Φρίξος Πασχαλίδης: Ο κατακερματισμός
Στη προσπάθειά μας να χαρακτηρίσουμε με έναν όρο, το παρών πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, αυτός θα ήταν ο κατακερματισμός. Τα τελευταία χρόνια, στην πολιτική ζωή της Ελλάδος, εμφανίζεται ένας ολοένα και πιο διευρυμένος αριθμός κομμάτων, ενώ παράλληλα, οι ίδιες αυτές πολιτικές ενώσεις-οργανώσεις αδυνατούν να συγκεντρώσουν αξιόλογα εκλογικά ποσοστά. Οι εποχές της δεκαετίας του 1980-90 στις οποίες επικρατούσε ο πολωμένος δικομματισμός και στις οποίες τα δύο, κυρίαρχα κόμματα, συγκέντρωναν αθροιστικά το 85% των εκλογικών ποσοστών, αποτελούν πλέον, μία μακρινή ανάμνηση, μη έχοντας την παραμικρή σχέση με το “σήμερα”. Πώς τα κόμματα, καλούνται να αντιδράσουν;
Σε αυτό το άκρως ρευστό εκλογικό σκηνικό, στο οποίο ο βαθμός κομματικής ταύτισης ή συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες των κομμάτων μειώνεται ολοένα και περισσότερο, οι κομματικοί ιθύνοντες καλούνται να δράσουν άμεσα. Θα πρέπει να γίνει σαφές στους πολιτικούς αρχηγούς και τα στελέχη των κομμάτων, πως, οι στρατηγικές οι οποίες ακολουθούνται έως σήμερα με στόχο τη συγκέντρωση ενός όσο γίνεται μεγαλύτερου εκλογικού ποσοστού, πρέπει να μεταβληθούν σε στρατηγικές άμεσης επαφής και συνεννόησης με άλλους πολιτικούς οργανισμούς. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της αριστεράς.
Μετά και τις πλείονες διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, πλέον υπάρχουν τουλάχιστον 6 κόμματα τα οποία μπορεί να τοποθετούνται σε διαφορετικές θέσεις στο συνολικό φάσμα της αριστεράς, αλλά ακόμα και έτσι (ειδικά κάποια εξ’αυτών) ιδεολογικά και προγραμματικά συγγενεύουν σε έναν εντονότατο βαθμό. Η Νέα Αριστερά, η οποία στις τελευταίες δημοσκοπήσεις συγκεντρώνει μόλις 1,5% διαθέτει στο εσωτερικό της πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία αποχώρησαν κατά βάση, λόγω διαφωνιών με τον Στέφανο Κασσελάκη, ο οποίος εδώ και μήνες έχει αποχωρήσει από την ηγεσία του άλλοτε κυβερνητικού κόμματος! Ακόμα και έτσι, ένα κλίμα δυσπιστίας το οποίο έχει επικρατήσει μεταξύ των στελεχών, σε συνδυασμό και με προσωπικές φιλοδοξίες και διαφωνίες απέτρεψε την συγχώνευση της ΝΑ και ΣΥΡΙΖΑ.
Εκλογικά, το γεγονός αυτό, είναι επιζήμιο ενώ οι πολίτες απογοητεύονται περισσότερο λόγω της ασυνεννοησίας. Στην αντίπερα όχθη, στους κόλπους της δεξιάς, δεν υφίσταται ένας κυρίαρχος πόλος εκλογικά με βάση τις δημοσκοπήσεις καθώς και εκεί υπάρχουν αρκετοί πολιτικοί μηχανισμοί (Ελληνική Λύση, Φωνή Λογικής και άλλοι μικρότεροι), οι οποίοι μοιράζονται τα ποσοστά μεταξύ τους. Την ίδια στιγμή το κυβερνητικό, αλλά ταυτοχρόνως και αποδυναμωμένο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, επιδιώκει να επανέλθει στη θέση στην οποία θα του εξασφαλίζεται αυτοδυναμία, μολονότι κάτι τέτοιο, φαντάζει τη δεδομένη στιγμή σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Οι βουλευτές, και η ηγεσία των κομμάτων θα πρέπει να πάψουν να σκέπτονται με στενούς κομματικούς ορίζοντες, αφήνοντας προσωπικές διαφορές να κυριαρχούν και αντιθέτως να επιδιώξουν να βρούνε κοινές συναινετικές δομές. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κρατών στα οποία κυριαρχεί μία φιλοσοφία πολιτικής συνεργασίας, όπως στη Γερμανία. Μολονότι το μοντέλο αυτό στην Ελλάδα δεν επιδιώκεται ή όποτε έχει χρησιμοποιηθεί, έγινε με μεγάλες δυσκολίες, είναι ανάγκη να καταστεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής σκέψης των μελών των κομμάτων. Η συνεργασία και η ομαδικότητα αποτελούν το αντίβαρο στον πολυκερματισμό και τις χαμηλές επιδόσεις στις εκλογές.
