδάσκει η Φύση, με τις αλλαγές των εποχών της, γράφει ο παππούς Ησίοδος.

Ελευθερία-σύμφωνα με την ετυμολογία- σημαίνει έλευσις έρωτος. Όντως απόλυτα ελεύθερος είναι ο ερωτευμένος. Δεν τον σταματούν οι φραγμοί. Απειθαρχεί σε κάθε λογική κι ακολουθεί την καρδιά του. Καταργεί κάθε διαφορά, κοινωνική, οικονομική και φυλετική και πάει όπου αγαπά. Ο Ερωτευμένος είναι ο μεγαλύτερος επαναστάτης. Είναι ο χτίστης και ο γκρεμιστής της ζωής, με γνώμονα και πυξίδα τα αισθήματά του.

Δεν υπάρχει θεσμός που να είναι παντελώς απρόσωπος. Πίσω από κάθε ενέργεια υπάρχει πάντοτε ο ένας, που η δράση ή η στάση του φέρνει και το ανάλογο αποτέλεσμα. Η πρόθεση για το καθετί είναι υπόθεση σημαντική. Το φιλί για το Χριστό είναι αγάπη, ενώ για τον Ιούδα απάτη. «Τα ράσα δεν κάνουν τον παπά», λέει ο λαός μας.

Το αποτέλεσμα κάθε προσπάθειας, κοινωνικής ή εθνικής, εξαρτάται από τα πρόσωπα που την υποστηρίζουν. Αν είναι ηθικά κι έντιμα, δυναμικά και ικανά, με γνώση, με ήθος και, κυρίως με διάθεση για τα κοινά, τότε οι προϋποθέσεις για επιτυχία είναι μεγάλες.

Πίσω από κάθε ιδέα βρίσκεται πάντοτε ο εμπνευστής της. Πρώτα γίνεται η σύλληψή της και κατόπιν η μετατροπή της σε έργο ωφέλιμο για το λαό. «Τ’ αμπέλι θέλει αμπελουργό και το καράβι ναύτες’’, λέει και πάλι ο λαός μας.

Η μακραίωνη ιστορία του ελληνικού έθνους είναι πολύ βαριά για να αφεθεί σε αδαή μυαλά και σε χέρια αδύναμα. Ο βαθύς ο πόνος στις αβαθείς ψυχές δεν χωρά. Τον ουρανό δεν μπορούν να τον φωτίσουν οι πυγολαμπίδες.

Όπου τα ατομικά συμπλέγματα εξελίσσονται σε πνιγερά πλέγματα ο άνθρωπος δυσκολεύεται να ανασάνει. Πάντοτε και παντού είναι τα πρόσωπα υλοποιούν τις ιδέες. Αν είναι συνετά και συνεργάσιμα μπορούν να την φθάσουν ψηλά. Αν όμως είναι εγωιστικά και την χρησιμοποιούν για την πάρτη τους, το κοινωνικό σύνολο δεν έχει όφελος. Στο δεκάχρονο πόλεμο της Τροίας πέθανε ο ήρωας Αχιλλέας κι επέζησε ο πανούργος Οδυσσέας. Οι πονηροί σε όλες τις εποχές, είναι με τους νικητές…

Είπαμε. Πίσω από κάθε σκέψη βρίσκεται πάντα ένας νους! Πιο δύσκολα αλλάζουν οι πολιτικές παρά τα πρόσωπα. Αλλιώς θα αλλάζανε και τα μνημόνια, που σίγουρα δεν ήρθαν από τον ουρανό τυχαία. Κάποιοι τα ψήφισαν κι αυτά. Το ίδιο ισχύει και για κάθε νόμο, ως τον πλέον επαίσχυντο, αυτόν «περί ευθύνης υπουργών». κάποιος δαιμόνιος νους έχει συλλάβει κι αυτόν. Δεν δόθηκε από κανένα Θεό.

Βουλιάξαμε ως κοινωνία στην αμηχανία και στο φόβο. Η φοβία γέννησε τη δειλία και η δειλία έκανε τον πολίτη παθητικό, σε τέτοιο βαθμό, που οι ομόηχες λέξεις, «κώμα» και «κόμμα» έχουν γίνει σχεδόν συνώνυμες.

Θυμάμαι παλιά οι άνθρωποι δεν άντεχαν στη σιωπή. Φώναζαν και με τη γλώσσα τους «δεμένη». Σήμερα σωπαίνουν, κι ας είναι η γλώσσα της λυμένη. Βαθύ σκοτάδι έπεσε πάνω από την πατρίδα όπου το φως υμνήθηκε όσο πουθενά αλλού! Πέπλο σιγής στις πλατείες, τους δρόμους, τα πεζοδρόμια. «Κι όσο μακριά και να κοιτάξω βλέπω γονατιστούς ανθρώπους, λες κάνουνε την προσευχή τους», θα μας πει ο Σεφέρης.

Η μεγαλύτερη ουτοπία είναι η δημοκρατία. Επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια την κυνηγά ο άνθρωπος κι ακόμα να την πετύχει. Υπάρχει άραγε δημοκρατία σε άνισες οικονομικές, κοινωνικές ή πνευματικές σχέσεις; Έχουν όλοι οι πολίτες τα ίδια δικαιώματα μέσα σε μιαν άνιση κοινωνία;

Άλλο, λοιπόν, οι λέξεις κι άλλο τα λόγια. Άλλο η εξυπνάδα και άλλο οι εξυπνάδες. Τις κοινωνίες δεν την εκφράζουν οι λαοί, αλλά οι ισχυρές μονάδες.