Κυκλοθυμική διαταραχή

Οι διαταραχές της διάθεσης ή συναισθηματικές διαταραχές είναι μία ομάδα διαταραχών που χαρακτηρίζονται από διαταραχή και εναλλαγή της συναισθηματικής διάθεσης. Η συναισθηματική διάθεση ή, απλώς, διάθεση είναι ο καθολικός και σταθερός συναισθηματικός τόνος, που βιώνεται εσωτερικώς και που σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όλες της πλευρές της συμπεριφοράς ενός ατόμου, καθώς και την αντίληψη που έχει το άτομο αυτό για τον κόσμο.

Το βασικό χαρακτηριστικό της κυκλοθυμικής διαταραχής είναι μία χρόνια διαταραχή της διάθεσης που παρουσιάζει συνεχώς διακυμάνσεις. Η κυκλοθυμία διακρίνεται από δύο ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις: Την έξαρση (υπομανιακά συμπτώματα) και την κατάθλιψη. Η διαταραχή αυτή μοιάζει πάρα πολύ με τις διπολικές διαταραχές, αλλά η διαφορά είναι ότι το άτομο με κυκλοθυμία βιώνει συμπτώματα υπομανίας και όχι μανίας. Η μανία περιέχει έξαρση, υπερκινητικότητα, διέγερση, επιταχυνόμενο ρυθμό ομιλίας, διαταραγμένη σκέψη κ.α. Ο όρος υπομανία αναφέρεται σε παρόμοια συμπτώματα, μικρότερης, όμως, έντασης, διάρκειας και λειτουργικής έκπτωσης.

Μια διαταραχή της διάθεσης, αγγίζει το όρια της κυκλοθυμικής διαταραχής, όταν για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο ετών, παρατηρούνται πολυάριθμες περίοδοι με υπομανιακά συμπτώματα, καθώς και πολυάριθμες περίοδοι με καταθλιπτικά συμπτώματα, που, όμως, δεν φτάνουν ποτέ για να συμπληρώσουν τα κριτήρια για μανιακό ή μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο. Κάθε επεισόδιο κυκλοθυμίας δρα για περισσότερο από δύο μήνες την φορά.

Είναι γεγονός, ότι τα συμπτώματα αυτής της νόσου πλήττουν πολλούς, αν όχι όλους, τους τομείς της ζωής του ατόμου: Τον κοινωνικό, τον προσωπικό και τον επαγγελματικό. Οι πάσχοντες χαρακτηρίζονται από μικρή ανάγκη για ύπνο και ξεκούραση, ενώ, αντιθέτως, έχουν αυξημένη δραστηριότητα, κινητική ανησυχία, υπερβολική εμπλοκή, και υπερκινητικότητα. Επίσης, παρατηρείται γρήγορη ομιλία, ακανόνιστη σκέψη, αυξημένη σεξουαλική διάθεση, επιθετική ή αυτοκαταστρεπτική συμπεριφορά, έλλειψη αυτοελέγχου και συναισθηματική αστάθεια. Σε ειδικές περιπτώσεις, μπορεί να έχουμε κατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών ουσιών από το άτομο, καθώς και παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις.

Η αιτία της κυκλοθυμικής διαταραχής είναι άγνωστη. Η έναρξη της διαταραχής παρατηρείται, συνήθως, νωρίς στην εφηβεία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή και είναι εξίσου συχνή σε άνδρες και γυναίκες. Έναρξη της νόσου αργά στην ενήλικη ζωή(μετά την ηλικία των 50), κάνει τον κλινικό ψυχολόγο ή ψυχίατρο να σκεφτεί την πιθανότητα για μια γενική ιατρική κατάσταση, όπως π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση, φάρμακα, όγκος του κεντρικού νευρικού συστήματος κ.α. Η εμφάνιση της κυκλοθυμικής διαταραχής είναι ύπουλη και η πορεία της είναι χρόνια. Υπολογίζεται ότι το 15% – 50% των ασθενών που πάσχουν από κυκλοθυμία αναπτύσσουν αργότερα κάποια διπολική διαταραχή.

Η θεραπεία της διαταραχής αυτής, ξεκινά με ιατροφαρμακευτική αγωγή. Τα αντιψυχωτικά φάρμακα έχουν δράση αντιαγχώδη και δρουν αποτελεσματικά στην επιθετικότητα, την παρανοϊκότητα και τη σύγχυση του ατόμου. Αν όχι, τότε χορηγούνται ηρεμιστικά στο άτομο. Το πιό βασικό, όμως, στην θεραπεία των ατόμων που πάσχουν από κυκλοθυμική διαταραχή είναι η εκπαίδευση και η ψυχοκοινωνική τους προσέγγιση. Είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσουμε τόσο τα άτομα αυτά, όσο και τις οικογένειές τους να μάθουν να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της ερχόμενης μανίας ή κατάθλιψης, ώστε να ζητούν βοήθεια νωρίς και να προλαμβάνουν την οξεία εκδήλωση της νόσου. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούν να απευθυνθούν στο γιατρό τους, σε κέντρα ψυχικής υγείας, ψυχιατρικές κλινικές ή ακόμα και σε γενικά νοσοκομεία.

Τέλος, επειδή όλοι λίγο ή πολύ έχουμε περάσει από περιόδους απογοήτευσης ή ικανοποίησης, που επηρέασαν τη διάθεσή μας προς τη μία ή την άλλη πλευρά, το πώς θα καταφέρουμε να ξεχωρίσουμε τη «φυσιολογική» μας διάθεση από την «παθολογική», δεν είναι ούτε τόσο εύκολο ούτε τόσο απόλυτο. Καλό είναι το άτομο να ελέγχει τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση των «εξάρσεων» ευφορίας ή θλίψης, καθώς και να μπορεί να διατηρήσει τον αυτοέλεγχό του. Σε μιάν αντίθετη περίπτωση, θα ήταν πολύ χρήσιμο να επισκεφτεί έναν ειδικό, προκειμένου να διαφυλάξει την ψυχική του υγεία.