Γιώργος Μπερμπερίδης: Ηταν ο τελευταίος…
Εκεί στα ακρογιάλια της Προποντίδος, στη θάλασσα του Μαρμαρά και στη χερσόνησο της Πανόρμου, δεκάδες πόλεις και χωριά μικρά και μεγάλα, “Ρωμιοχώρια”, έσφυζαν από ζωή μέχρι και τις αρχές της 3ης δεκαετίας του 20 αιώνα (1922).
Γράφει ο Βασίλης Αθανασιάδης
Η απαρχή του αποικισμού όλων των παραλίων της Προποντίδος,του Ευξείνου Πόντου αλλά και της Μαιώτιδας λίμνης (Αζοφική θάλασσα), χάνεται στα βάθη των αιώνων στους μυθικούς χρόνους, στην Αργοναυτική εκστρατεία (12ος αιώνας π.Χ.) και κορυφώνεται τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά τους Περσικούς πολέμους (490 -479π.Χ.).
Δεκάδες παράλιες πόλεις, λιμάνια – εμπορεία αποικίες, των Ελληνικών πόλεων – κρατών, ελέγχουν την ναυσιπλοΐα και διεξάγουν το εμπόριο, παντού Ελληνισμός.
Από τους κλασικούς χρόνους, την Ελληνιστική περίοδο, την Ρωμαϊκή περίοδο, την Βυζαντινή αλλά και την Οθωμανική που διήρκεσαν πάνω από 2500 χρόνια, ο Ελληνισμός είναι πάντα εκεί και παντού ακούγεται η Ελληνική λαλιά.
Εκεί στα νότια παράλια της Προποντίδος, 15 χιλιόμετρα ανατολικά της Πανόρμου (Κυζίκου), σημερινή ονομασία Bandirma και ακριβώς 100 χιλιόμετρα απέναντι σε ευθεία αέρος από την Πόλη και την Αγια Σοφιά, βρισκόταν ένα Ρωμιοχώρι που σχετίζεται με την πόλη μας το Πολύκαστρο και αυτό είναι ο Γεντσές (σημερινό Yenice).
Την 2η δεκαετία του 20 αιώνα και λίγο πριν την έναρξη του Α΄ Π.Π. (1914) ο Γεντσές είχε 250 σπίτια και περίπου 1000 κατοίκους, από τους οποίους μόνο 7 οικογένειες ήταν Τούρκοι (σε χωριστή γειτονιά).
Κατά τη διάρκεια του Ά Π.Π. υπέστησαν πολλά δεινά μεταξύ των οποίων και εκτοπισμό ανδρικού πληθυσμού, το Μάιο του 1917 το χωριό έπαθε μεγάλες ζημιές από πυρκαγιά.
Το 1920 με τον ερχομό του Ελληνικού Στρατού (απόβαση στη Σμύρνη, Μάιος 1919) οι Ρωμιοί αισθάνθηκαν ασφάλεια και άρχισαν να επιστρέφουν ξανά οι φυγάδες στο χωριό, λίγο πριν τον ξεριζωμό οι κάτοικοι του χωριού ανέρχονταν σε 800 άτομα.
Πολλοί από τους κατοίκους του Γεντσέ είχαν μεταναστεύσει εκεί τον 19ο αιώνα από διάφορα μέρη της Ελλάδος όπως Κρήτη, Δυτική Μακεδονία, Ρούμελη κ.α. για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στα Ρωμιοχώρια της Προποντίδος.
Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία, την αλιεία, την κτηνοτροφία, την σηροτροφία και κυρίως με την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων ξυλοκάρβουνου από το κοντινό όρος Καρά-νταγ (Μαυροβούνι), τα οποία έστελναν κυρίως στην Πόλη, οι απασχολούμενοι με την παραγωγή ξυλοκάρβουνου (καρβουνιάρηδες – ξυλοκόποι) ήταν οι επονομαζόμενοι “κιομουρτζήδες”.
