Αρθρογραφία

20Η ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ – ΟΣΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑ (377 – 473)

Προστάτη των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν προβλήματα τεκνοποίησης – Το έθιμο της προσφοράς γλυκισμάτων στην Γουμένισσα, υπέρ της Υγείας των παιδιών

Ο Βίος του Αγίου

Γράφει ο Γεώργιος Χ. Τοσιλιάνης*

Την 20η Ιανουαρίου κάθε χρόνο, η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Οσίου Ευθυμίου του Μέγα (377 – 473). Ο Όσιος Ευθύμιος γεννήθηκε στη Μελιτηνή της Αρμενίας το 377 όταν αυτοκράτορας του Ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντίου) ήταν ο Γρατιανός.

Οι γονείς του Παύλος και Διονυσία, οι οποίοι ανήκαν στην τάξη των ευγενών, άτεκνοι όντες, αξιώθηκαν μετά από θερμή και συνεχή προσευχή προς τον Θεό να αποκτήσουν παιδί. Κατά Θεία επιταγή του έδωσαν το όνομα Ευθύμιος, αφού με την γέννησή του τους χάρισε την ευθυμία, την χαρά και την αγαλλίαση.

Σε ηλικία τριών ετών έμεινε ορφανός από πατέρα και η χήρα μητέρα του ανέθεσε την ανατροφή του στον τοπικό επίσκοπο Ευτρώιο, ο οποίος τον εκπαίδευσε «εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου» (Εφεσ. 6,4), και σε ηλικία 28 ετών τον χειροτόνησε πρεσβύτερο.

Το 406 ο Ευθύμιος μετέβη στα Ιεροσόλυμα και ασκήτευσε στο σπήλαιο του Αγίου Θεοκτίστου. Σύμφωνα με τον βιογράφο του Κύριλλο τον Σκυθοπολίτη, τα μεγάλα πνευματικά του χαρίσματα γρήγορα τον ανέδειξαν και η φήμη του ως Αγίου απλώθηκε παντού. Πολλοί Σαρακηνοί (Άραβες) έγιναν χριστιανοί, ενώ αρκετοί αιρετικοί, όπως Μανιχαίοι, Νεστοριανοί και Ευτυχιανοί, επέστρεψαν στην ορθή πίστη. Ακόμη και η αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Ευδοκία (408-450), η οποία έβλεπε με συμπάθεια τον Μονοφυσιτισμό, αποστασιοποιήθηκε από την αίρεση αυτή, όταν πείστηκε από την επιχειρηματολογία του Ευθυμίου. Γύρω του συγκεντρώθηκαν πολλοί μοναχοί, που τον ανακήρυξαν ηγούμενό τους.

Υπήρξε μέγας ασκητής και ιδρυτής μοναστικών κέντρων στην περιοχή της Παλαιστίνης και μία από τις σημαντικότερες μορφές του Χριστιανισμού, γνωστός στην εποχή του για την αυστηρότητα του βίου και τα θαύματά του. Προσηλωμένος στην Ορθόδοξη πίστη, όπως αυτή είχε καθορισθεί από τις Οικουμενικές Συνόδους, πολέμησε τις αιρέσεις και ιδιαίτερα αυτή του Μονοφυσιτισμού.

Ο Όσιος Ευθύμιος, σύμφωνα με τους συναξαριστές, είχε λάβει από τον Θεό το προορατικό χάρισμα και την δύναμη της θαυματουργίας. Θεράπευσε δια της προσευχής του το παράλυτο παιδί Βυζαντινού αξιωματούχου και κατόρθωσε να χορτάσει τετρακόσιους ανθρώπους, που κάποτε την ίδια μέρα τον επισκέφθηκαν στο κελί του με ελάχιστους άρτους, Πολλές γυναίκες που ήταν στείρες, όπως και η δική του μητέρα, με τις προσευχές του απέκτησαν παιδί και έζησαν την χαρά της τεκνογονίας, γι΄ αυτό και θεωρείται προστάτης των εγκύων και των λεχώνων. Επίσης, όταν τελούσε την Θεία Ευχαριστία εμφανιζόταν επάνω του Θείο Φως. Και όπως ο Προφήτης Ηλίας, έτσι και αυτός προσευχόμενος στον Θεό άνοιξε τις πύλες του ουρανού και πότισε με πολύ βροχή την διψασμένη γη της Παλαιστίνης, η οποία και αναζωογονήθηκε δίνοντας πλούσιους καρπούς.

