ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ «ΝΤΟΥΝΤΟΥΛΟΥ» ΣΤΗΝ ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΜΑΣ, ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΑΝΟΜΒΡΙΑΣ
Γράφει ο Γεώργιος Χ. Τοσιλιάνης*
Στις αγροτικές περιοχές της πατρίδας μας αλλά και όλου του κόσμου, ένας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλει στην ευημερία του αγροτικού πληθυσμού είναι η γεωργική παραγωγή.
Και η γεωργική παραγωγή εξαρτάται κυρίως από τον καιρό, από τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν κατά την διάρκεια του χρόνου, οι οποίες επηρεάζουν καθοριστικά την παραγωγή των αγροτικών προϊόντων.
Η έλλειψη βροχής και η ξηρασία, ιδίως την εποχή που αναπτύσσονται τα φυτά και παράγουν τους καρπούς τους, είναι καταστροφική για τους αγρότες και τα αγροτικά προϊόντα.
Σε τέτοιες περιπτώσεις ανέκαθεν οι άνθρωποι στρέφονταν προς τις Θείες Δυνάμεις και με προσευχές και λιτανείες επικαλούνταν και ζητούσαν την Θεία βοήθεια.
Παράλληλα, με τις προσευχές και τις λιτανείες, σε κάποιες περιοχές κατέφευγαν και σε διάφορα Παγανιστικά έθιμα, τελετές και πρακτικές που είχαν επιβιώσει από την προχριστιανική εποχή, επικαλούμενοι τις δυνάμεις της φύσης, για πρόκληση βροχής.
Ένα από τα πανάρχαια παγανιστικά αυτά έθιμα που τελούνταν στην Γουμένισσα αλλά και σε άλλες αγροτικές περιοχές της πατρίδας μας, τα παλιά τα χρόνια, παράλληλα με τις επικλήσεις, τις λιτανείες και τις προσευχές προς τον Θεό, ήταν και το έθιμο του «Ντούντουλου», γνωστό σε άλλες περιοχές και ως «Περπερούνα», «Περπερίτσα», κ.λ.π.
Το έθιμο τελούνταν στην Γουμένισσα έως και την δεκαετία του 1970.
Τελούνταν συνήθως λίγο καιρό μετά το Πάσχα, στα μέσα Μαΐου, αλλά και το καλοκαίρι, όταν οι αγρότες μας περίμεναν βροχές για την ανάπτυξη των παραγωγών τους, κυρίως σιτηρών τα παλιά τα χρόνια, αλλά αντιμετώπιζαν ανομβρία και κινδύνευαν να χάσουν τις σοδειές τους.
Περιγραφή του εθίμου
Στο έθιμο πρωταγωνιστούσε ένα παιδάκι το οποίο θα ντυνόταν «Ντούντουλος». Προτιμούσαν το παιδάκι να είναι φτωχό, ή ορφανό, για να εισακουστεί γρηγορότερα από τον Θεό και τις δυνάμεις της Φύσης.
Έντυναν το παιδάκι ως «Ντούντουλο» καλύπτοντας το σώμα του, πάνω από τα ρούχα του, από το κεφάλι μέχρι τα πόδια, με πράσινα πλατύφυλλα φυτά, τα οποία έδεναν πάνω του, Τα φυτά ήταν συνήθως «Κουφοξυλιά – Μπόζαλ» ή «Λάπαθο – Μπλούστουρ».
Το μεταμφιεσμένο – ντυμένο με πράσινα φύλλα φτωχό παιδί, συμβόλιζε την διψασμένη γη, που αναζητούσε απεγνωσμένα το νερό, για να βλαστήσει.
Το παιδάκι το συνόδευαν και άλλα άτομα, και υπό την συνοδεία μουσικής. Ένα από τα άτομα που συνόδευαν το παιδί κρατούσε και ένα σκεύος – κοτλέ με νερό.
Περιέφεραν το παιδί, επισκεπτόμενοι κυρίως αγροτικά σπίτια, όπου υπό την συνοδεία της μουσικής τραγουδούσαν το σχετικό τραγούδι στην ντόπια διάλεκτο, κάνοντας «επίκληση» για βροχή.
Σε κάθε σπίτι έριχναν με κάποιο σκεύος είτε με ποτήρι, νερό πάνω στον «Ντούντουλο» και στην συνέχεια αλεύρι με το κόσκινο για να βρέξει και να καρπίσει η γη. Επίσης, κατά την διαδρομή τους κάποιοι έριχναν νερό και αλεύρι από τα μπαλκόνια.
Στην Γουμένισσα «Ντούντουλος» συνήθως ντυνόταν ένα παιδάκι από την γειτονιά των μουσικών, συνοδευόμενο και από άλλα άτομα, οργανοπαίχτες με νταούλι και ζουρνά, είτε από τον πατέρα του, ο οποίος έπαιζε ζουρνά και την μητέρα του η οποία τραγουδούσε το σχετικό τραγούδι.
Σε κάθε αγροτικό σπίτι τραγουδούσαν το σχετικό τραγούδι με την συνοδεία μουσικών οργάνων, το δε παιδάκι, καλυμμένο με τα πράσινα φυτά, χόρευε σχεδόν ακίνητο, κινώντας με αργές κινήσεις τα χέρια και τα πόδια του.
Οι νοικοκύρηδες του σπιτιού, η νοικοκυρά συνήθως, τους υποδέχονταν κρατώντας κάποιο σκεύος, κανάτα ή ποτήρι με νερό και ένα κόσκινο γεμάτο αλεύρι και κατά την διάρκεια του χορού έριχναν πάνω στο καλυμμένο με πράσινα φυτά παιδί νερό και με το κόσκινο κοσκίνιζαν λίγο αλεύρι πάνω του, πράξεις συμβολικές, για να βρέξει, ώστε να βλαστήσει και να καρποφορήσει η γη.
Με το νερό και το αλεύρι που έριχνε η νοικοκυρά, ζητούσε από τον Θεό να βρέξει σιγανή, χορταστική βροχή, για να καρπίσουν τα γεννήματα και να πρασινίσει η γη, για να έχουν τροφή οι άνθρωποι και τα ζώα.
Στην συνέχεια οι νοικοκύρηδες τους κερνούσαν και πρόσφεραν στους συνοδούς του «Ντούντουλου» αλεύρι, τυρί ή κάποια άλλα τρόφιμα, ως αμοιβή.
*Μ. Th. Θεολογίας – Καθηγητή Θεολόγου