Σ΄αυτό το Ρωμιοχώρι γεννήθηκε ο Φώτης Μπερμπερίδης (1896 -1956) και στον ίδιο τόπο γεννήθηκε η Χρυσούλα Ρουμελιώτη (1900-1975), μεγαλοκόρη του Παπα-Θόδωρου ο οποίος είχε άλλα 3 παιδιά, την Ελένη, τον Παναγιώτη και τη Χαϊδω(Τσάκου).
Εκεί ο Φώτης και η Χρυσούλα έζησαν τα παιδικά και τα εφηβικά τους χρόνια με ιδιαίτερες δυσκολίες την περίοδο 1914-1920, λόγω του πολέμου και μετά την καταστροφή του 1922, οι Γεντσιώτες βρέθηκαν αναγκαστικά στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν σε χωριά της Αριδαίας (Πιπεριά, Σωσάνδρα κ.α.) .
Στη Σωσάνδρα ο Φώτης και η Χρυσούλα “έστησαν το σπιτικό τους” και δημιούργησαν τη δική τους οικογένεια με τις ευλογίες “Της Παναγίας της Γεντσιώτισσας” την εικόνα της οποίας διέσωσαν και μετέφεραν στην Ελλάδα, Γεντσιώτες πρόσφυγες και σήμερα φυλάσσεται στον Ι.Ν. “Της Κοιμήσεως Της Θεοτόκου” στην Πιπεριά της Αριδαίας,εκεί ξεκίνησαν με όρεξη τον αγώνα για μια νέα ζωή στη μητέρα πατρίδα.
Ευλογία Θεού ο Φώτης και η Χρυσούλα εκεί στη Σωσάνδρα αποκτούν το πρώτο τους παιδί, τον Αριστείδη (1922 -2002), το 1926 αποκτούν το δεύτερο τους παιδί την Μαρία(1926 -2018).
Ακολουθεί ο προβληματισμός και η αναζήτηση καλύτερου τόπου διαμονής για την οικογένεια που μεγαλώνει, ο προβληματισμός αυτός απασχολεί όλους τους Γεντσιώτες που εγκαταστάθηκαν στα χωριά της Αριδαίας.
Ύστερα από έρευνα στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και με δεδομένα τα έργα αποξήρανσης των λιμνών – ελών (Αρτζάν – Αματόβου) της περιοχής μας και την προοπτική παραχώρησης γης σε προσφυγικές οικογένειες και όχι μόνον, οι Γεντσιώτες ξαναγίνονται πρόσφυγες και αποφασίζουν να εγκατασταθούν τον Απρίλιο του 1928 (μέρες του Πάσχα) στο Πολύκαστρο. Φέτος, τον Απρίλιο συμπληρώθηκαν 95 χρόνια από την εγκατάσταση των Παντερμαλήδων στο Πολύκαστρο. Αλήθεια …πόσοι το θυμούνται;
Η εγκατάσταση των συνδημοτών μας που κατάγονταν από το Γεντσέ της Πανόρμου(Παντερμαλήδες), έγινε την άνοιξη του 1928 στο κεντρικό-ανατολικό τμήμα του Πολυκάστρου ακριβώς πίσω από το Ιερό του Ι.Ν.της σημερινής Αγίας Τριάδος και μέχρι τα όρια του στρατοπέδου της μονάδος του Πυροβολικού.
Στο Πολύκαστρο το 1928 υπήρχαν αρκετά άδεια σπίτια, ήταν αυτά που εγκατέλειψαν οι Πόντιοι, οι οποίοι έφυγαν στα χωριά της Δράμας (1926 -1927) γιατί δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν τον καπνό, που γνώριζαν από παλιά, στα καμποχώραφα του Πολυκάστρου.
Επίσης υπήρχαν κενά σπίτια του εποικισμού που προορίζονταν για τους Ανατολικορωμυλιώτες, οι οποίοι όμως δεν ήρθαν στο Πολύκαστρο.
