Αρθρογραφία

Ο ΑΓΙΟΣ ΤΡΥΦΩΝ ΜΑΡΤΥΡΑΣ, ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ – Η ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ ΤΟΥ, ΤΟ ΚΟΥΡΜΠΑΝΙ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ

Ο Βίος και το μαρτύριο του Αγίου Τρύφωνα

Γράφει ο Γεώργιος Χ. Τοσιλιάνης*

Την 1η Φεβρουαρίου κάθε χρόνο η Ορθόδοξη Εκκλησία μας εορτάζει και τιμά την μνήμη του Αγίου Τρύφωνα.

O Άγιος Τρύφων καταγόταν από την Λάμψακο της Φρυγίας (σημερινό Λαψέκι της Τουρκίας) και έζησε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Γορδιανού (238-244), Φιλίππου του Άραβος (244-249) και Δεκίου (249-251). Ήταν γόνος φτωχής οικογένειας και στην παιδική του ηλικία, έβοσκε χήνες για να ζήσει και για να βοηθήσει την οικογένειά του. Ανατράφηκε από τους γονείς του με χριστιανικές αρχές και όντας φιλομαθής, από μικρός μελετούσε με ζήλο την Αγία Γραφή και εκτελούσε με ευλάβεια τα θρησκευτικά του καθήκοντα.

Με τον καιρό ο Τρύφων χάρη στην ευσέβεια και την φιλομάθειά του, κατόρθωσε όχι μόνο να διδαχθεί ο ίδιος, αλλά και να διδάσκει και σε άλλους τις αιώνιες αλήθειες της Χριστιανικής μας πίστης.

Χάρις στην βαθιά του πίστη, την ευσέβειά του και την αγνή και άγια ζωή του δέχθηκε την χάρη του Αγίου Πνεύματος και προικίστηκε από τον Θεό με το χάρισμα της θεραπείας ασθενειών και την εκδίωξη δαιμόνων.

Καθώς η φήμη του ξεπέρασε κατά πολύ τα στενά όρια της γενέτειράς του, ο αυτοκράτορας Γορδιανός (238-244), ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στην Μικρά Ασία και έχοντας άρρωστη την κόρη του, πληροφορήθηκε για τις θαυματουργικές του ικανότητες και τον παρακάλεσε να την θεραπεύσει. Το κορίτσι θεραπεύτηκε μετά από επίκληση προς τον Θεό και θερμή προσευχή του Αγίου και η ίασή της έγινε αιτία στο να μεταστραφούν στον Χριστιανισμό πολλοί ειδωλολάτρες. O αυτοκράτορας χαρούμενος, θέλοντας να εκφράσει την ευγνωμοσύνη του, προσέφερε στον Άγιο χρήματα και αξιώματα, τα οποία όμως ο Τρύφων ευγενικά αρνήθηκε εφαρμόζοντας την Ευαγγελική ρήση: «Δωρεάν ελάβατε, Δωρεάν δώτε!».

Η Εκκλησία μας τον ενέταξε στην δωδεκάδα των Αγίων Αναργύρων, καθώς θεράπευε χωρίς να δέχεται χρήματα.

Το μαρτύριό του

Τον Ιανουάριο του 250 μ.Χ., ο αυτοκράτορας Δέκιος εξαπέλυσε άγριους διωγμούς κατά των χριστιανών. Ο Τρύφων συνελήφθη επειδή ως Χριστιανός αρνούνταν να λατρεύσει τους θεούς της ειδωλολατρικής θρησκείας και οδηγήθηκε ενώπιον των επάρχων της Ανατολής Τιβέριου Γράγχου και του Κλαυδίου Ακυλίνου, στην Νίκαια της Βιθυνίας. Κατήγορός του ήταν κάποιος μάντης που ονομαζόταν Πομπηιανός.

Εκεί, του ζητήθηκε να απαρνηθεί την χριστιανική του πίστη και να θυσιάσει στα είδωλα και όταν αυτός αρνήθηκε υποβλήθηκε σε μια σειρά φρικτών βασανιστηρίων. Καθ’ όλη την διάρκεια των βασανιστηρίων ο Άγιος μιμούμενος τον Σωτήρα Ιησού Χριστό προσευχόταν λέγοντας: «Κύριε, μην τους καταλογίσεις αυτή την αμαρτία».

