Μητροπολίτης Δημήτριος: Κατανυκτική ευχή ενώπιον των τριών Επιταφίων στη Γουμένισσα

ΤΡΕΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ, η Παναγία Γουμένισσα (η πρώτη-πρώτη εκκλησιά του τόπου και μετέπειτα Ιερά Μονή), ο Άγιος Γεώργιος (μητροπολιτικός Ναός, σύμβολο της τοπικής ρωμέηκης αντίστασης του 19ου αιώνα) και ο Άγιος Σάββας (πολύ νεότερο παρεκκλήσι της Μητροπόλεως στο Γενικό Νοσοκομείο), μας παραπέμπουν βαθμιδωτά στους Αγίους Τόπους της Μεγάλης Εβδομάδος: Παναγία-Άγιος Γεώργιος-Άγιος Σάββας.

Η εξαρχής τιμώμενη εδώ Παναγία μας έζησε πρώτη-πρώτη μεταξύ των ανθρώπων ταυτισμένη (σωζόμενη-θεούμενη παντελείως) το μυστήριο και το γεγονός της σταύρωσης του Υιού και Θεού Της.

Ο άγιος Γεώργιος είναι ο πιο περιώνυμος από τους Μάρτυρες της χριστιανοσύνης εκεί στην Παλαιστίνη, όπου φανερώθηκε και έζησε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε ο Θεάνθρωπος Σωτήρας μας.

Και ο άγιος Σάββας ο ηγιασμένος (χωρίς να είναι ο πρώτος) πάντως είναι η πιο γνωστή ασκητική αγιότητα που τιμάται μέχρι σήμερα στην Παλαιστίνη εξαιρέτως σε ένα εμβληματικό ασκητικότατο Μοναστήρι, στην γνωστή “Λαύρα του Αγίου Σάββα”.

Το συμβατικό γεγονός παλλαικής συμμετοχής της δεύτερης ή μάλλον της “λαοφιλέστερης” ημέρας της Μεγάλης Εβδομάδος (της Μ. Παρασκευής) μας αναπέμπει στο μυστήριο και γεγονός της σωτηρίας, που συντελέσθηκε ενιστορικά και συντελείται εσχατολογικά στην διάρκεια της εκκλησιαστικής συμπορείας των ανθρώπων. Και εδώ στον τόπο μας, η Παναγία μας, ο άγιος Γεώργιος και ο άγιος Σάββας μας μυσταγωγούν στην απολυτότητα της δικής τους κομβικής συνέργειας και αγίας αναφοράς στον Θεό και Σωτήρα μας Ιησού Χριστό. Μας ανάγουν στο πως εκείνοι εβίωσαν και θεουργήθηκαν με το γεγονός-μυστήριο της σταύρωσης, της ταφής και της ανάστασης του Θεανθρώπου.

ΚΑΘΕ Μεγάλη Παρασκευή από τις τρεις αυτές Εκκλησιές της Γουμένισσας ξεκινούν τρεις Επιτάφιοι, καταστόλιστοι με τα λουλούδια της ευλάβειας και την περισσή ξάγρυπνη φροντίδα των πιστών και πλαισιωμένοι από το στρατιωτικό άγημα. Συναντώνται στην Πλατεία 23ης Οκτωβρίου, όπου και γίνεται η πρώτη Δέηση.

Μέχρις εκεί, και στις τρεις επιμέρους λιτανεύσεις, προηγείται από μια ομάδα Γουμενισσιωτών μουσικών με τα Χάλκινα, παιανίζοντας ηχητικά, κατά το βυζαντινό πρότυπο, τα Εγκώμια που απευθύνονται στην των απάντων Ζωή, τον Αρχηγό και Τελειωτή της Πίστεώς μας. Ο παιανισμός καθιερώθηκε από την ανάληψη των επισκοπικών μου καθηκόντων στην νέα Επαρχία, ώστε να συνεισφέρει στη βιωματική διάσταση της λατρευτικής ζωής. Ακολουθούν η βυζαντινή χορωδία, οι λαμπάδες και τα εξαπτέρυγα, ο Ποιμενάρχης με τους Κληρικούς, τα ανθοστόλιστα τρία κουβούκλια και οι συνακόλουθοι λατρευτές του Αχράντου Νεκρού. Ανάμεσά τους, χρόνια τώρα, οι πολιτικές και στρατιωτικές Αρχές του Δήμου, αλλά και από όλο τον Νομό. Ένας συναγερμός που δίνει την εντύπωση της εκκλησιαστικής ενότητας υπέρ πάσαν άλλη εθιμοτυπία, όλος ο κόσμος ενωμένος, προπέμπουμε ή λιτανεύουμε και ακολουθούμε πιστευματικά-ευλαβικά-βιωματικά την κηδεία του Σταυρωμένου Σωτήρα μας.