Νότια τους ήταν εγκατεστημένοι οι Πόντιοι που είχαν έρθει από το 1922 έως το 1924, σημερινοί οδοί Αγίας Τριάδος, Παπαφλέσσα και Πανόρμου, με τις οικογένειες Πανίκα Βασιλειάδη, Αριστείδη Κωνσταντινίδη, Παναγιώτη Καλπακίδη, Γιάννη Καλπακίδη και Γιώργου Καλπακίδη, να είναι το βόρειο όριο της εγκατάστασης των Ποντίων.
Η οικογένεια του Φώτη και της Χρυσούλας και των δύο παιδιών τους, εγκαταστάθηκε στην οδό Πανόρμου δίπλα στην οικογένεια του συν-γαμπρού του Νικόλαου Τσάκου και της Χαϊδως, αδελφή της Χρυσούλας.
Εδώ στο Πολύκαστρο πλέον, η ευλογία Θεού συνεχίζεται και αποκτούν την ίδια χρονιά, άλλα δύο αγόρια, τα δίδυμα, τον Δημητρό (1928-1990) και τον Θόδωρο (1928 -2003), μετά από 3 χρόνια αποκτούν το πέμπτο τους παιδί και τέταρτο αγόρι τον Γιώργο (1931 -2023) και ακολουθεί μετά από δύο χρόνια το έκτο και τελευταίο τους παιδί ο Αλέξανδρος (1933-2001).
Το 1932 που έγινε η πρώτη οριστική διανομή γης, στον κάμπο του Πολυκάστρου (απο Πολύκαστρο μέχρι Λιμνότοπο) τους δόθηκαν, σ αυτό τον ευλογημένο τόπο, αγροτικοί κλήροι σύμφωνα με τον αριθμό μελών κάθε οικογένειας.
Έτσι δέκα χρόνια μετά τον ξεριζωμό τους (1922 -1932), περίπου 50 οικογένειες από τον Γεντσέ της Πανόρμου βρήκαν εδώ την “Ιθάκη” τους, εδώ πλέον δίνουν τον αγώνα τους για μια νέα ζωή.
Ένας σημαντικός δρόμος της πόλης μας, ξεκινάει από την οδό Κιλκισίου (μεταξύ των οικιών Λάζου και Μαρτίδη) και ονομάζεται οδός Πόντου, συναντάται κάθετα στην πέμπτη διασταύρωση με την οδό Σμύρνης, από εκεί και πέρα ο ίδιος δρόμος ονομάζεται οδός Πανόρμου.
Ἐίναι ένα κομμάτι της ιστορίας του Πολυκάστρου και της συνέχειας της συγκατοίκησης Ποντίων και Παντερμαλήδων, σ΄ αυτήν την οδό και μεταξύ των οδών Θερμοπυλών και Παπαφλέσσα είναι οι κατοικίες του Φώτη και της Χρυσούλας Μπερμπερίδη καθώς και του Νικόλαου και της Χαϊδως Τσάκου.
Σ΄αυτόν τον τόπο και όλη την περίοδο από την γέννηση του Αλέκου (6ου παιδιού του Φώτη) μέχρι και το τέλος του εμφυλίου πολέμου (1949) η οκταμελής οικογένεια του Φώτη και της Χρυσούλας, ενωμένοι σαν μια γροθιά, αγαπημένοι, εργατικοί, Θεοσεβείς και αλληλέγγυοι μεταξύ τους αλλά και με όλους του συντοπίτες τους δίνουν τον αγώνα της ζωής, σ΄αυτό το ευλογημένο τόπο.