Του έδωσαν μια τελευταία ευκαιρία να αρνηθεί την πίστη στον Χριστό και όταν και πάλι αρνήθηκε συνέχισαν τα βασανιστήρια και τελικά τον αποκεφάλισαν.

Το τίμιο λείψανο του Μάρτυρα και τάφηκε στην γενέτειρά του την Λάμψακο σύμφωνα με την επιθυμία του. Όσο ζούσε ήταν πολύ αγαπητός και μετά το Μαρτύριό του έκανε πολλά θαύματα και τιμήθηκε ως Άγιος.

Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527-565 μ.Χ.) έκτισε Ναό προς τιμήν του στην Κωνσταντινούπολη, ενώ τον 9ο αιώνα υπήρχε και Μοναστήρι στο όνομά του.

Απολυτίκια του Αγίου Ἦχος δ’.

Ταχὺ προκατάλαβε.Τρυφὴν τὴν ἀκήρατον, ἰχνηλατῶν ἐκ παιδός, βασάνους ὑπήνεγκας, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἤθλησας ἄριστα ὅθεν τὴν τῶν θαυμάτων, κομισάμενος χάριν, λύτρωσαι πάσης βλάβης, καὶ παντοίας ἀνάγκης, Τρύφων Μεγαλομάρτυς, τοὺς σὲ μακαρίζοντας.

Ἦχος δ’.

Ὁ Μάρτυς σου Κύριε ἐν τὴ ἀθλήσει αὐτοῦ, τὸ στέφος ἐκομίσατο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἠμῶν, ἔχων γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλεν, ἔθραυσε καὶ δαιμόνων, τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτοῦ ταὶς ἰκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τᾶς ψυχᾶς ἠμῶν.

Ο Άγιος Τρύφων προστάτης των αμπελουργών

Το γεγονός ότι: α)η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του την 1η Φεβρουαρίου, εποχή που αρχίζει το κλάδεμα, μία από τις σημαντικότερες εργασίες στο αμπέλι και στα οπορωφόρα δένδρα γενικότερα, και β) η απλότητά του και η ενασχόλησή του με την βοσκή χηνών και γενικότερα με την κτηνοτροφία και την γεωργία, τον έκαναν ιδιαίτερα αγαπητό στους γεωργούς και γενικότερα με όσους ασχολούνται με την γη.

Έτσι αν και στο Συναξάρι δεν αναφέρονται σχετικά επεισόδια από τον βίο και τα θαύματά του, που να τον συνδέουν με το αμπέλι και το κρασί, καθιερώθηκε στην συνείδηση του λαού ως προστάτης Άγιος των γεωργών και ιδιαίτερα των αμπελουργών. Στο Ευχολόγιο υπάρχει και η «ευχή του Αγίου Τρύφωνος εις άμπελον».

Στις Αγιογραφίες εικονίζεται συνήθως ως νεαρός, χωρίς γένια, σγουρομάλλης, να κρατάει κλαδευτήρι, στο αριστερό του χέρι, εργαλείο που συνδέεται με την φροντίδα του αμπελιού. Επίσης, σε κάποιες αγιογραφίες τον βλέπουμε να κρατάει φύλλα ή τσαμπιά σταφυλιού, γεγονός που καταδεικνύει την ιδιαίτερη σχέση του με την αμπελουργία.

