Ιστορικό διδακτήριο Γουμένισσας: Άμεση και επιτακτική η διασωσή του

Γράφει ο Χρήστος Ίντος

Το κέντρο της Γουμένισσας το κοσμεί το ιστορικό διδακτήριο της κωμόπολης έργο της περιόδου 1882-1894. Σε δύσκολη περίοδο του τόπου και στα μετά την απελευθέρωση χρόνια διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο στην εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της Γουμένισσας και της επαρχίας (παλαιότερα Υποδιοίκηση Γουμενίσσης και μετέπειτα επαρχίας Παιονίας).

Έργο της προσφοράς και της αγάπης των κατοίκων, κυρίως δε του «….ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΛΕΙΣΤΟΝ/ΤΟΥ ΑΟΙΔΗΜΟΥ ΕΥΕΡΓΕΤΟΥ/ΘΑΝΟΥ ΖΕΛΕΓΚΟΥ…», όπως αναγράφεται επί της αναθηματικής μαρμάρινης πλάκας της κεντρικής εισόδου, ήταν η φωνή του ελληνισμού στην καρδία της Μακεδονίας. Σημαντικός ο ρόλος του τότε επιχώριου Μητροπολίτη Βοδενών (Εδέσσης) Ιεροθέου (περίοδος Αρχιερατείας 1875-1896) στην ενθάρρυνση και οργάνωση της τοπικής Ελληνικής Κοινότητας, και των πρωτοβουλιών της για την καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών.

Η επιβλητικότητα, η μεγαλοπρέπεια του κτίσματος, εντυπωσίαζαν και εντυπωσιάζουν, η προσφορά του τεράστια. Γενεές γενεών παιδιών και νέων στις ευρύχωρες και ηλιόλουστες αίθουσές του έμαθαν γράμματα (Δημοτικού, Γυμνασίου). Στέγασε διοικητικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες, στην αίθουσα τελετών του αμέτρητες σχολικές και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις συνέβαλαν στην συσπείρωση, οργάνωση και ψυχαγωγία των κατοίκων.

Στο πέρασμα των δεκαετιών απαίτησε την ανάπλαση, συντήρηση και αναδιοργάνωσή του. Ο κίνδυνος κατάρρευσής του, σύμφωνα με τους ειδικούς από τη δεκαετία του 1960, του στέρησαν τις παιδικές φωνές και χαρές. Βέβαια, εξήντα (60) χρόνια από τότε δεν έπεσε, στέκει εκεί βιγλάτορας, κήρυκας των περασμένων, μάρτυρας της ιστορίας του τόπου και της προσφοράς του. Αναμφισβήτητα περιήλθε σε κακή κατάσταση και υπήρξε κίνδυνος απώλειάς του.

Πυρκαγιά στις αρχές τις δεκαετίας του 1980 απείλησε να το αφανίσει. Ο τότε Νομάρχης Κιλκίς, προσέτρεξε, ενδιαφέρθηκε και σε λίγο καιρό το ανέδειξε, όταν το κτίσμα ήταν σε τραγική κατάσταση! Συγκινητικό το ενδιαφέρον του, άμεση η παρέμβαση και η εκτέλεση του έργου. Στα μετέπειτα χρόνια, στέγασε το Δημαρχείο, τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς φορείς, υπηρεσίες εκπαίδευσης κλπ. κλπ. για να περάσει και πάλι σε φάση φθοράς.

Δεκαετίες τώρα (ήμουν νιός και γέρασα) ακούμε για σύνταξη μελέτης και στο πέρασμα των χρόνων εκπόνηση μελετών για την συντήρηση, αναπαλαίωση, ανάδειξη και αξιοποίηση του ιστορικού διδακτηρίου. Κάποια μελέτη παλαιότερα, ως φημολογείτο, υπερέβαινε τις οικονομικές δυνατότητες των κρατικών φορέων για να υλοποιηθεί. Άλλη δεν ήταν πλήρης και ώριμη. Κανείς αρμόδιος δημόσια, ως επιβάλλονταν, δεν προέβη σε σχετική παρουσίαση του θέματος.
Τον Αύγουστο του 2017, στα πλαίσια των τοπικών πολιτιστικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων «42α ΘΕΟΤΟΚΕΙΑ», έγινε παρουσίαση «έρευνας για τις ιστορικές κτιριακές εγκαταστάσεις του διδακτηρίου της Γουμένισσας» από επιτροπή ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μετά από χρηματοδότηση του σχετικού έργου από τον Δήμο Παιονίας και την ουσιαστική συμβολή στην όλη οργάνωση του πατρός Χριστοδούλου Παπακώστα της Μητροπόλεώς μας. Ωραία η εκδήλωση. Τελείωσε η γιορτή και μετά; Αναρωτιούνται οι πολίτες.