Όταν πρωτοσυνέβη το γεγονός, ελάχιστοι το υπούργησαν (ο τολμηρός Ιωσήφ από την Αριμαθαία και ξεθαρεμένος Νικόδημος ο πριν φοβισμένος). Αυτοί οι δύο ενταφίασαν τον Σωτήρα, κι από μακριά έβλεπαν οι Μυροφόρες Γυναίκες. Τα ιερά Ευαγγέλια δεν μας το αναφέρουν, αλλά η υμνωδία, η εικονογραφία, προπαντός η Παράδοση βλέπει παρούσα την Παναγία μας συνοδευόμενη από τον ευαγγελιστή Ιωάννη.

Επί αιώνες μέχρι και σήμερα, το σκηνικό έχει αλλάξει, έχει διευρυνθεί. Όλοι οι πιστεύοντες, όλα τα μέλη της Εκκλησίας συνοδεύουμε το εξοδιαστικό της Άκρας Ταπεινώσεως. Ζούμε συναισθηματικά και ψυχολογικά πιο πολύ την έσχατη Συγκατάβαση του αγαπώντος ημάς, Εκείνου τον οποίο επανειλημμένα ανθομολογούμε ως “δι᾽ ημάς τους ανθρώπους και διά την ημετέραν σωτηρίαν”.

Και η μεν προσευχητική σύναξη και ιερουργία απαιτεί την τελετουργία και δεητική διακονία των κληρικών. Κατά τα άλλα, όλοι ευρισκόμεθα σε μιάν ισοτιμία έναντι του Παντευεργέτου, όλοι συμψάλλουμε τα πασίγνωστα Εγκώμια, όσοι συντρέχουμε να μετάσχουμε από κοινού, όλοι συλλιτανεύουμε, όλοι συνακολουθούμε. Όλοι ίδιοι, όλοι το ίδιο, όλοι συνενωμένοι στην λατρεία του ζώντος Θεού. Και οι απλούστεροι, προπαντός τα παιδιά, και οι σπουδαίοι. Αυτό κατά βάθος θέλουμε να ζήσουμε οι πάντες. Αυτό χρειαζόμαστε οι πάντες, για να ζήσουμε.

***

ΓΙΑ ΑΛΛΗ μια χρονιά ανάμεσά μας ο Αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Γεώργιος Γεωργαντάς, ο Δήμαρχος Παιονίας κ. Κωνσταντίνος Σιωνίδης, ο Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Στέφανος Παραστατίδης, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Γουμένισσας κ. Βασίλειος Καραδολάμης, οι Αντιδήμαρχοι κ. Αθανάσιος Τζούρτζος και Ευάγγελος Καπετάνης, ο Διοικητής της 33 Μ/Κ Ταξιαρχίας κ. Μενέλαος Νικολαίδης, ο Αστυνομικός Διευθυντής Κιλκίς κ. Δημήτριος Ντέντας, ο Διοικητής Πυροσβεστικών Υπηρεσιών Νομού Κιλκίς Πύραρχος κ. Χρήστος Γκαντίδης, ο Διοικητής του Α.Τ. Γουμένισσας Αστυνομικός Υποδιευθυντής κ. Αντώνιος Λιακόπουλος, ο Διοικητής της Π.Υ. Γουμένισσας κ. Ελευθέριος Μελλίδης, άλλοι επώνυμοι θεσμικοί. Τιμούν και συνοδεύουν το συλλογικό λαικό αίσθημα, σ᾽ αυτήν την παλλαική λατρευτική προσέλευση, που δίνει “ανάσα ζωής”, “ανάσα ευλάβειας”, “ανάσα πίστης” απέναντι στην ισοπεδωτική εκκοσμίκευση.

Οι τρεις λιτανευτικές ροές συνεχίζουν από κοινού, μέχρι την κεντρική πλατεία. Γίνεται μια δεύτερη Δέηση. Η ευλάβεια των πιστών συναγείρεται κατανυγμένη στη θέα του Αχράντου Νεκρού. Προσέρχεται να καταθέσει τα μύρα της πίστεως, της ένθεης λατρείας και κυρίως και κατ᾽ εξοχήν της αφειδώλευτης και ανιδιοτελούς αγάπης, ως και της προσευχής υπέρ των ποικίλων αναγκών και αιτημάτων. Όμως, το καιριώτατο είναι –ως εικός– η σωτηριώδης μετάνοια και η εκζήτηση της ανακαινιστικής και σωτηριώδους χάριτος του Κυρίου ημών και Σωτήρος Θεού Ιησού Χριστού.

Εδώ και χρόνια, με απόλυτη σιγή, παρά το πλήθος των προσκυνητών, εν είδει προσευχής και κηρύγματος, αναγινώσκω Ευχήν εις επήκοον, κατανυκτικήν των καρδιών και εξομολογητικήν, για να “θερμανθεί” ο λατρευτικός πόθος των μετεχόντων, από την οποία και παραθέτω κάτωθι ένα μικρό απόσπασμα:

«…Μνήσθητι, Κύριε,

των ολιγοψύχων αδελφών ημών παραμυθών αυτούς·

των εσκορπισμένων επισυνάγων αυτούς, διά της ράβδου και βακτηρίας σου·

των πεπλανημένων επανάγων αυτούς και συνάπτων τη Αγία σου Καθολική, και Αποστολική Εκκλησία·