Η Ευχή του Αγίου για τα αμπέλια

Κύριε ό θεός εξαπόοτειλον τον άγγελόν σου του πατάξαι παν γένος κακούργων θηρίων των άδικούντων αμπέλους χώρας και κήπους τών δούλων σου. ‘Ορκίζω υμάς κάκιστα θηρία, κάμπη, σκώληκα, ακωληκοκάμπη, ο κάνθαρος, βρούχος, ακρίδα, επίμαχος , καλιγάρις, μακρόποδα, μύρμηκα, φθεϊραι, ρυγίτης, ψυλλίτης, καυσοκόπος, κοχλός, ψαλίτης και είτι άλλο προσφυσούν, και μαραίνον τον καρπόν της οταφυλής καί παν είδος χρησίμων λαχάνων, ορκίζω υμάς, κατά των αγίων πολυομάτων χερουβίμ καί των έξαπτερύγων σεραφείμ, των Ιπταμένων κύκλο του θρόνου και κραζόντων το άγιος, άγιος, άγιος, κύριος, Σαβαώθ, είς δόξαν του Θεού πατρός, ορκίζω υμάς μη αδικήαητε τό έντεύθεν μήτε την άμπελον μήτε τά σιτοφόρα μήτε τους κήπους των δένδρων τε λαχάνων, των δούλων του Θεού, των δι’ εμού επικαλουμένων το όνομα της δόξης κυρίου.

Ο Άγιος Τρύφων στην λαογραφία μας

Ο Άγιος Τρύφων θεωρείται προστάτης των αμπελουργών αλλά και των αμπελιών και γενικότερα των αγρών προστατεύοντάς τα από τρωκτικά, κάμπιες και λοιπά ζωύφια.

Εθιμικά, την ημέρα του Αγίου Τρύφωνα οι αμπελουργοί και γενικότερα οι αγρότες αποφεύγουν κάθε γεωργική εργασία. Ειδικά για το κλάδεμα, το αποφεύγουν την ημέρα αυτή γιατί, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, κάποιος που έπιασε κλαδευτήρι ανήμερα της εορτής του Αγίου Τρύφωνα για να κλαδέψει έκοψε την μύτη του.

Την ημέρα αυτή οι αγρότες εκκλησιάζονται και αφού πάρουν Αγιασμό από την εκκλησία, ραντίζουν με αυτόν τα αμπέλια και γενικά τα κτήματά τους, για να ευλογηθούν και να έχουν άφθονη και καλή σοδειά.

Στην Σιάτιστα της Μακεδονίας από παρετυμολογία του ονόματός του τον λένε και Άι Τρίφυλλα, και πιστεύουν ότι βοηθάει στην βλάστηση του τρυφυλλιού.

Εορτασμός – Ήθη και Έθιμα του Αγίου Τρύφωνα στην Γουμένισσα

 

Τοιχογραφία του Αγίου Τρύφωνα στον Ιερό Ναό της Παναγίας στην Γουμένισσα, έργο του 1800 περίπου, Φωτ. Γεώρ. Χ. Τοσιλιάνη

 

Στην Γουμένισσα, περιοχή όπου από αιώνες ανθεί η αμπελουργία και είναι συνυφασμένη με την ζωή των κατοίκων της, ο Άγιος Τρύφωνας ως προστάτης των αμπελουργών τιμούνταν ανέκαθεν και συνεχίζει να τιμάται με λαμπρότητα.

Έτσι, μεταξύ των τοιχογραφιών στον Ιερό Ναό της Παναγίας, οι οποίες θεωρούνται οι αρχαιότερες στην περιοχή μας, αγιογραφημένες το 1800 περίπου, στον βόρειο τοίχο, διακρίνουμε την μορφή του Αγίου Τρύφωνα. Τοιχογραφία με την μορφή του Αγίου Τρύφωνα υπάρχει επίσης και στον Ιερό Ναό Γεννήσεως της Θεοτόκου στον Ομαλό, στην είσοδο δε της Γουμένισσας υπάρχει από παλιά προσκυνητάρι – εκκλησάκι αφιερωμένο στον Άγιο Τρύφωνα.

Ανέκαθεν, από τα παλιά χρόνια, όπως και στις μέρες μας, οι αμπελουργοί και γενικότερα οι αγρότες του τόπου μας την ημέρα της γιορτής του Αγίου την θεωρούν Αργία, αποφεύγουν κάθε γεωργική εργασία και ειδικά το κλάδεμα, διηγούμενοι οι γεροντότεροι στους νεότερους, ότι κάποιος που έπιασε κλαδευτήρι ανήμερα της γιορτής του Αγίου Τρύφωνα για να κλαδέψει έκοψε κατά λάθος την μύτη του.

