Feyler και Boissonnas στον Ν. Κιλκίς (1919) Φωτογραφίες της περιοχής

Γράφει ο Χρήστος Π. Ίντος

Σε μονόστηλο της εφημερίδας “ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ”, 2 Ιουνίου 1919, σ. 2, φιλοξενείται η είδηση “Περιοδεία του Φέυλερ”. Ακολουθεί το κείμενο: “Ο Συνταγματάρχης κ Φέυλερ αρθρογράφος της “Εφημερίδας της Γενεύης”, ο καλλιτέχνης κ Μπουασονά και ο λογογράφος κ. Μπουμποσύ επέστρεψαν χθες κατόπιν πενθημέρου περιοδείας εις το εσωτερικόν της Μακεδονίας, προς μελέτην των μετώπων Στρυμώνος, Μπέλες, Δοϊράνης και Γευγελής.

Οι διακεκριμένοι Ελβετοί επεσκέφθησαν ωσαύτως το Σιδηρόκαστρον, το Ρούπελ, το Κιλκίς, την Βοέμιτσαν (Αξιούπολη), την Γουμένιτσαν, το Μαγιαδάγ (Φανό), την Λιούμνιτσαν (Σκρά) ως και το πεδίον της Μάχης του Σκρα, συναντηθέντες μετά των Στρατηγών Σπηλιάδου και Λεοναρδοπούλου και τυχόντες θερμής υποδοχής εκ μέρους αυτών”.

Η άφιξη του Φέυλερ στην Ελλάδα προαναγγέλθηκε από την εφημερίδα “ΕΜΠΡΟΣ” στις 15.5.1919, σ. 2. Η εφημερίδα μεταξύ των άλλων έγραφε: “…έρχεται ο διάσημος στρατιωτικός κριτικός Φέυλερ…”. Η ίδια εφημερίδα στις 24.5.1919 έκανε γνωστή την άφιξη του ξένου αξιωματικού στη Θεσσαλονίκη και τη φιλοξενία του από τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας (9.6.1918 ως 24.11.1920) Αναστάσιο Αδοσίδη.

Βοέμιτσα (Αξιούπολη), φωτ. F. Boissonnas, (Πηγή, F. Feyler).

Οι τρεις Ελβετοί το καλοκαίρι του 1919 περιοδεύουν στη Μακεδονία, όπου είχε αναπτυχθεί κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Μακεδονικό Μέτωπο (1915-1918). Επισκέφθηκαν και τόπους του Νομού Κιλκίς¨: Το Μπέλες, τη Δοϊράνη, την Αξιούπολη, τη Γουμένισσα, τον Φανό, το Σκρα και το εκεί πεδίο την ομώνυμης μάχης (17.5.1918). Και τα τρία πρόσωπα, στην εποχή τους ήταν ιδιαίτερα γνωστά στην Ευρώπη. Οι δύο πρώτοι ήταν γνωστοί στην Ελλάδα και θα γίνουν ακόμη γνωστότεροι στα μετέπειτα χρόνια για τον φιλελληνισμό και το έργο τους.
Ο Frederic Boissonnas, Φρεντερίκ Μπουασονά (1858-1946), ήταν σπουδαίος φωτογράφος. Περιόδευσε πολλές φορές στην Ελλάδα, φωτογράφησε τόπους και ανθρώπους. Σε μια από τις περιοδείες του με συνοδοιπόρο του Ντανιέλ Μπο – Μποβί, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης, ανέβηκε στην ψηλότερη κορυφή του Ολύμπου.

Η κεντρική κρήνη της Γουμένισσας (Φωτογ. F. Boissonnas).

Επαλειμμένα φωτογράφισε το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας και οι συλλογές του εκδόθηκαν, όπως ο τόμος “Η εικόνα της Ελλάδας”, Αθήνα 2001. Φωτογραφίες του υπάρχουν σε ελληνικά και ξένα μουσεία. Εκθέσεις του πραγματοποιήθηκαν και πραγματοποιούνται στο εξωτερικό και στην Ελλάδα. Στις φωτογραφίες του συμπεριλαμβάνονται και κάποιες από τον Ν. Κιλκίς: Οι ποταμοί Αξιός και Γαλλικός, το Κιλκίς, η Αξιούπολη, η Γουμένισσα, το Σκρα, τα βράχια μεταξύ Φανού και Πλαγίων κά.

Fernand Feyler, Φερνάντ Φλέιλερ (1863-1931), ήταν Ελβετός αξιωματικός, δικηγόρος, εκδότης, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Λοζάνης και στρατιωτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Υπήρξε στρατιωτικός αρθρογράφος της Journal de Geneve (Εφημερίδα της Γενεύης) και ικανότατος αναλυτής των γεγονότων της εποχής του. Συνέγραψε πολλές μελέτες και ένα από τα έργα του είναι “Η Μακεδονική εκστρατεία”, τόμοι 2, αποτέλεσμα της παραμονής και συμμετοχής του στα γεγονότα του Μακεδονικού Μετώπου.

Βρύσες στο Κιλκίς (Φωτό, F. Boissonnoas).

Από τις ελληνικές Αρχές δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή για την παραμονή και τη φιλοξενία των δύο ανδρών. Τους συνόδευαν οι Ανώτατοι Αξιωματικοί, Παναγιώτης Σπηλιάδης, διοικητής της μεραρχίας Κρήτης στις μάχες του Σκρα και της Δοϊράνης το 1918, και Γ. Λεοναρδόπουλος που επίσης συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο. Τους ξένους στη Θεσσαλονίκη τους φιλοξένησε, όπως προαναφέρθηκε, ο Αναστάσιος Αδοσίδης τότε Γενικός Διοικητής Μακεδονίας, γνωστός δημοσιογράφος και πολιτικός.

Γνωρίζοντας πότε επισκέφθηκε τον Νομό μας ο Μπουασονά, συμπεραίνουμε και τη χρονολόγηση των σχετικών φωτογραφιών του. Είναι περισσότερες από δέκα και ιδιαίτερου ενδιαφέρουσες.

Βοέμιτσα (Αξιούπολη), φωτ. F. Boissonnas, (Πηγή, F. Feyler).

Αξιούπολη

Βράχια στον Φανό

Γαλλικός ποταμός

Το πεδίο της μάχης του Σκρα