Εκπαιδευτικοί όμιλοι: Μία παιδαγωγική πρόταση οικογενειακής και οικιακής οικονομίας

Στην Ελλάδα σήμερα το ποσοστό μαθητικής διαρροής κατά μέσο όρο αγγίζει το 3,7% σύμφωνα με την τελευταία δημοσιευμένη μελέτη[1] του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Το ποσοστό αυτό είναι το μικρότερο της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκεται στο 10,5%.

Συμπερασματικά, σχεδόν όλοι οι μαθητές στην Ελλάδα επιλέγουν να ολοκληρώσουν τη δεκατετραετή μαθητική πορεία.

Στην θητεία αυτή είναι δυνατή μια απογευματινή ενασχόληση των μαθητών σε μια αναδυόμενη εκπαιδευτική καινοτομία για τα λοιπά δημόσια σχολεία πλην όμως πάγια πρακτική για τα Πρότυπα και Πειραματικά.

Η λειτουργία των Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων συνοδεύεται από τη σύσταση των ομίλων τους. Οι όμιλοι είναι ένας σπουδαίος νεοτερισμός που αναπτύσσει τις ιδιαίτερες ικανότητες, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Στα Πρότυπα και Πειραματικά είναι θεσμοθετημένοι ενώ στα υπόλοιπα σχολεία όχι.

Η έναρξη των ομίλων ξεκινά στις αρχές Οκτωβρίου, ολοκληρώνεται με το πέρας του διδακτικού έτους και λειτουργούν μία ή δύο φορές την εβδομάδα, για δύο διδακτικές ώρες τη φορά, από τις 14.15 και μετά. Η λειτουργία των ομίλων θεωρείται επαρκής αν πραγματοποιούνται κατ’ ελάχιστο σαράντα (40) έως (70) ώρες ετησίως για τη δίωρη εβδομαδιαία διδασκαλία, και ογδόντα (80) έως (120) ώρες για την τετράωρη εβδομαδιαία λειτουργία.

Οι όμιλοι αφορούν γνωστικούς τομείς όπως τα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες, τη γλώσσα, τη λογοτεχνία, τα νέα γνωστικά αντικείμενα όπως η αστρονομία, η ρομποτική κ.λπ. καθώς και λοιπά πεδία όπως τα εικαστικά, ο αθλητισμός κ.ά., και έχουν ως σκοπό τόσο στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών όσο και στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και την προώθηση της αριστείας και καινοτομίας. Κατά τη λειτουργία τους αξιοποιούνται σύγχρονες διδακτικές μεθοδολογίες και μέσα διδασκαλίας, αναπτύσσεται καινοτόμο εκπαιδευτικό υλικό και υλοποιούνται συνεργασίες με Α.Ε.Ι., Ερευνητικά Κέντρα, Ιδρύματα κ.ά. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της παρακολούθησης του ομίλου, στους συμμετέχοντες μαθητές χορηγείται πιστοποιητικό επιτυχούς συμμετοχής.

Στην ουσία δηλαδή μιλάμε για απογευματινή ενασχόληση των μαθητών με γνωστικά αντικείμενα – πειραματικά ή όχι για 55 ή 100 ώρες ετησίως.

Εν κατακλείδι, έχουμε ένα μικρό μαθητή ο οποίος στη σχολική του καριέρα ακολουθεί δεκατετραετή εκπαιδευτική πορεία είτε αυτή είναι υποχρεωτική από το νόμο (1-2 Νηπιαγωγείο + 6 Δημοτικό + 3 Γυμνάσιο) είτε όχι (3 έτη Λύκειο)[2] και τη δημιουργία στο σχολείο του, ενός ομίλου σε κάθε έτος. Συνεπώς θα μπορεί να διδαχθεί τουλάχιστον 14 επιπλέον μαθήματα, ένα κάθε χρόνο, μέσω των ομίλων.

Ποια όμως θα πρέπει να είναι αυτά; Στο σημείο αυτό εδράζεται η παιδαγωγική μας πρόταση. Στις αρχές του Ιανουαρίου του 2022 σύμφωνα με τη Eurostat[3] το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας ήταν στο 13,3% με το μεγαλύτερο αγκάθι να παραμένει η ανεργία των νέων κάτω των 25 ετών στο εξαιρετικά υψηλό 30,5%.

Από τα 100 παιδιά μας δηλαδή, τα 30 δεν βρίσκουν δουλειά όταν τελειώνουν το σχολείο (και το στρατό κατ΄ επέκταση) σε μια ηλικία στην οποία πρέπει να δημιουργήσουν οικογένεια και να μεγαλώσουν την πατρίδα καταπολεμώντας το δημογραφικό πρόβλημα.

Δεν γνωρίζουν όμως ούτε τα βασικά απ’ αυτά που στη λογική της οικιακής οικονομίας μάθαμε εμείς οι γονείς τους, από τα σπίτια μας, από τα σχολεία μας είτε από τους πατεράδες και παππούδες μας στα χωριά από τα οποία όλοι καταγόμαστε.

Ιστορικά μετά από κάθε πόλεμο, οικονομική καταστροφή, ερήμωση της υπαίθρου κλπ η χώρα ανατάχθηκε γυρνώντας αναγκαστικά στον πρωτογενή της τομέα. Η γη ήταν αυτή που χωρίς να της ζητάει κάτι ιδιαίτερο της ανταπέδωσε απλόχερα και την έστησε στα πόδια της. Στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον που ζούμε πρέπει η κύρια ανάπτυξή μας ως χώρα να βασιστεί στον πρωτογενή τομέα. Εάν είναι δυνατόν βέβαια, να επεκταθεί και στη μεταποίηση ή τις υπηρεσίες, όπως πχ ο τουρισμός που αποτελεί την οικονομική αιχμή του δόρατός μας.