των οχλουμένων υπό πνευμάτων ακαθάρτων ελευθερών αυτούς,

των πλεόντων συμπλέων αυτοίς,

των ιπταμένων συναντιλήπτωρ γενόμενος,

των οδοιπορούντων συνοδεύων αυτούς προς τελείωσιν της σης ευαρεστήσεως·

μνήσθητι, Κύριε, πάσης ψυχής θλιβομένης και καταπονουμένης, ελέους σου και βοηθείας επιδεομένης·

μνήσθητι, Κύριε, των αναδόχων ημών εν τη πίστει, των γονέων, αδελφών, συγγενών και φίλων·

μνήσθητι, Κύριε, καμνόντων, αιχμαλώτων, των εν θλίψει και ανάγκη όντων·

μνήσθητι, Κύριε, των εξ επηρείας του αντικειμένου διαβαλλόντων, λοιδορούντων, αδικούντων ή άλλο τι εμπαθές καθ’ ημών ποιησάντων και συγχώρησον αυτοίς άπασι·

μνήσθητι, Κύριε, των λόγω ή έργω ή νεύσει ψυχής κατά την σην οικονομίαν ευεργετούντων τους ελαχίστους αδελφούς Σου, τους εν πενία και ανάγκη, και όσους αγαθούς αγαθοποίησον, όσους δ’ εν αμαρτίαις, ίλεως γενού αυτοίς· και δος μετάνοιαν και την αφέσιμον λύσιν·

μνήσθητι, Κύριε, των στρατευομένων την καλήν στρατείαν, κατά των μεθοδειών του αντιδίκου, αποκτεινόντων παν νόημα πονηρόν και εγκαρτερούντων εν τοις αγώσι της αρετής·

μνήσθητι, Κύριε, των εν περιστάσει όντων.

Κύριε Ιησού Χριστέ, ο χαριτόδωρος Λυτρωτής και Σωτήρ ημών, χάρισαι:

τοις νέοις σωφροσύνην και σύνεσιν,

τοις εστεφανωμένοις αδιάπτωτον κοινήν πολιτείαν, ενστερνιζομένους εν παντί και εν πάσιν την θείαν χειραγωγίαν και ευλογίαν,

τοις εν χηρεία, ορφανία και ενδεία, κηδεμονίαν αφθονοπάροχον,

τοις εν ασθενεία και κλαυθμώ ίασιν και παραμυθίαν,

τοις διολισθαίνουσι, διόρθωσιν βίου και επανόρθωσιν,

τοις εν μετανοία και εξομολογήσει συγχώρησιν τελείαν,

τοις μετρίοις, την επί τα κρείττω επίδοσιν,

τοις εν αρεταίς, την εν αγαθότητι επιστήριξιν.

Μνήσθητι, Κύριε Ιησού Χριστέ, των επ’ ελπίδι ζωής αιωνίου κεκοιμημένων ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών και ανάπαυσον αυτούς όπου επισκοπεί το φως του προσώπου σου.

Μνήσθητι, Κύριε, και της εμής αναξιότητος και συγχώρησόν μοι παν πλημμέλημα εκούσιόν τε και ακούσιον και ευδόκησον την εμήν τελευτήν γενέσθαι εν μετανοία αληθεί και πίστει ακιβδήλω και συνειδήσει ακαταγνώστω.

Μνήσθητι, Κύριε, των δι’ ευλόγους αιτίας απολειφθέντων και των απανταχού αδελφών ημών εν τη πίστει…».

Έπειτα και οι τρεις λιτανείες όπισθεν των Επιταφίων επιστρέφουν στις αντίστοιχες Εκκλησίες. Οι συλλιτανεύοντες περνούν κάτωθεν του κουβουκλίου, “συνθαπτόμενοι και συνανιστώμενοι” με την γνωστή ευλαβική κίνηση της ολοκάρδιας ένταξης στην υπέρ ημών και όλου του κόσμου διά σταυρού-ταφής-αναστάσεως σωτηρία.

Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι από τις σπάνια έντονες λατρευτικές περιόδους ανθομολογήσεως και ομολογίας, ευχαριστίας και βιώσεως της λατρευτικής, κατανυκτικής, ολόψυχης σχέσης μας με τον Κύριο. Το επίκεντρο της λαικής ευλάβειας, που συνήθως εστιάζει στην Παναγία μας ή σε Αγίους τοπικών εορτών, την Μεγάλη Εβδομάδα κατακτάται κυριολεκτικά από τον Νυμφίο, τον Σταυρωμένο, τον Ενταφιασμένο και τελικά τον Αναστημένο Κύριο και Θεό μας. Όπως συμβαίνει κάθε χρόνο και σε όλη την Ορθοδοξία, και η Γουμένισσα προσφέρεται στον εθελοπροσφερόμενο Θεάνθρωπο Κύριο.

Οι αποτυπώσεις των λιτανευτικών στιγμών μακάρι να αφυπνίσουν τα εσώψυχα της συνειδητότητας όλων μας, όχι μόνο επικαιρικά για μια Μεγ. Εβδομάδα και ειδικά για την φετινή Μεγ. Παρασκευή, αλλά σε βάθος χρόνου, σε όλο μας τον βίο.

†Ο Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου Δημήτριος