Ο Όσιος Ευθύμιος ο Μέγας κοιμήθηκε σε βαθιά γηρατειά, σε ηλικία 97 ετών, στις 20 Ιανουαρίου του 473 και η μνήμη του τιμάται τόσο από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία όσο και από την Ρωμαιοκαθολική την ημέρα αυτή.

Η Εκκλησία μας για την προσωπικότητα του και την μεγάλη προσφορά του στον Χριστιανισμό τον ανακήρυξε Μέγα. Στην βυζαντινή αγιογραφία, ο Όσιος Ευθύμιος παρουσιάζεται με μακριά γενειάδα.

Απολυτίκιο

Ευφραίνου έρημος η συ τίκτουσα, ευθύμησον η ουκ ωδίνουσα· ότι επλήθυνέ σοι τέκνα, ανήρ επιθυμιών των του Πνεύματος, ευσεβείᾳ φυτεύσας, εγκρατεία εκθρέψας, εις αρετών τελειότητα. Ταις αυτού ικεσίαις, Χριστέ ο Θεός, ειρήνευσον την ζωήν ημών.

Ο Όσιος Ευθύμιος στην Λαογραφία μας

Το γεγονός α) ότι οι γονείς του άτεκνοι όντες, αξιώθηκαν μετά από θερμή και συνεχή προσευχή προς τον Θεό να αποκτήσουν παιδί, β) το ότι του έδωσαν το όνομα Ευθύμιος, καθώς με την γέννησή του τους χάρισε την ευθυμία, την χαρά και την αγαλλίαση, γ) το ότι θεράπευσε δια της προσευχής του μεταξύ άλλων και το παράλυτο παιδί Βυζαντινού αξιωματούχου και δ) το ότι πολλές γυναίκες που ήταν στείρες, όπως και η δική του μητέρα, με τις προσευχές του απέκτησαν παιδί και έζησαν την χαρά της τεκνογονίας, όλα αυτά τον ανέδειξαν στην συνείδηση του λαού μας ως προστάτη των ζευγαριών που δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδί, των εγκύων και των λεχώνων και γενικότερα προστάτη των παιδιών καθώς επίσης και της ευθυμίας, της χαράς και ευτυχίας του σπιτιού που αυτά δίνουν.

Σε κάποια μέρη της πατρίδας μας το όνομα του Οσίου Ευθυμίου συχνά παρετυμολογείται από το ρήμα «θυμάμαι», γεγονός που έχει δημιουργήσει την αντίληψη ότι ο άγιος απαιτεί από τους πιστούς, και μάλιστα από τις μητέρες μικρών παιδιών, να θυμούνται και να τιμούν την εορτή του με εθιμική αργία. Αν τον θυμηθούν, πιστεύουν ότι θα τους θυμηθεί κι εκείνος, χαρίζοντάς τους απογόνους και ευγονία. Έτσι, ανήμερα της γιορτής του, σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, οι παντρεμένες γυναίκες συνήθιζαν να παρασκευάζουν πίτες, να τις πηγαίνουν στο ναό για να ευλογηθούν και κατόπιν να τις μοιράζουν σε αρσενικά παιδιά, για να αποκτήσουν και οι ίδιες αγόρια.