Πάντοτε όμως βασιζόμενη στη στέρεα πρωτογενή της βάση. Θα ανακαλέσω από τη μνήμη μας μια εικόνα από την περασμένη εικοσαετία όπου κάθε σπίτι στα χωριά που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας μας ως κράτος είχε ένα φούρνο, λίγες κότες, κουνέλια, ένα γουρουνάκι, ένα μικρό κήπο λαχανικών και οπωροφόρα δέντρα που συμπλήρωναν το εισόδημα των χωρικών και όλοι οι επισκέπτες τους έφευγαν με τις σακούλες τους γεμάτες για την πόλη.

Έχω ένα Σουηδό κουμπάρο ο οποίος είναι καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής και εργάζεται στους τομείς της θεωρίας χορδών, της υπερσυμμετρίας και της γενικής σχετικότητας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης με μεγάλο ερευνητικό έργο στο αντικείμενό του και πολλές δημοσιεύσεις (papers) στον ξένο τύπο. Ο άνθρωπος αυτός ξέρει να διαχειρίζεται, να ζυμώνει και να πλάθει αρτοσκευάσματα. Φανταστείτε την έκπληξη της Ελληνίδας κουμπάρας μου όταν της ανακοίνωσε εν μέσω μιας τσουρεκοπλασίας κάποιο Πάσχα ότι τη γνώση αυτή της αρτοποιίας την απέκτησε στο σουηδικό σχολείο ως μαθητής.

1 ΞΥΛΟΥΡΓΙΚΗ 10 ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ-ΟΙΝΟΠΟΙΙΑ
2 ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ 11 ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΑ
3 ΠΛΕΚΤΙΚΗ 12 ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ
4 ΑΡΤΟΠΟΙΪΑ 13 ΚΟΝΙΚΛΟΤΡΟΦΙΑ
5 ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ 14 ΑΛΙΕΙΑ – ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ
6 ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ 15 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΟΙΚΟΣΙΤΩΝ ΖΩΩΝ (ΧΟΙΡΟΙ ΑΙΓΕΣ, ΠΡΟΒΑΤΑ, ΒΟΟΕΙΔΗ)
7 ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ 16 ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ
8 ΚΗΠΕΥΤΙΚΗ – ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ 17 ΣΗΡΟΤΡΟΦΙΑ
9 ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ 18 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΑΛΙΠΑΣΤΑ, ΤΟΥΡΣΙΑ, ΧΥΜΟΙ, ΚΟΝΣΕΡΒΟΠΟΙΗΣΗ, ΒΑΖΑ.

Στον πίνακα που επισυνάπτεται παρουσιάζονται τα κυριότερα μαθήματα στα οποία οι μαθητές σε ένα, ανά έτος, μπορούν να εκπαιδευτούν και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Αναλογιστείτε λοιπόν την ολοκλήρωση ενός νέου όταν θα μπορεί να διαχειριστεί τα αντικείμενα αυτά, να τα χρησιμοποιήσει ο ίδιος και να τα μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά του.

Εδώ όμως πρέπει και το κράτος να σταθεί αρωγός εφαρμόζοντας προγράμματα νέων αγροτών, αλιέων, κτηνοτρόφων, μελισσοκόμων κλπ και να νομοθετήσει προστατεύοντας τις μικρές οικοτεχνίες για να δώσει διεξόδους στα παιδιά μας.

Εάν ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος είχε αναπτύξει τις δεξιότητες των προαναφερόμενων μαθημάτων σε ένα βαθμό μεγαλύτερης εφαρμογής θα μπορούσε κατά την άποψή μας να “ζήσει” αξιοπρεπώς την οικογένειά του που είναι το ζητούμενο στη δύσκολη σημερινή συγκυρία.

[1] Γιοβάνογλου Σ. Παπαδοπούλου Ε. Παπαδοπούλου Σ. 2019. Η μαθητική διαρροή στην ελληνική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση περίοδος αναφοράς: 2014-2017, Γραφείο διερεύνησης και αποτίμησης εκπαιδευτικού έργου, ΙΕΠ Αθήνα.

[2] Δημοτικό Σχολείο Το γενικό ποσοστό φτάνει το 1,79% στις τάξεις Α΄- Γ΄ και το 1,54% στις τάξεις Δ΄- Στ 2014 2015. Γυμνάσιο Η καταγεγραμμένη μαθητική διαρροή στο Γυμνάσιο (ISCED2) για τη γενιά μαθητών/τριών 2014-15, κατά την τριετή πορεία τους στο εκπαιδευτικό σύστημα τα σχολικά έτη 2014-2017 ανέρχεται σε ποσοστό 4,6%. Λύκειο Η μαθητική διαρροή στο Γενικό Λύκειο, δηλαδή στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ISCED3, κατά τη διεθνή ταξινόμηση της UNESCO), παρουσιάζεται ιδιαίτερα χαμηλή (1,7%) για τη Γενιά των μαθητών/τριών 2014-2015, κατά την τριετή πορεία τους στο εκπαιδευτικό σύστημα τα σχολικά έτη 2014- 2017.Επαγγελματικά Λύκεια Σύμφωνα με συγκεντρωτικά στοιχεία για το σχολικό έτος 2014-2015 από 322 δημόσια ημερήσια Επαγγελματικά Λύκεια η μαθητική διαρροή στο δημόσιο ημερήσιο Επαγγελματικό Λύκειο είναι 8,94%.
[3] https://m.naftemporiki.gr/story/1827562/anergia-nea-meiosi-stin-ellada-ton-dekembrio-se-istoriko-xamilo-stin-eurozoni

*Φυσικός, τεχνικός δικτύων ηλεκτρονικών υπολογιστών, Διευθυντής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Κιλκίς