Την ημέρα αυτή, οι κάτοικοι του τόπου μας και ειδικά οι αγρότες, αφού εκκλησιαστούν ευχόμενοι μεταξύ τους «Χρόνια Πολλά», μετά την τέλεση της ακολουθίας του Αγιασμού, παίρνουν Αγιασμό από την εκκλησία και πηγαίνουν στα αμπέλια και γενικότερα στα κτήματά τους, για να τα ραντίσουν με τον Αγιασμό, ραντίζοντάς τις τέσσερις γωνίες των κτημάτων, για να ευλογηθούν, να προστατευτούν με την Χάρη του Αγίου από κακές καιρικές συνθήκες και διάφορες ασθένειες και να έχουν άφθονη και καλή σοδειά.

Οι πρόσφυγες από την Ανατολική Ρωμυλία, ερχόμενοι από τα Άνω Βοδενά και την Στενήμαχο, τόπους επίσης αμπελουργικούς, στην Γουμένισσα το 1924, έφεραν μαζί τους και τα δικά τους έθιμα προς τιμήν του Αγίου, το «κουρμπάνι» και την «πανήγυρι» την ημέρα της γιορτής του Αγίου Τρύφωνα, λαμπρύνοντας την γιορτή του Αγίου.

Το «κουρμπάνι – θυσία μόσχου» και η «πανήγυρις» τελούνται στον χώρο του εξωκκλησιού του Αγίου Τρύφωνα, το οποίο πρωτοέκτισαν το 1938 σύμφωνα με κάποιους, ή στα χρόνια της κατοχής σύμφωνα με άλλους, χρησιμοποιώντας ως οικοδομικά υλικά, πέτρες και χώμα. Το κτίσιμο έγινε με προσωπική εργασία, οι γυναίκες κουβαλούσαν το χώμα στην ποδιά τους και παιδάκια έφερναν πέτρες, ενώ κτίστης ήταν ο «Ξάφης» (σύμφωνα με μαρτυρία της κ. Μαρίας Σανίδα, 98 ετών σήμερα), στην κορυφή του λόφου όπου εγκαταστάθηκαν. Το 1960 το εξωκκλήσι ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων με καλύτερης ποιότητας οικοδομικά υλικά (τούβλα) και πάλι με προσωπική εργασία, στον δε αυλόγυρο έκτισαν κερκίδες για τους συμμετέχοντες στην πανήγυρη. Το δεύτερο εκείνο απλό εξωκκλήσι μονόχωρου τύπου κατεδαφίστηκε πριν δύο περίπου δεκαετίες και την θέση του πήρε νέο εξωκκλήσι Βυζαντινού – Σταυροειδούς Ρυθμού, ενώ το 2007 κτίστηκαν και σύγχρονα μαγειρεία για την ετοιμασία του «κουρμπανιού – κρέατος».

 

Το «κουρμπάνι» και η «Πανήγυρις» του Αγίου Τρύφωνα στην Γουμένισσα

Το «κουρμπάνι», η θυσία κάποιου ζώου και η προσφορά του κρέατος στους πιστούς, είναι πανάρχαιο έθιμο, αφού αιματηρές θυσίες προς τους θεούς τελούνταν από τα βάθη της αρχαιότητας.

Με την έλευση του Χριστιανισμού, οι αιματηρές θυσίες καταργήθηκαν, και ως επιβίωση στους επόμενους αιώνες σε κάποιες περιοχές, η θυσιαστική σφαγή ζώου «μετασχηματίστηκε», ως προσφορά του κρέατος για «Γεύμα Αγάπης», σύμφωνα με τις «Αγάπες», τα «Κοινά Δείπνα» των πρώτων Χριστιανικών χρόνων. Η ονομασία «κουρμπάνι» είναι κατάλοιπο της τουρκοκρατίας, από την Τουρκική και Αραβική λέξη «κουρμπάν» και σημαίνει «θυσία» και κατ΄επέκταση «το ζώο που σφάζεται».