Εδώ τα παιδιά του Φώτη και της Χρυσούλας ανοίγουν τα δικά τους σπιτικά. Πρώτη η μοναχοκόρη τους Μαρία το 1946 παντρεύεται τον Βλάση Φ. Βασιλειάδη, σύμπτωση – ευλογία Θεού η εγγονή του Παπα-Θόδωρου Ρουμελιώτη από το Γεντσέ, παντρεύεται τον πρωτότοκο γιό του Παπα-Φώτη Βασιλειάδη, με τον οποίο αποκτούν δύο κόρες την Χρυσούλα και την Βέτα.
Ο πρωτότοκος γιος Αριστείδης το 1952, νυμφεύεται την Κλοτίλδη (Κλαίρη) Τσούλου, με την οποία αποκτούν δύο παιδιά τον Φώτη και την Ελένη.
Τα δίδυμα, ο Δημητρός νυμφεύεται την Μάρθα Κουτρούμπαλου και αποκτούν δύο παιδιά τον Στέλιο και την Χρυσούλα.
Ο Θόδωρος νυμφεύεται την Παναγιώτα Παμποράκη και αποκτούν τρία παιδιά, τη Μάγδα,τον Φώτη και τη Χρυσούλα.
Ο Γιώργος νυμφεύεται την Ελένη Γκαντίδου και αποκτούν ένα παιδί, τον Φώτη.
Και τέλος το έκτο παιδί της οικογένειας ο Αλέκος νυμφεύεται την Μάλαμα Κουκούτση και αποκτούν δύο κόρες, τη Χρυσούλα και την Μαρία.
Όλα τα παιδιά του Φώτη και της Χρυσούλας ήταν σωστοί οικογενειάρχες και πορεύτηκαν σύμφωνα με τις αρχές που διδάχθηκαν απ΄τους γονείς τους και έχαιραν εκτίμησης από όλους τους Πολυκάστρινούς.
Οι Μπερμπεριδάιοι και ο Ολυμπιακός Πολυκάστρου.
Αμέσως μετά την Γερμανική κατοχή (Οκτώβριος 1944) και ενώ επίκειται η συνέχεια του εμφυλίου πολέμου που διήρκησε μέχρι το 1949, οι νέοι προσπαθούν να βρουν διέξοδο μέσω του αθλητισμού – και του πολιτισμού με την δημιουργία αθλητικών συλλόγων, κυρίως ποδοσφαιρικών. Το 1946 ιδρύεται ο Αθλητικός Ποδοσφαιρικός Σύλλογος “Ὁλυμπιακός” Πολυκάστρου, που για πάνω από 16 χρόνια γράφει την δική του ιστορία στο Νομό Κιλκίς κατακτώντας κύπελλα και πρωταθλήματα.
Απο τους πρώτους ποδοσφαιριστές με το ξεκίνημα της ιστορίας του “Ὁλυμπιακού” είναι ο Αριστείδης Φ. Μπερμπερίδης, στα 23 χρόνια είναι ένα παλικάρι δυναμικό, σκληραγωγημένος απο τις εργασίες αγροτικές και άλλες και παράλληλα πολύ καλός ποδοσφαιριστής, είχε την εκτίμηση όλων των συναθλητών του και παράλληλα δικαίωνε το όνομά του, με κάθε πράξη του. Το όνομα “Αριστείδης ο δίκαιος” του ταίριαζε απόλυτα.
Τα χνάρια του Αριστείδη ακολούθησε ο μικρότερος αδερφός του ο Γιώργος, ο οποίος απο τα 17 του χρόνια (1948), αγωνίζεται και αυτός με τα χρώματα του “Ολυμπιακού” Πολυκάστρου και ιδιαίτερα στις αρχές της δεκαετίας του 1950, για ένα διάστημα και τα δυο αδέρφια αγωνίζονται ταυτόχρονα και ενθουσιάζουν μαζί με τ΄ άλλα παλικάρια τους Πολυαστρινούς φιλάθλους.
Απόδοση τιμής σε παλαίμαχους του Π.Ο.Α. και του Ολυμπιακού πριν απο 20 χρόνια.