Παράλληλα, παρατηρείται ευρέως, πως, τα ελληνικά κόμματα έχουν πλέον, έναν νομιμοποιητικό χαρακτήρα και όχι αντιπροσωπευτικό. Απλούστερα, αναζητούν τους πόρους ή τις ιδέες τους από το κράτος (λχ τράπεζες) και όχι από τη κοινωνία. Με αυτό το τρόπο, οι ηγεσίες των κομμάτων αυτονομούνται και περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό η τυχόν συμμετοχή απλών πολιτών στις διαδικασίες του κόμματος. Με εξαίρεση τις εσωκομματικές εκλογές, οι πολίτες έχουν ελάχιστη δυνατότητα τα εισακουστούν από τους επιτελείς των πολιτικών οργανισμών. Έτσι, τα κόμματα χάνουν σταθερά την επαφή τους με τη κοινωνία και καταντούν από υγιείς εθελοντικές οργανώσεις με κοινό σκοπό, γραφειοκρατικοί και “καρτελοποιημένοι” μηχανισμοί. Αυτό το χάσμα ανάμεσα στα κόμματα και στους ψηφοφόρους, είναι λογικό να εκμηδενίσει τα αισθήματα κομματικής ταύτισης ή τα ποσοστά συμμετοχής πολιτών στα κόμματα. Έτσι, το πολιτικό σκηνικό ρευστοποιείται, καθώς οι ψηφοφόροι αδυνατούν να αισθανθούν κομμάτι μιας συγκεκριμένης κομματικής ή ιδεολογικής σφαίρας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό, τα κόμματα να αρχίσουν και πάλι να είναι ανοιχτές ως προς το κοινό οργανώσεις, ενώ η δράση και η ιδεολογική τους σκέψη να προέρχεται εν πολλοίς “από τα κάτω”. Κατά αυτή τη μέθοδο, δηλαδή την γενικότερη επαναπροσέγγιση των πολιτών από τα κόμματα, θα επέλθει μία έστω κάποια συσπείρωση και συνακολούθως αύξηση ή εδραίωση σημαντικών εκλογικών ποσοστών.
Στην Ελλάδα από την έναρξη της μεταπολίτευσης έως και σήμερα, έχει επικρατήσει η επιδίωξη για αυτοδυναμία στις εκλογές, και η θέληση για κατάκτηση ενός όσο γίνεται υψηλότερου εκλογικού ποσοστού και βουλευτικών εδρών. Τα δεδομένα όμως, έχουν αλλάξει, με τα κόμματα στις δημοσκοπήσεις να αδυνατούν να συγκεντρώσουν εκλογικά ποσοστά, τα οποία να είναι αξιόλογα και να αποτυγχάνουν να καταστούν κυρίαρχοι πόλοι ενός ιδεολογικού χώρου. Σε αυτή την αλλαγή, κρίσιμο είναι, τα κόμματα, να προσαρμοστούν και να επιδιώξουν να συνεργαστούν και να “ανοιχτούν” τόσο για να ισχυροποιηθούν, όσο και για να είναι παραγωγικότερα. Ειδάλλως, θα παρατηρούμε διαρκώς χαμηλές “δημοσκοπικές πτήσεις”, η κοινωνία θα απαξιεί τους πολιτικούς αυτούς οργανισμούς, ενώ ακόμα χειρότερα ο κοινοβουλευτισμός, ίσως περιέλθει σε φάση ολοκληρωτικής παρακμής με όσους εξαιρετικά απειλητικούς κινδύνους, έχει κάτι τέτοιο. *Φοιτητής στο τμήμα πολιτικών επιστημών, ΑΠΘ