Το έθιμο της προσφοράς γλυκισμάτων (Λαγγίδες, Λουκουμάδες, χαλβάς) ανήμερα του Αγίου Ευθυμίου στην Γουμένισσα, υπέρ της υγείας των παιδιών.

Στην Γουμένισσα και τα γύρω χωριά, ανήμερα του Αγίου Ευθυμίου, καθώς όπως προαναφέραμε ο Άγιος Ευθύμιος θεωρείται προστάτης των εγκύων και των λεχώνων, μετά την θεία Λειτουργία και οπωσδήποτε πριν το ηλιοβασίλεμα, οι νοικοκυρές συνηθίζουν να ετοιμάζουν λαγγίδες (πιτουλίτσες), λουκουμάδες ή και χαλβά σιμιγδαλένιο, τα οποία προσφέρουν – μοιράζουν σε γείτονες συγγενείς και φίλους, υπέρ της υγείας των παιδιών τους. Φροντίζουν δε οι λαγγίδες να είναι κάπως «ζωντανές», όχι πολύ τηγανισμένες, για να είναι ζωντανά και υγιή τα παιδιά τους. Με την πάροδο του χρόνου και χάριν ευκολίας, τα παραδοσιακά γλυκίσματα αντικαταστάθηκαν σιγά σιγά με διάφορα άλλα γλυκίσματα.

Βέβαια, τα δύο παραδοσιακά γλυκίσματα, οι λαγγίδες (πιτουλίτσες) και ο σιμιγδαλένιος χαλβάς, δεν προσφέρονται τυχαία, αλλά εθιμικά συνδέονται με την τεκνογονία, την γέννηση και το μεγάλωμα των παιδιών, καθώς οι λαγγίδες προσφέρονται – μοιράζονται σε συγγενείς, γείτονες και φίλους από την τρίτη ημέρα μετά την γέννηση κάποιου παιδιού, ενώ χαλβάς με μία φέτα «πουγάτσια» (ειδικό ψωμί – αρτοσκεύασμα με ζάχαρη στην ζύμη του, το οποίο καταβρεχόταν επίσης με ζάχαρη από πάνω πριν το ψήσιμο, για να έχει γυαλιστερή όψη) προσφέρεται – μοιράζεται όταν το παιδί περπατήσει. Στις μέρες μας και η φέτα «πουγάτσιας» αντικαταστάθηκε σιγά σιγά με πιτάκι σχήματος πατούσας, το οποίο προσφέρεται μαζί με τον σιμιγδαλένιο χαλβά σε συγγενείς, γείτονες και φίλους, όταν το παιδί περπατήσει.

ΠΗΓΕΣ

    1. Ορθόδοξος Συναξαριστής, Βίος του Οσίου Ευθυμίου του Μεγάλου
    2. Διαδίκτυο
    3. Ζώσα παράδοση της Γουμένισσας

Το γεγονός ότι τιμάται ιδιαίτερα στον τόπο μας ένας Όσιος ο οποίος έζησε τον 4ο και 5ο αιώνα μ.Χ. δηλώνει αναμφισβήτητα την αδιάκοπη και αδιατάρακτη ιστορική συνέχεια και πορεία του λαού μας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας στον τόπο αυτόν.

 

*M.Th. Θεολογίας – Καθηγητή Θεολόγου

Περισσότερα
Δείτε ακόμα

Το Eurojackpot αποκλειστικά στα καταστήματα ΟΠΑΠ

Διαθέσιμο στην Ελλάδα το ευρωπαϊκό παιχνίδι που μοιράζει μέχρι και 120 εκατ. ευρώ Διαθέσιμο στην Ελλάδα είναι το δημοφιλές ευρωπαϊκό παιχνίδι Eurojackpot, που μοιράζει κέρδη μέχρι και 120 εκατ. ευρώ. Η συμμετοχή στο παιχνίδι, που έκανε πρεμιέρα στη χώρα μας πριν τρεις εβδομάδες , γίνεται αποκλειστικά μέσω των […]