Ο Γιώργος σε μικρή ηλικία και ενώ ήταν ακόμη ποδοσφαιριστής του “Ολυμπιακού”, προσελήφθη απο την τότε κοινότητα Πολυκάστρου ώς “κλητήρας”, επειδή κατα την κατοχή παρ’ότι αγαπούσε τα γράμματα δεν μπόρεσε να φοιτήσει σε γυμνάσιο, μόλις λειτούργησε το ιδιωτικό γυμνάσιο Πολυκάστρου, μετά το 1957, παρά την ηλικία του παρακολούθησε τα γυμνασιακά μαθήματα και πήρε τον σχετικό τίτλο απολυτηρίου και στη συνέχεια ανέλαβε γραμματέας της Κοινότητος Πολυκάστρου και τον πρώτο χρόνο της Δημοτικής αρχής όταν το Πολύκαστρο έγινε Δήμος από 1/1/1987 και είχα την χαρά να συνεργαστώ μαζί του όταν ήμουν στο 1ο Δημοτικό Συμβούλιο και να γνωρίσω τον χαρακτήρα του, την ευρυμάθεια του, την ευγένεια και την αγάπη του για τον τόπο μας και για τον αθλητισμό.
Ο Γιώργος ήταν ορθογράφος, καλλιγράφος, τέλειος γνώστης του συντακτικού και έγραψε την δική του ιστορία στο Δήμο μας, αλλα και στον αθλητισμό μέσω του “Ολυμπιακού”αλλα και αργότερα (1964) μέσω της Α.Ε.Π. κρατώντας τα πρακτικά τον συνεδριάσεων του Δ.Σ. της Α.Ε.Πολυκάστρου.
Ο γράφων ώς άνθρωπος που μετείχε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλα και στα αθλητικά δρώμενα τους τόπου μας, αισθάνομαι την υποχρέωση εκ μέρους όλων των συνδημοτών μας να εκφράσω ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ στους αδελφούς Μπερμπερίδη Αριστείδη και Γιώργο για όσα πρόσφεραν στον τόπο μας με τον παραδειγματικό τρόπο ζωής τους και με την συμβολή τους στον αθλητισμό.
Η ανάρτηση μου αυτή άς είναι ένα κερί στη μνήμη όλων των Μπερμπεριδαίων και ιδιαίτερα του Γιώργου που την Κυριακή 18 Ιουνίου 2023 τελείται το 40ήμερο μνημόσυνο του, ελαφρύ να είναι το χώμα του Πολυκάστρου που τον σκεπάζει, στον ίδιο τάφο με τους γονείς του τον Φώτη και την Χρυσούλα.
ΗΤΑΝ Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΕΠΙΖΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ, ΠΟΥ ΟΙ ΓΟΝΕΊΣ ΤΟΥΣ ΗΡΘΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΝΤΣΕ ΤΗΣ ΠΑΝΟΡΜΟΥ ΣΤΟ ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΤΟ 1928.
Υ.Γ. Να ευχαριστήσω:
1. Την κυρία Χρυσούλα Βασιλειάδου, κόρη της Μαρίας Μπερμπερίδου-Βασιλειάδου και τον σύζυγό της Γιώργο για τις πληροφορίες και τις φωτογραφίες από το οικογενειακό της αρχείο.
2. Την κυρία Ελένη Μπερμπερίδου κόρη του Αριστείδη Μπερμπερίδη, για τις πληροφορίες και τη φωτογραφίες.
3. Τον κύριο Γιάννη Τσάκο, γιο της Χαϊδως, αδελφής της Χρυσούλας, για τις πληροφορίες και τη φωτογραφίες.
4. Τον αγαπητό Στέλιο Καραμήτσο για τις πληροφορίες και το ιστορικό υλικό που χρησιμοποίησα απο το βιβλίο του “Οι Ρωμιοί της Προποντίδας” έκδοση 2002.