Ήδη το κτίριο είναι σε κακή κατάσταση εμφανέστατη στον καθένα. Έχει καταντήσει αποθηκευτικός χώρος χωρίς καμιά ασφάλεια. Τα νερά της βροχής τρέχουν στους τοίχους! Οι εξωτερικοί σοβάδες, ιδιαίτερα των γωνιών, καταρρέουν! Η ανατολική πλευρά, όπου στην ιστορική κλίμακα γενεές Γουμενισσιωτών και άλλων φωτογραφίζονταν σε γεγονότα χαράς και λύπης, έχει μετατραπεί σε τόπο εναπόθεσης ασχέτων προς την ιστορία του κτιρίου αντικειμένων. Για την βορεινή και δυτική πλευρά και τον περιβάλλοντα χώρο, ας μη γίνει λόγος. Δεν τιμά κανέναν μας ……

Ένα σύγγραμμα του Μαργαρίτη Δήμιτσα (1830-1903), σπουδαίου δασκάλου, επιγράφονταν «H Mακεδονία εν λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις, ήτοι πνευματική και αρχαιολογική παράστασις της Μακεδονίας εν συλλογή 1409 ελληνικών και 189 λατινικών επιγραφών και εν απεικονίσει των σπουδαιοτέρων καλλιτεχνικών μνημείων, εν Αθήναις 1896.

Τα στοιχειώδη ελληνικά και όσων δεν έχουν μελετήσει και δεν γνωρίζουν το έργο, μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε όχι μόνο τον τίτλο αλλά και την ουσία του. Έτσι, λοιπόν, και το Διδακτήριο Γουμένισσας μιλά με την παρουσία του για το ιστορικό παρελθόν του τόπου μας, της επαρχίας μας, του Δήμου μας, της Πατρίδας μας.

Μιλά για τον πολιτισμό μας, για την καλλιέργεια των ελληνικών γραμμάτων, για τον ελληνισμό της πολύπαθης Μακεδονίας. Δεν έχουμε χρέος να το αναδείξουμε, να το αξιοποιήσουμε;

Βρισκόμαστε ήδη σε έτος πολλαπλών εκλογών (δημοτικών, περιφερειακών, εθνικών, ευρωπαϊκών). Θα ακούσουμε πολλά, όπως δεκαετίες τώρα, θα διαβάσουμε σε πολυτελή έντυπα αυτονόητα και ευφάνταστα, υποσχέσεις και εκθέσεις ιδεών, ρεαλιστικά και λόγια …. του αέρα…… (Μάρτυρας των τελευταίων λέξεων τα έντυπα πολλών προηγουμένων εκλογικών αναμετρήσεων που φυλάσσουμε στην πλούσια σχετική συλλογή μας).
Στο δια ταύτα:

Κύριοι υποψήφιοι, κάθε εκλογικής διαδικασίας που θα έχουμε φέτος (2019) σε Κοινότητα, Δήμο, Νομό, Περιφέρεια, Ελλάδα, Ευρώπη, διεκδικητές της ψήφου των πολιτών, για το ιστορικό διδακτήριο της Γουμένισσας δεν χρειάζονται λόγια. Αν σας απασχολεί το θέμα, αν νοιάζεστε για την ιστορία της Ελλάδας, αν ενδιαφέρεστε για την Μακεδονία, απαιτείται έργο άμεσο, πριν χάσουμε άλλο ένα μαργαριτάρι της ταυτότητάς μας.

Δεν επιθυμούμε πια να είμαστε θεατές στο ίδιο έργο για μισό και πλέον αιώνα! Σπεύσατε να το σώσετε, να το αναδείξετε, να το αξιοποιήσετε! Και στο τέλος, στήστε και την προτομή του μεγάλου ευεργέτη που πρόσφερε τα πάντα για να μάθουν τα ελληνόπουλα στα δύσκολα εκείνα χρόνια γράμματα, γράμματα ελληνικά.

Χρόνια τώρα πολλοί απλοί πολίτες, βλέποντας το κτίριο λένε: «Το Σχολείο αυτό το έκτισε ένας, δεκαετίες ένα ολόκληρο κράτος δεν μπορεί να το σώσει, να το αξιοποιήσει σωστά».

Τι απαντάμε και πότε;