Το έθιμο του «κουρμπανιού», της τελετουργικής δηλαδή σφαγής κάποιου ζώου και της παράθεσης με το κρέας του «Γεύματος Αγάπης» στους πανηγυρίζοντες κάποιας θρησκευτικής γιορτής δεν ήταν άγνωστο στην περιοχή μας, καθώς «κουρμπάνι» προσφερότανε και προσφέρεται στην πανήγυρη του Προφήτη Ηλία στην Καστανερή, στην Γρίβα την ημέρα της Αναλήψεως «υπέρ Υγείας των παιδιών», στην Πανήγυρη του Αγίου Αθανασίου στην Κάρπη και σε άλλα κοντινά χωριά. Όμως το «Κουρμπάνι» του Αγίου Τρύφωνα με την σφαγή Μοσχαριού και η «Πανήγυρις» που ακολουθεί τελείται με ιδιαίτερη λαμπρότητα.

Το «κουρμπάνι» του Αγίου Τρύφωνα τελείται ανελλιπώς κάθε χρόνο με την σφαγή μοσχαριού. Τις τελευταίες δεκαετίες, από το 1979, την όλη διοργάνωση του πανηγυριού την έχει αναλάβει ο ομώνυμος Σύλλογος της Γουμένισσας.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, το πρώτο «κουρμπάνι» στην Γουμένισσα αναβίωσε – τελέστηκε λίγα χρόνια μετά την άφιξη των Ανατολικορωμυλιοτών αυθόρμητα, πριν ακόμη κτιστεί το εξωκκλήσι το 1938, από μια παρέα νεαρών, με την σφαγή περιστεριών και το στήσιμο καζανιού στο σταυροδρόμι της οδού Ανατολικής Ρωμυλίας με την οδό Άνω Βοδενών. Την επόμενη χρονιά τελέστηκε με την σφαγή κριαριού και στήθηκε καζάνι στο σταυροδρόμι της οδού Άνω Βοδενών με την οδό Στενήμαχου και αυτό συνεχίστηκε για κάποια χρόνια με την σφαγή κριαριού σε διάφορα σταυροδρόμια. Με την πάροδο των χρόνων και αφού κτίστηκε το εξωκκλήσι του Αγίου Τρύφωνα, το «κουρμπάνι» αναβαθμίστηκε και τελούνταν πλέον στον χώρο του εξωκκλησιού, με την σφαγή μοσχαριού από το 1970 και μετά, αφού ορθοπόδησαν οικονομικά (σύμφωνα με την κ. Μαρία Σανίδα 98 χρονών σήμερα). Το «κουρμπάνι» του Αγίου Τρύφωνα δεν σταμάτησε ούτε στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής και της πείνας, λόγω της κατάσχεσης των τροφίμων από τους Γερμανούς κατακτητές, ούτε τον φοβερό χειμώνα του 1942. Την δύσκολη εκείνη χρονιά, λόγω της έλλειψης μεγάλου ζώου, το έθιμο τελέστηκε με σφαγή ζεύγους περιστεριών πίσω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (σύμφωνα με την κ. Μαρία Σανίδα).

Την παραμονή της εορτής του Αγίου Τρύφωνα τελείται Εσπερινός και περιφορά της εικόνας του Αγίου γύρω από το εξωκκλήσι.

Πολύ νωρίς το πρωί, ανήμερα της γιορτής του Αγίου, οδηγείται το ζώο στολισμένο με λουλούδια εν πομπή, μαζί με την εικόνα του Αγίου και τα παρελκόμενά του – εργαλεία κλαδέματος, (κλαδευτήρι και πριόνι – σβανά) υπό την συνοδεία μουσικών οργάνων στο εξωκκλήσι του Αγίου Τρύφωνα, έξω από τον περίβολο του οποίου γίνεται η σφαγή του, (τα πρώτα χρόνια η σφαγή γινόταν μέσα στον περίβολο) και αφού τεμαχίζεται, βράζονται τα κρέατα σε μεγάλα καζάνια, το δε δέρμα του ζώου κρεμιόταν παλιά στον τοίχο του εξωκκλησιού και έβγαινε σε δημοπρασία κατά την διάρκεια της πανήγυρης μαζί με την μοσχοκεφαλή.

Στο μεταξύ τελείται η Θεία Λειτουργία με πλήθος κόσμου μέσα και γύρω από το εξωκκλήσι, και η τελετή του Αγιασμού, από τον οποίο παίρνουν οι πιστοί για να ραντίσουν τα αμπέλια και γενικότερα τα κτήματά τους, ο δε ιερέας ευλογεί το βρασμένο στα καζάνια κρέας, το οποίο και θα διανεμηθεί στην συνέχεια στον κόσμο. Δίπλα στην στολισμένη με κληματόβεργες και σταφύλια εικόνα του Αγίου Τρύφωνα, υπάρχουν πανέρια με σταφύλι φυλαγμένο από την εποχή του τρύγου, το οποίο προσφέρεται επίσης ως ευλογία.

Αρκετοί δε παίρνουν σε κάποιο σκεύος από το βρασμένο κρέας «κουρμπάνι» και τις ρόγες του σταφυλιού, για να τα προσφέρουν ως ευλογία σε άτομα που δεν μπόρεσαν για κάποιους λόγους να παρευρεθούν στην εκδήλωση.

Ακολουθεί λαϊκό γλέντι και χορός με την συμμετοχή χορευτικών συγκροτημάτων και όλων των παρευρισκομένων υπό την συνοδεία των Χάλκινων, έως αργά το απόγευμα. Παράλληλα, διανέμεται το βρασμένο κρέας – κουρμπάνι και προσφέρεται άφθονο κρασί, για το δε δέρμα του ζώου και την μοσχοκεφαλή διενεργείται δημοπρασία και τα έσοδα πηγαίνουν υπέρ του Συλλόγου του «Αγίου Τρύφωνα».

Την ίδια μέρα, παράλληλα με τον εκκλησιασμό, την συμμετοχή στην πανήγυρι, τον χορό και το ράντισμα των κτημάτων, γίνονται επισκέψεις σε σπίτια συγγενών και φίλων που κατοικούν στην περιοχή του εξωκκλησιού του Αγίου Τρύφωνα.

Χρόνια Πολλά σε όλους και του χρόνου με Υγεία, να μας αξιώσει να ξαναεορτάσουμε ο Άγιος Τρύφων!

ΠΗΓΕΣ

  1. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, Αθήνα 1968
  2. Μέγας Συναξαριστής, εκδ. Αποστολικής Διακονίας
  3. Ευχολόγιον το Μέγα της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας
  4. Ζώσα παράδοση του τόπου μας
  5. Διαδίκτυο
  6. Τις πληροφορίες για την έναρξη του κουρμπανιού στην Γουμένισσα και το κτίσιμο του εξωκκλησιού, μου τις έδωσαν η κ. Μαρία Σανίδα, 98 ετών, ο Πρόεδρος του Συλλόγου «΄Αγιος Τρύφων» και Πρόεδρος της κοινότητας Γουμένισσας κ. Αστέριος Τάτσης, ο κ. Παναγιώτης Μήτσας, η σύζυγός του κ. Μαρία Μήτσα το γένος Τσιμερίκα και η αδελφή του κ. Γεωργία Θεοδώρου (Μήτσα) τους οποίους και ευχαριστώ θερμά.

*M.Th. Θεολογίας – Καθηγητή Θεολόγου

Περισσότερα

ΟΙ ΑΠΟΚΡΙΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΠΟΛΕΜΙΚΟ ΚΙΛΚΙΣ

Οι Απόκριες, οι τρεις εβδομάδες πριν τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, γιορτάζονταν στο προπολεμικό Κιλκίς με ζωηρότητα και ευθυμία, ιδίως την τελευταία […]

Κινηματογράφοι της Γουμένισσας

Οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές στη Γουμένισσα έγιναν από συνεργεία κρατικών και στρατιωτικών υπηρεσιών που περιέρχονταν την ύπαιθρο για να παρουσιάσουν […]

Δείτε ακόμα

Την ημέρα της Γυναίκας

Με την παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας (8 Μαρτίου) συνέπεσε η επίσκεψη της υπουργού εσωτερικών Νίκης Κεραμέως στον νομό Κιλκίς. Δεν […]

Πραγματικοί… «αστέρες»

Παρατηρώντας το πρόγραμμα τοπικής αθλητικής δραστηριότητας του τελευταίου διαστήματος καθώς και κοινωνικών ή πολιτιστικών εκδηλώσεων, που διοργανώνονται στον νομό, το […]